Palestijnen verenigd door strijd

Protest in solidariteit met de Palestijnen, Amsterdam 16 mei 2021 (Foto: Karen Eliot).
De Israëlische aanvallen op de Palestijnen in Oost-Jeruzalem werden beantwoord met een verenigde Palestijnse opstand in heel historisch Palestina en daarbuiten. Een nieuwe generatie Palestijnen heeft laten zien dat onderdrukking en etnische zuivering altijd op verzet zullen blijven stuiten en dat de Palestijnen daarin overwinningen kunnen boeken.
1 juni 2021

Israël heeft een gevoelige nederlaag geleden nadat het probeerde Palestijnen in Sheikh Jarrah uit hun huis te zetten. De bevolking van de wijk in Oost-Jeruzalem verzette zich met demonstraties tegen de huisuitzettingen. De Israëlische politie viel hen aan met rubberkogels, traangas en flitsgranaten. Honderden Palestijnen raakten gewond als gevolg van het Israëlische geweld.

Maar het leidde ook tot een ongekende solidariteitsbeweging onder de Palestijnen. De Palestijnse bevolking is door de bezetting gefragmenteerd. Hoewel de onderdrukking van de Palestijnen overal veroorzaakt wordt door de bezetting, neemt die onderdrukking voor verschillende groepen verschillende vormen aan.

De Palestijnen in Gaza hebben te maken met de blokkade. De Palestijnen in het gebied dat al in 1948 werd bezet hebben vooral te maken met apartheidswetgeving. De Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever hebben te maken met een onderdrukking die door Israël gedeeltelijk uitbesteed is aan de Palestijnse Autoriteit (PA). De Palestijnen die als vluchtelingen buiten historisch Palestina wonen, of die wonen in Al-Quds (Jeruzalem), hebben weer te maken met andere problemen.

Verdeel en heers

Deze fragmentatie is bewust Israëlisch beleid. Het maakt het voor de Palestijnen lastig om gezamenlijk verzet te organiseren. De onderlinge isolatie van de verschillende delen van de Palestijnse bevolking stelt Israël in staat bij confrontaties het verzet tot een deel van de bevolking te beperken. De afgelopen weken werd deze isolatie doorbroken.

De westerse media richtten zich de afgelopen weken vooral op de raketten van Hamas. Maar het meest opvallende aan de raketten werd nauwelijks genoemd. Normaal gesproken vuurt Hamas raketten af als reactie op Israëlisch geweld tegen Gaza. Deze keer waren de raketten echter een antwoord op de roep om hulp van de Palestijnen in Al-Quds.

Nog veel opvallender was dat ook de Palestijnen in Palestina 48 – het gebied dat in 1948 door Israël werd bezet – reageerden op de roep om solidariteit. In steden als Al-Ramla, Lydda, Al-Nasira, Jaffa en Haifa gingen Palestijnen massaal de straat op. Vanuit Jordanië en Libanon bestormden Palestijnse vluchtelingen de grens. De beweging leidde uiteindelijk tot een algemene staking in de Westelijke Jordaanoever, Gaza en Palestina 48. Het is geen toeval dat het staakt-het-vuren twee dagen later werd afgekondigd.

Nieuwe generatie

De eenheid die de Palestijnen nu laten zien is het gevolg van een proces waarin een nieuwe generatie Palestijnse activisten afrekent met de erfenis van Oslo. Gedurende de jaren zeventig en tachtig was Fatah de belangrijkste politieke organisatie onder de Palestijnen. De organisatie van Yasser Arafat domineerde bijvoorbeeld de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO). Door het tekenen van de Oslo-akkoorden ging Arafat akkoord met de opdeling van Palestina.

Deze capitulatie betekende een enorme terugslag voor het Palestijns verzet. Het stelde Hamas in staat uit de schaduw van Fatah te stappen. Maar ook deze organisatie werd vanwege haar sektarische karakter door veel Palestijnen niet gezien als hun politieke vertegenwoordiging. Deze politieke desoriëntatie versterkte de fragmentatie in de decennia na Oslo.

De voortdurende onderdrukking van de Palestijnen leidde echter ook tot nieuwe golven van verzet. De jonge Palestijnen die hier onderdeel van zijn, kijken steeds minder naar organisaties als Fatah en Hamas. In plaats daarvan zijn op basis van deze strijd van onderaf nieuwe initiatieven ontstaan. Palestijnen in Palestina 48 zijn er de afgelopen periode bijvoorbeeld steeds beter in geslaagd zichzelf te organiseren. In Gaza hielp de Grote Mars van de Terugkeer – waarbij meer dan anderhalf jaar lang protesten werden georganiseerd langs het hek waarmee Gaza van Palestina 48 wordt gescheiden – bij de heropleving van de strijd.

