Poolse uitzendkrachten maakten het verschil in de DC-stakingen
FNV-voorzitter Tuur Elzinga spreekt de stakers toe in Geldermalsen, 3 mei 2023 (foto: Arne Gorter / Twitter).
We staan hier tot de Albert Heijn breekt. Die sfeer is woensdag goed te proeven op de parkeerplaats van een distributiecentrum in Geldermalsen. Daar staan zo’n 300 mensen in een warme lentezon om de Albert Heijn te laten zien dat zij niet van plan zijn om de CAO te accepteren. ‘Wij zijn het kloppend hart van dit bedrijf en de AH verwaarloost ons gewoon’, vat een uitzendkracht het samen.
Inmiddels zijn de acties tijdelijk opgeschort in afwachting van een hernieuwd overleg tussen de bonden en Albert Heijn, aanstaande maandag. De werkgever heeft al enkele significante toezeggingen gedaan, waaronder een loonaanbod dat niet gefinancierd wordt met versoberde toeslagen – het grootste pijnpunt.
Dan ga je naar de vakbond
Er wordt meer Pools dan Nederlands gesproken, met hier en daar Turks. FNV-medewerkers hangen aan het oor van vertalers. Het zijn voornamelijk uitzendkrachten die hier vandaag staan. Dat uitzendkrachten zich in deze mate georganiseerd hebben is tamelijk uniek, horen we van verschillende kanten. Kaderlid Mohammed is er positief door verrast: ‘daar had ik echt niet op gerekend. Het is grandioos.’
De uitzendkrachten zijn al langer ontevreden, maar de voorgestelde toeslagenmatrix was de laatste druppel voor ze. Daarin worden nieuwe uitzendkrachten praktisch goedkoper dan de huidige. Dat zou niet alleen tot onderlinge wrevel zorgen (ze doen immers hetzelfde werk), maar ook tot een simpele kostenbesparing voor de Albert Heijn. De oude werknemers zouden bovendien snel worden weggefaseerd, zo wordt gevreesd.
Juist dat zorgde ervoor dat de uitzendkrachten de eerste stap namen tot actie. Erwin, die een vast contract heeft, vindt dat de uitzendkrachten ‘de spil’ zijn geweest in het succes van deze stakingen. Ook hij was aanvankelijk licht verbaasd. Toen de ‘vaste contracten’ door kregen dat de uitzendkrachten gingen staken, sloten zij zich er rap bij aan. De Poolse arbeiders zelf vinden het zelf niet meer dan logisch. ‘Het is algemeen bekend dat je naar de bonden gaat als je hulp of advies nodig hebt’, vindt een Poolse uitzendkracht die niet bij naam genoemd wil worden. ‘Als je eerlijke en eenduidige informatie wil dan ga je naar iemand van de vakbond en die vertelt je wat er daadwerkelijk gaande is.’
Toch doet niet iedere uitzendkracht mee met de staking. ‘Niet iedereen weet waarom we dit doen, wat er te winnen valt en waarom ze zich bij een vakbond moeten aansluiten.’ Ook heerst er vrees voor represailles of, erger, ontslag. Zeker nieuwe medewerkers zouden daar vatbaar voor zijn. ‘Maar daar zijn de vakbonden juist voor, om ons te helpen en dat te voorkomen.’ Hij neemt het de medewerkers niet kwalijk. ‘Iedereen heeft het recht om te kiezen om wel of niet te staken.’ Desondanks is er voor de vakbonden vooral reden tot feest. Tuur Elzinga, ook aanwezig woensdag, spreekt van ‘zo’n duizend leden erbij in een week’ voor FNV.
Enthousiasme
‘Mensen hebben zin in de staking! Twee weken vrij, het is bijna alsof je vakantie hebt!’ vertelt Konrad, een van de Poolse uitzendbureau-medewerkers, ons. En inderdaad, wie er rondkijkt ziet picknick-kleedjes met rustig luierende arbeiders die gezellig met elkaar in gesprek zijn. Het is een plaatje dat je eerder op een strand dan bij een staking zou verwachten. Met een fel zonnetje, met snacks en drinken verzorgd door de bonden en de SP en met de relaxte sfeer lijkt het alsof de aanwezigen even verlost zijn van hun zorgen.
