Palestina: ‘We willen gewoon geen bezetting. Is dat zoveel gevraagd?’
Op Facebook zien we dagelijks bloedstollende beelden van ongewapende Palestijnen die in koelen bloede worden doodgeschoten door Israëlische militairen. Soms omdat ze hun mobiel uit hun jaszak willen pakken, soms om helemaal niets. Jonge vrouwen laten kinderen moederloos achter, dertienjarigen laten ouders kindloos achter. Wat is er aan de hand?
Op dit moment worden dagelijks Palestijnen vermoord. Op straat wordt op de West Bank ook voortdurend aan elkaar gevraagd of er alweer een martelaar is. Een voorbeeld is dat IDF-soldaten dachten dat een jongedame in Hebron onder haar lange gewaad een wapen zou dragen. Ze moest zich uitkleden. Maar zij vroeg om dat in het bijzijn van een vrouw te doen, in plaats van bij de militaire mannen. Ze werd ter plekke doodgeschoten.
De Palestijnen leven natuurlijk al jarenlang onder de Israëlische bezetting en dat is een bron van grote frustratie. Een dag na de speech van president Mahmoud Abbas in de VN (30 september, red.) heerste er ineens een heel andere sfeer in de straten van Ramallah. Waar ’s avonds normaliter veel muziek te horen was op straat en mensen in de cafeetjes zaten, was het ineens heel stil. Abbas had in de VN aangegeven zich niet meer te gebonden te voelen aan de Oslo-akkoorden. De Palestijnen die ik ken hebben niet heel veel vertrouwen in Abbas, maar vonden de speech op zich wel mooi.
De spanningen liepen pas echt op toen de Joodse en Islamitische feestdagen voorbij waren. Wie dit keer ‘begon’ is lastig te zeggen want Palestijnen reageren op de voortdurende escalaties. Begin oktober doodde een Palestijn twee settlers in hun auto in de buurt van Nablus. Daarop volgde de collectieve straf voor alle Palestijnen die in Nablus en omringende dorpen wonen. Ze werden omsingeld door het IDF-leger en bestormd. Hun bewegingsvrijheid is verder afgenomen. Vervolgens schoot Muhanad Halabi in Jeruzalem op een settler. Hij werd meteen doodgeschoten. Je ziet overigens dat de meeste spanningen zich afspelen in Jeruzalem.
Gideon Levy legde onlangs uit aan MO* hoe het begon. Hij zei dat Joden niet op de Tempelberg mogen bidden, maar er steeds vaker worden gesignaleerd. Levy zegt: ‘Ze zeggen zelf ook dat ze daar niet zijn om religieuze, maar om politieke redenen. Ze willen laten zien wie de baas is.’ Welke rol speelt de Al-Aqsamoskee voor de Palestijnen?
Het was een eyeopener toen ik de Al-Aqsa bezocht. Rondom de moskee is een heel open ruimte waar geen soldaat te zien is. Kinderen spelen er, ouderen zitten te picknicken. Er heerst een gevoel van vrijheid. Dit is een plek waar de Palestijn, die zijn land en zijn identiteit is verloren, toch zichzelf kan zijn. Daarbij moet ik vertellen dat niet elke Palestijn zomaar naar de moskee kan. De Israeli’s geven er vergunningen voor af. Dus dat gevoel van afhankelijkheid speelt toch mee in het symbool dat Al-Aqsa voor de Palestijnen is.
Anderhalf jaar geleden stelde Omar Barghouti dat Palestijnse jongeren zich aan het herberaden zijn op hun leiderschap. Merk je daar iets van?
Het zijn inderdaad de jongeren die nu in opstand komen. Veel Palestijnen hebben het overigens niet over de ‘derde’ intifadah, maar over intifadah shabia – die van het volk, ongeorganiseerd, niet geleid door politieke leiders. De vorige intifada’s centreerden zich overigens ook rondom Jeruzalem. Of dit echt een intifada is, kan ik als buitenstaander niet zeggen. Maar hoe langer dit duurt, hoe duidelijker dat is het is dat dit niet overwaait.
Oudere Palestijnen zijn niet enthousiast over het idee van een intifada. Zij hebben het gevoel dat de tweede intifada (2000-2005, red.) niets heeft opgeleverd, behalve nog strengere regels. De kinderen die toen werden geboren, zijn nu dertien of veertien. Zij hebben dat trauma niet, zij kennen alleen de huidige situatie.
Er is een interpretatie dat de jongeren die nu de stenen gooien, vooral uit de vluchtelingenkampen komen. Zij zijn zich heel bewust van hun status en hebben het gevoel niets te verliezen te hebben. Ze hebben van kinds af aan meegemaakt hoe het IDF-leger hun kamp binnenviel. Ouders proberen hun kinderen tegen te houden om aan demonstraties mee te doen, maar de kinderen ontsnappen vervolgens via het raam. Omdat ze opkomen voor een vriend of een broer die is vermoord.
Abbas schijnt elke demonstratie tegen te houden. Maar Hamas lijkt in de Gaza-strook ook niet vooraan te lopen. Wat is je indruk hiervan?
Geen van de politieke partijen treedt nu naar buiten als leider. Hamas is symbolisch mee gaan doen uit solidariteit. Maar de situatie in Gaza is veel extremer, daar durft het Israëlische leger veel sneller te reageren omdat er geen nederzettingen zijn zoals op de West-Bank.
Ik denk wel dat de Palestijnen heel duidelijk iets nodig hebben om in te geloven, om zelfvertrouwen van te krijgen. Ze hebben geen vertrouwen in hun eigen overheid en ook weinig in de internationale gemeenschap.
Wat kunnen wij in Nederland doen?
Ten eerste: de media corrigeren. Het discours dat ik laatst op Nu.nl zag was dat de settlers worden vermoord, in plaats de nadruk te leggen op de jarenlange bezetting. Ten tweede: het is goed als er meer over wordt gesproken en dat er solidariteitsdemonstraties worden georganiseerd. Ik vind het ten slotte belangrijk om laten weten dat ik echt zie hoe de Palestijnen van het leven houden. Hoe ze onder deze omstandigheden zoveel passie en creativiteit laten zien. Ze zeggen: ‘We zijn allemaal broeders, ongeacht afkomst of religie. We willen gewoon geen bezetting. Is dat zoveel gevraagd?’