Eenheid

Ook de succesvolle BDS-beweging is onderdeel van dit proces. Deze wereldwijde beweging voor boycot, desinvesteringen en sancties wordt geleid door Palestijnen en wordt gesteund door de overgrote meerderheid van de Palestijnse organisaties. De beweging stelt als eisen een einde aan de bezetting en kolonisatie van de gebieden die in 1967 zijn veroverd, gelijke rechten voor de Palestijnen in het gebied dat in 1948 werd bezet en het recht op terugkeer voor alle Palestijnen. Deze drie eisen verbinden de problemen van de verschillende groepen Palestijnen met elkaar.

Doordat ze gericht zijn op rechtvaardigheid bieden ze bovendien een alternatief voor de Osloakkoorden en de zogenaamde vredesvoorstellen die in de eerste plaats gericht zijn op het verdelen van historisch Palestina. Al deze ontwikkelingen hebben de weg vrij gemaakt voor de eenheid en onderlinge solidariteit waarmee de Palestijnen hebben gereageerd op de huisuitzettingen in Sheikh Jarrah.

Israëlische illusies

De protesten van de afgelopen weken hebben echter ook een belangrijke illusie van de Israëlische bevolking doorgeprikt. De Osloakkoorden hadden voor Israël onder andere tot doel de bezetting van Palestina 48 te normaliseren en de onderdrukking van de Palestijnen onzichtbaar te maken. De Tweede Intifada maakte duidelijk dat dit doel niet bereikt kon worden door middel van een politiek akkoord.

In plaats daarvan werd ingezet op het fysiek tegenhouden van het Palestijns verzet. In 2002 werd begonnen met de bouw van de muur op de Westelijke Jordaanoever. In 2007 werd Gaza grotendeels van de buitenwereld afgesloten. De IJzeren Koepel – het peperdure raketafweersysteem dat in 2011 in gebruik werd genomen – vormde het sluitstuk van deze strategie.

Maar ook deze strategie is de afgelopen weken als een kaartenhuis in elkaar gestort. In de westerse media was er vooral aandacht voor het feit dat de IJzeren Koepel niet bestand bleek te zijn tegen de hoeveelheid raketten die Hamas afvuurde. Maar veel belangrijker was dat de Palestijnse bevolking in Palestina 48 – een van de groepen die werden verraden door de Osloakkoorden – met de protesten duidelijk heeft gemaakt zich niet bij de bezetting neer te leggen.

In 2016 kwam uit een onderzoek naar voren dat de helft van de joodse Israëli’s voorstander is van het deporteren van de Palestijnse bevolking. Nu duidelijk is geworden dat het ook in Palestina 48 niet mogelijk is de onderdrukking van de Palestijnen te negeren, dreigt het gevaar van verdere radicalisering richting extreemrechts onder joodse Israëli’s.

In Palestina 48 kijkt niemand er meer van op als honderden extreemrechtse Israëli’s ‘dood aan de Arabieren’ roepen. In plaats daarvan worden deze demonstraties gesteund door de regering en gecoördineerd met de politie. Het is dan ook geen wonder dat de afgelopen weken extreemrechtse bendes de daad bij het woord voegden en dat hen daarbij geen strobreed in de weg werd gelegd.

Imperialistisch systeem

Deze ontwikkeling benadrukt opnieuw de urgentie van de strijd van de Palestijnen en de noodzaak van solidariteit. De revitalisering van de politieke leiding van de Palestijnen geeft hoop en richting aan deze strijd. Tegelijkertijd is het duidelijk dat de joodse Israëli’s niet uit eigen beweging de onderdrukking van de Palestijnen zullen beëindigen en dat de Palestijnen niet over de middelen beschikken om Israël hiertoe te dwingen.

Daar komt bij dat Israël gesteund wordt door het westen. Per jaar ontvangt Israël bijvoorbeeld een kleine vier miljard dollar aan militaire steun vanuit de Verenigde Staten. Hier staat tegenover dat Israël de westerse belangen in het Midden-Oosten verdedigt. Op deze manier is de onderdrukking van de Palestijnen verbonden met een breder imperialistisch systeem van westerse dominantie van de regio als geheel.

Dat is ook waarom Israël weinig te vrezen heeft van de autoritaire leiders van omliggende landen. Deze leiders – van Abdul Fatah al-Sisi in Egypte tot Mohammed bin Salman in Saoedi-Arabië – zijn afhankelijk van datzelfde systeem om hun eigen bevolking onder de duim te houden. De bevrijding van Palestina gaat hand in hand met het breken van de imperialistische ketenen in de regio als geheel. Het doorzettingsvermogen van het Palestijns verzet is daarbij een bron van hoop en inspiratie, maar het is de arbeidersklasse in de regio – met name in Egypte – die de macht heeft om de status quo te doorbreken.