Pensioenfondsen rijker dan ooit

Drie grote pensioenfondsen, waaronder het ABP, hebben aangekondigd dat ze de pensioenen gaan korten. Hiertoe worden ze mede gedwongen door minister Kamp, die volhoudt dat ze ‘te weinig geld’ zouden hebben om de pensioenen te betalen. Maar wie naar de feiten kijkt, ziet dat de rechtse politici en de elite ons opnieuw een oor aan willen naaien.
6 februari 2012

Uit de FNV Vecht Voor Je Recht Nieuwsbrief nummer 86

Als je de kop leest is de reactie wellicht: hoezo, er moet toch op de pensioenen gekort worden? Toch klopt de kop wel. Eind 2010 was het gemeenschappelijk vermogen van de pensionfondsen 800 miljard euro. Dat was iets hoger dan medio 2008 net voordat de bankencrisis zijn weerslag kreeg op de AEX-index en de banken gered moesten worden door de nationale overheden. Eind 2011 is het gemeenschappelijk vermogen van de pensioenfondsen 875 miljard euro.

Als je naar de rendementen kijkt, in het voor beleggers moeilijke jaar 2011, van de 5 grootste pensioenfondsen dan zie je de volgende percentages: PME (Groot Metaal) 9.4%, PMT (Klein Metaal) 6.9%, ABP 4.6%, Zorg en Welzijn 9.1% en Bouw 10%. Een fonds als PMT moet ondanks dat hun vermogen groter is dan ooit en het rendement over 2011 6.9% is, begin 2013 6% korten op de pensioenen als de financiële markt voor eind 2012 niet is hersteld. Waarom is dan de grote vraag?

Dagrente is achterlijk rekeninstrument

Een pensioenfonds moet als het om de dekkingsgraad gaat (verhouding bezittingen en verplichtingen) rekenen met de dagrente voor het bepalen van haar verplichtingen. Als de rente die je in deze rekensom mag gebruiken laag is, dan is het vereiste vermogen hoger. Maar gaat de rente omhoog, dan werkt het andersom. Dat is sinds 2006 zo afgesproken.

Maar nu de overheden de banken hebben moeten redden met vele duizenden miljarden en zij die miljarden geleend hebben op de kapitaalmarkt is het voor deze overheden van groot belang om de dagrente zo laag mogelijk te houden. De centrale banken houden nu al sinds 2010 de rente op een historisch laag niveau en gezien de Europese schuldencrisis en de torenhoge overheidsschuld van de VS zal dat ook nog wel een tijd voortduren. Pensioenfondsen worden nu gedwongen te rekenen met een instrument die op geen enkele manier de feitelijke financieringskracht van pensioenfondsen weergeeft.

In tegenstelling tot de banken hebben de pensioenfondsen zonder enige vorm van staatssteun de grote bankencrisis overleefd, sterker nog, ze zijn er beter uitgekomen dan ervoor. Zelfs DNB heeft nu bij haar laatste besluit gezegd dat men mag middelen over de laatste 3 maanden omdat er sprake is van marktverstoring. Maar die markt is al heel lang verstoord en zal ook nog lang verstoord blijven.

Pensioenen korten vanwege deze boekhoudkundige en onzinnige regels waarbij gepensioneerden het kind van de rekening worden, bovenop het feit dat zij de laatste jaren vaak al geen koopkrachtcompensatie gehad hebben is eigenlijk misdadig. Zeker als je vaststelt dat de pensioenfondsen over 2011 prima hebben gerendeerd en rijker zijn dan ooit tevoren.

Vakbeweging moet nu in actie komen

Het is werkelijk een gotspe om de voorzitters van de FNV en CNV Jongeren op de radio en tv te horen roepen dat die gepensioneerden gewoon nog harder gepakt moeten worden. De pensioenfondsen teren volgens deze heren in op hun vermogen. Blijkbaar lezen zij nooit een serieuze krant of zijn ze blind voor de echte feiten, want anders is dit anti-solidaire en a-sociale standpunt niet te verklaren. Ze zijn blijkbaar volledig ingepakt in het neoliberale adagium dat kaalslag nu de enige weg uit de crisis is.

