Overleven in de draaikolk
Door Bram Wanrooij
Linha de Passe vertelt het verhaal van vier zoons van een alleenstaande moeder. Allemaal hebben zij een verschillende vader, die inmiddels uit beeld is verdwenen. Allemaal proberen zij zo goed en zo kwaad als het gaat hun hoofd boven water te houden in de draaikolk van Sao Paulo.
We volgen vier verhaallijnen die elkaar continu kruisen. Moeder Cleuza werkt als schoonmaakster bij een rijk gezin. Zij is in verwachting van haar vijfde kind en vindt ontspanning in het voetbalstadion. Haar lieveling is Reginaldo, de jongste zoon, die in de film op zoek gaat naar zijn vader. Verder volgen we Dinho, de braafste van het stel die als enige een vaste baan heeft gevonden bij een tankstation. De rest van zijn leven heeft hij gegeven aan het katholieke geloof. We zien hoe zowel zijn vaste werk als zijn geloof constant op de proef wordt gesteld door de realiteit van alledag. Denis is de wildste van de familie en hij valt op door de vele vriendinnetjes en zijn jonge dochtertje voor wie hij niet zorgt. Hij flirt met de misdaad en leeft op het randje. Tenslotte volgen we Dario, een ingetogen jongen die niets liever wil dan profvoetballer worden. Zijn enthousiasme voor het spelletje krijgt steeds nieuwe slagen te verwerken, zeker als hij merkt dat ook hier de armoede van zijn gezin een belangrijke rol speelt.
Regisseur Walter Salles, bekend van onder meer Motorcycle Diaries, laat zijn karakters voortdurend balanceren tussen hoop en vrees. Hiermee schept hij een sfeer die authentiek is, zonder dramatisch of melancholiek te worden. De breekbare realiteit waarin alle gezinsleden zich bevinden is zowel een bron van zorg als van inspiratie, waarin liefde en doorzettingsvermogen de bindende elementen zijn. De tegenstelling wordt prachtig geschetst door een scène tussen Cleuza en Reginaldo. Op een dag valt de jongen achter in de bus in slaap waardoor hij de nacht moet doorbrengen op het rangeerterrein. We zien Cleuza zachtjes huilen van bezorgdheid, ze kan niet slapen en is de wanhoop nabij. Als Reginaldo ‘s ochtends rustig aan komt wandelen, ontploft ze. In plaats van het jong te omhelzen, slaat ze hem bont en blauw. Het is haar even te veel geworden.
Salles heeft zijn decor passend gekozen. Voetbal, rooms-katholicisme en criminaliteit zijn belangrijke krachten in Brazilië. Ondanks de zogenaamde economische groei van de laatste jaren is de kloof tussen arm en rijk enorm. Salles velt hier geen oordeel over. De kracht van Linha de Passe is vooral hoe gewone Brazilianen zich in die realiteit proberen staande te houden.