Niet is minder waar. Terwijl de ene een moment neemt om even tot rust te komen, rent een ander haastig heen en weer om toekomstige acties voor te bereiden. ‘We blijven verder staken, we blijven doorzetten totdat de AH opgeeft’, zegt Konrad, een gevoel dat ook door andere stakers gedeeld wordt. Er is hier een strijd gaande, een strijd die de stakers van plan zijn te winnen. Wanneer we vragen hoe zo’n overwinning eruitziet, grapt hij over een verhoging van ‘minimaal 50 procent’, even later geeft hij ons een serieus antwoord: ‘sowieso moet de nieuwe toeslagenmatrix van tafel, dat iemand deze überhaupt goed heeft gekeurd is al een mislukking’. Daarnaast moet volgens hem ook het jeugdloon weg, dat bij de AH tot je 23ste geldt. ‘Hier in Nederland is de eerste keer dat ik daarmee in contact kom, het is een grap dat dit [het jeugdloon, red.] zo lang doorwerkt.’
Waardering
De koopkrachtcrisis heeft de druk om te staken zo hoog opgevoerd dat veel uitzendkrachten het gevoel hadden dat er geen andere keuze meer was, vertelt een Poolse arbeider. ‘We zijn ontevreden over loonstijging van 6 procent wanneer de inflatie tegen de 20 procent zit. De huur van mijn kamer is met 200 euro omhooggegaan. Alles wordt duurder, maar onze lonen blijven stilstaan.’
In de voorgaande nacht heeft Albert Heijn een nieuw bod gedaan van 10 procent loonsverhoging, maar het wil de gewraakte toeslagenmatrix handhaven. Als het bod aan de stakers wordt voorgelegd, klinkt luid boegeroep. De bonden hebben het resoluut verworpen, geheel in lijn met de wens van de stakers voor het distributiecentrum.
‘We willen gelijk behandeld worden’, gaat de Poolse arbeider verder. Daarmee doelt hij niet alleen op de verdeel en heers tactieken door iedereen verschillende toeslagen te geven. Onder distributiecentra merkt hij ook verschillen. ‘In andere distributiecentra staan ze al op 14 euro bruto, terwijl wij op 12,39 zitten. Het verschilt ook nog eens per uitzendbureau wat je krijgt.’ Zijn Poolse collega Anna heeft een heel pak aan bewijzen dat men oneerlijk betaald wordt. Daarmee laat ze zien dat haar collega’s werk doen dat boven hun salarisschaal zit. ‘Het is soms wel 4 euro verschil voor hetzelfde werk. Het is klaar. We willen een eerlijke beloning voor eerlijk werk.’
Een collega, ook uitzendkracht, voegt toe dat ze ‘al vier jaar hetzelfde verdienen. Met hoe duur alles is geworden kunnen we met deze stilstand simpelweg niet overleven.’ En het gaat niet alleen maar om overleven. ‘Kijk, we vinden altijd wel werk, of dat nou in Nederland, Duitsland of elders is. Maar we willen wel na een paar jaar werken ons eigen leven op kunnen bouwen met eigen huizen, hypotheken en ons eigen privéleven. Dan moeten de uitzendbureaus wel meewerken. Het gaat erom dat we een waardig leven kunnen leven.’
Ook Erwin mist de waardering van zijn werkgever. ‘We hebben tijdens de pandemie ons helemaal de blubbers gewerkt. Zonder mondkapjes. Daarvoor hebben we nooit echt waardering gevoeld. Ja, een eenmalige uitkering en een bon van 25 euro.’ Twee collega’s naast hem zijn het roerend met hem eens.
Intimidatie
Al sinds het begin van de stakingen gaat het gerucht dat arbeiders geïntimideerd worden om weer aan het werk te gaan. Dat zou vooral gebeuren door medewerkers van uitzendbureau Otto Workforce. De mensen die wij vandaag spreken hebben daar geen persoonlijke ervaringen mee. Wel beamen ze de berichten dat men ‘streng toegesproken is om weer aan het werk te gaan’. De FNV trok vroeg in de stakingsactie al aan de bel. Inmiddels zegt de FNV dat er een gesprek heeft plaatsgevonden met Otto Workforce, en dat de intimidatie sindsdien ‘is afgenomen’.
‘Wij moeten nu samen met de vakbonden zowel tegen de uitzendbureaus als Albert Heijn strijden voor een waardig leven en een normale behandeling. We vragen niet om iets geks’, besluit een Poolse arbeider. Op de vraag hoe lang de acties nog doorgaan, antwoordt hij dat dit ‘volledig aan de Albert Heijn ligt’. Wat hem betreft wordt de inzet nog verhoogd. ‘We willen ook vechten voor de mogelijkheid om door te stromen en beter beloond te worden voor langere carrières bij deze werkgever.’