Hoewel de feitelijke ontwikkeling van de Griekse economie keihard het tegendeel bewijst. Daar gaat het als gevolg van alle kaalslag alleen maar van kwaad naar erger. Het zou de federatieraden van de FNV en CNV sieren als zij het standpunt van hun jongerenorganisaties scherp veroordelen. Het huidige pensioensysteem kan en zal ook de pensioenen van jongeren garanderen.

Daarnaast zou men het besluit moeten nemen dat korten onaanvaardbaar is en dat men alles uit de kast gaat halen om dit tegen te houden. Op papier heeft Abvakabo FNV zich al in deze richting uitgelaten en ook de FNV heeft de huidige rekenmethode als slecht betiteld. Maar dit gaat gewoon niet ver genoeg.

Metaal moet nu het initiatief nemen

De pensioenfondsen PME (Metalectro) en PMT (Metaal en Techniek) moeten beiden, zoals de situatie er nu voor staat, 6 procent korten in 2013. Voor beide fondsen geldt dat hun feitelijk vermogen hoger is dan ooit en dat zij een prima rendement hebben gemaakt in 2011. Alleen vanwege de kunstmatig lage dagrente is de dekkingsgraad onder het vereiste niveau.

Dit zijn beiden traditioneel sterke vakbondssectoren en de vakbeweging zou deze twee sectoren dan ook moeten kiezen om de strijd met werkgevers en de overheid aan te gaan. De eis moet zijn: ofwel de overheid past de rekenregels aan zodat de dekkingsgraad in lijn komt met de feiten, ofwel de werkgevers gaan in 2012 in één klap het tekort bijpassen. Dan zal je zien dat de werkgevers opeens wel druk gaan zetten op het ministerie van financiën en DNB om het korten van pensioenen te voorkomen.

Vakbondsstrijd gaat verder dan persberichten

Sinds de grote pensioenruzie binnen de FNV is uitgebroken ontbreekt het aan een strijdbare lijn tegen het kaalslagbeleid van deze regering. Individuele bonden doen wel degelijk op hun gebied hun best, maar een integrale strategie en mobilisatie ontbreken. De vakcentrale vindt het uitbrengen van een kritisch persbericht al heel wat.

Men heeft lang gehoopt dat de dagrente net als in 2010 tegen het einde van het jaar zou oplopen, waardoor het probleem vanzelf zou verdwijnen. Die houding moet nu echt veranderen. 2012 moet gebruikt worden om de enorme onvrede en woede in de maatschappij te organiseren. Het behoud van pensioenrechten en koopkracht in de brede zin zullen daarbij het grootste vliegwieleffect hebben. Nu nog een vakbondsleiding die het aandurft hierop de mobilisatie te starten.

De nieuwe vakbeweging moet inspireren

Tot nu toe gaat er weinig inspiratie uit van DNV. Het besluit van Dalfsen staat vol over het van onderop organiseren, maar is een topdown-besluit. Een mooie quote stond ergens op de social media.


Een van de mannen verweet de FNV dat het aan het navelstaren is in plaats van de pensioenen te redden, de sociale zekerheid te verdedigen en de afbraak van Nederland tegen te houden. Ik antwoordde dat we dat met z’n allen moeten doen, dat de vakbeweging van ons allemaal is. Maar toen werd hij nog bozer, want niemand heeft hem gevraagd of hij wel een nieuwe vakbeweging wilde, hij wilde juist de oude terug die vocht voor de belangen van werknemers en niet een nieuwe opgericht door politici.

Als de nieuwe vakbeweging wil inspireren, dan begint zij met een mobilisatiecampagne tegen de kaalslag en de afbraak door dit kabinet. Dat is nu van een veel grotere urgentie dan het organiseren van een congres en het schrijven van statuten.

Strijd schoonmakers moet voorbeeld zijn

Als je het hebt over van onderop, dan is de tweede schoonmaakstaking het voorbeeld van hoe dat moet. De kaalslag en de eurocrisis geven de vakbeweging kansen om langs deze lijn in veel sectoren de strijd te laten ontbranden. Thuiszorg, Metaal, OV, Zorg, Bouw, Vervoer, Onderwijs etc. moeten onder een gezamenlijke noemer de strijd aangaan. Dat zou nog eens het op de kaart zetten zijn van DNV. Laat 2012 het jaar van de grote ommekeer worden!