Privatisering en protest in Puerto Rico

Puerto Rico geldt momenteel als het Griekenland van de Verenigde Staten. Het eiland moest voor 1 augustus 52 miljoen dollar rente betalen over de schuld die het heeft. Antonio Carmona Báez vertelde aan Janneke Prins wat de achtergronden en gevolgen van deze schuld zijn.
21 september 2015

De deadline voor het afbetalen van de rente is gepasseerd. Kun je uitleggen wat er aan de hand is?

Privébanken en beleggers
hebben geld geleend aan 
Puerto Rico en tegelijkertijd is geld van pensioenfondsen verdwenen, maar er is geen publieke kennis over welke afspraken er met wie zijn gemaakt. Wat er precies is gebeurd weet de bevolking niet.

De enige oplossing die de regering heeft is bezuinigen. Het lijkt erop dat de regering de aanbevelingen uit het Krüger-rapport opvolgt. In IMF-toon dicteert dat rapport dat het minimumloon moet worden afgeschaft. Daarnaast moeten de kerstbonus en het zwangerschapsverlof worden ingeperkt. Ook moet het schoolsysteem worden geprivatiseerd en het aantal vakantiedagen gehalveerd. Sinds 1 augustus zijn al honderden scholen gesloten.

Daarnaast ligt de btw op 11,5 procent. Dat lijkt in vergelijking met Nederland weinig, maar de helft van Puerto Rico leeft rond de armoedegrens. Vooral de middenklasse heeft het moeilijk met de hoge btw. Het is goedkoper om je groente en fruit te halen bij de WalMart dan op de Plaza Mercado (groentenmarkt). Het zijn de laatste spijkers in de doodskist van Puerto Rico, onze economie is al twintig jaar kapot gemaakt.

Hoe zag dat proces van uitholling van de economie eruit?

Puer to Rico is sinds de Tweede Wereldoorlog in hoge mate geïndustrialiseerd. Grote farmaceutische fabrieken vestigden zich hier, tot 2006. In dat jaar kwam een belangrijk belastingvoordeel ten einde. Die fabrieken zijn nu naar China verhuisd.

Ons eiland gold in de Koude Oorlog als symbool tegen Cuba, waarbij de politiek een keynesiaans model hanteerde om de welvaart op peil te houden. Maar sinds de jaren negentig hebben zowel de Partido Popular Democrático als de Partido Nuevo Progresista publieke diensten geprivatiseerd: water, telefonie… en ze zijn nu bezig met elektriciteit.

We kampen daarnaast met corruptie en belastingontduiking door grote bedrijven. Door gaten in het belastingstelsel hoeven grote bedrijven maar 3 tot 5 procent belasting te betalen. Andere bedrijven zijn volgens de elite ‘onvindbaar’, dus wentelt de regering de schuld af op de arbeidersklasse. Maar door de armoede daalt de consumptie. Bovendien vertrokken er in de afgelopen jaren 100.000 mensen meer dan erbij kwamen. Dat is veel, Puerto Rico heeft momenteel 3,5 miljoen inwoners.

Kun je uitleggen waarom een faillissementsaanvraag voor Puerto Rico niet aan de orde is?

De Jones Act die dateert van 1900 verbiedt ons om faillissement aan te vragen, omdat we geen echte staat van Amerika zijn. Er rust een taboe op het feit dat we een kolonie zijn. We zijn tweederangsburgers van Amerika, we hebben geen stem in het Congres. Afgelopen maand heeft de Senaat in Washington nogmaals bevestigd dat we geen 51ste staat van Amerika zullen worden.

Organiseren vakbonden en linkse partijen geen protest?

De vakbonden zijn sinds eind augustus bezig met een serie stakingen en demonstraties. Deze acties zullen uitmonden in een groot protest op 11 september rond het Capitool. Ook is er een algemene staking aangekondigd voor oktober. Dit is belangrijk, want veel mensen hadden hun ver trouwen in de vakbonden verloren, nadat die te veel hadden meegeprofiteerd van de belastingontduiking.

Ook eisen we vanuit de nieuwe partij PPT een belastinginspectie, om inzicht te krijgen in wat er is gebeurd met het geld dat is geleend. Op 6 september staat een demonstratie gepland.

Antonio Carmona Báez is docent aan de universiteit van Puerto Rico en is lid van de nieuwe arbeiderspartij Partido del Pueblo Trabajador (PPT).