Politieke patstelling in Spanje
Hoe is de situatie nu in Spanje? Is de werkloosheid onder jongeren nog steeds zo hoog en hoe zit het met de huisuitzettingen?
Ja, de situatie blijft zeer kritiek met een hoog werkloosheidspercentage. De ontruimingen gaan ook door op een botte manier. Tussen april en juni van dit jaar ging het om bijna 19.000 huisuitzettingen – hetzelfde aantal als vorig jaar. Jaarlijks gaat het om 80.000 huisuitzettingen.
In de regionale verkiezingen van mei hebben progressieve partijen behoorlijke winst geboekt. In Madrid en Barcelona werden twee vrouwen tot burgemeester gekozen. Wat betekent dit voor de sociale bewegingen?
De verkiezing van Ada Colau in Barcelona en van Manuela Carmena in Madrid zijn een grote overwinning, in twee belangrijke steden die voorheen door rechts werden bestuurd. Het beleid verandert altijd langzamer dan we zouden willen, maar ze hebben belangrijke stappen gezet. Zo zijn er eetzalen geopend tijdens schoolvakanties voor gezinnen met economische moeilijkheden en worden er grote inspanningen gedaan om de huisuitzettingen te stoppen.
De linkse partij Podemos bestaat pas twee jaar en won in korte tijd aan populariteit. Maar begin 2015 zette Podemos koers richting het midden van het politieke landschap. Waarom is dat?
Ja. In veel opzichten kunnen we Podemos zien als de stem van de 15 mei-beweging en de golf van protesten en stakingen die daarop volgden – met name in de publieke sector. In zekere zin is dat heel positief. Vanaf de basis droegen veel activisten die voor echte verandering vechten bij aan het succes van Podemos. Maar aan de andere kant heeft het gebrek aan overwinningen tegen een regering die volledig erop gericht is om ons te laten betalen voor de crisis, veel mensen in de protestbeweging gefrustreerd.
Podemos kreeg veel stemmen van activisten die begonnen te denken dat je niet via politieke instituties moet werken. In de praktijk heeft het electorale alternatief gedomineerd over het idee om op straat overwinningen te boeken. Dit betekent dat Podemos steeds meer een top-downbenadering hanteerde en vanuit dezelfde logica de politieke boodschap steeds meer matigde om meer stemmen te krijgen.
Het zou niet eerlijk zijn om te zeggen dat Podemos niet langer links is, want deze partij heeft samen met Izquierda Unida (Verenigd Links, red.) als enige geweigerd om de anti-jihadisme-verklaring van de PP te ondertekenen. Maar rondom centrale kwesties zoals het niet betalen van de schuld aan de EU en het lidmaatschap van de NAVO is Podemos gezwicht.
In hoeverre heeft dit te maken met de strategie van Syriza in Griekenland?
Podemos heeft zich altijd geïdentificeerd met Syriza – Pablo Iglesias, de partijvoorzitter van Podemos, reisde zelfs naar Griekenland om de verkiezingscampagne in januari te ondersteunen. Ook was Iglesias het ermee eens toen Syriza akkoord ging met de voorwaarden van de Trojka na het nee-referendum in juli. Ik denk dat dat een keerpunt was: daarna begon Podemos minder populair te worden. Het probleem is dat beide partijen willen winnen, maar tegelijkertijd binnen de regels van het spel proberen te blijven. Daarmee creëren ze een tegenstelling, want de EU is ingericht om sociaal beleid te voorkomen.
Ciudadanos is het initiatief van de liberale Partido Popular om de populariteit van Podemos te ondermijnen. Wat kun je zeggen over deze ontwikkeling?
Ciudadanos is niet echt een initiatief van de PP – in Catalonië bestaat deze partij al tien jaar – maar het is een partij die nu juist door rechts en de grote bedrijven wordt gebruikt om hun belangen te verdedigen tegen een mogelijke nederlaag van de PP. Want dat scenario leek zes maanden geleden werkelijkheid te worden.
Ciudadanos presenteert zich net als Podemos als ‘het volk’ en niet als vertegenwoordiger van de grote mogendheden. In de peilingen staat Ciudadanos op dit moment zelfs hoger dan Podemos. Hun succes hangt samen met het feit dat Podemos ook ‘het volk’ wil representeren. Ciudadanos gebruikt heel bewust deze dubbelzinnige boodschap als strategie om meer stemmen te winnen.
Wat verwacht je van de verkiezingen op 20 december?
Geen enkele partij zal een meerderheid winnen. Helaas lijkt het er nu op dat de PP de grootste gaat worden, maar tegelijkertijd wint de sociaal- democratische PSOE aan terrein. Het feit dat de PP de grootste blijft ondanks alle harde bezuinigingen door de crisis, geeft blijk van de treurige oppositie die de PSOE heeft geleverd. Het beste wat we kunnen hopen is een PSOE-regering met steun van Podemos. Daarbij vinden wij van En Lucha dat Podemos niet tot de regering zou moeten toetreden.
Samuel Robson is lid van van En Lucha, de zusterorganisatie van de Internationale Socialisten in de Spaanse staat.