OV-staking in grote steden legt ochtendspits plat

Door het hele land komen vakbondsleden in actie voor een permanente zwaarwerkregeling. In Amsterdam, Den Haag en Rotterdam legde personeel van het openbaar vervoer vanochtend het werk neer. Morgen volgt de NS. Socialisme.nu is erbij en doet verslag.

De staking bij het stadsvervoer in Amsterdam was bijna volledig. Bussen, trams en metro’s reden niet. Alleen de pontjes over het IJ voeren nog. Bij de busremise aan de Jan Tooropstraat verzamelden ongeveer 150 GVB-werkers zich: veel FNV-leden, maar ook CNV’ers. Samen namen zij een strijdbare videoboodschap op voor hun collega’s in Rotterdam. Uit gesprekken met stakers werd duidelijk hoe belangrijk een permanente regeling voor zwaar werk is.

Hulya legt uit: ‘Je hoopt natuurlijk gezond te blijven, maar in de praktijk krijgen collega’s kwaaltjes en ziektes als ze ouder worden. Het werk is zwaar. We werken jaar in jaar uit, vaak in onregelmatige diensten. Tijdens het werk worden we geconfronteerd met agressie en geweldsincidenten. Mentaal doet dat wat. De één trekt het zich niet persoonlijk aan, maar de ander wel.’

Peter vult aan: ‘Het werk is zwaar vanwege het jojo-effect. Het gaat dan niet alleen om bijvoorbeeld ochtend- of avonddiensten, maar vooral ook de soms dagelijkse afwisseling daartussen: gisteren ging ik bijvoorbeeld om 17.30 naar huis en vanochtend ben ik om 5.30 weer op mijn werk. Dat is niet lang vol te houden.’

Said: ‘Ik werk al 27 jaar in het OV, maar op een gegeven moment weet je het wel. Zonder zwaar werk regeling moet ik nog 17 jaar. Dat is gewoon te veel.’

Zwaar werk?

Deze ervaringen uit het OV staan in schril contrast met het artikel dat de Telegraaf vanochtend publiceerde. Zij stellen de vraag of werken in het OV echt zo zwaar is, vergeleken met bijvoorbeeld het werk van schoonmakers. Maar op deze manier worden werkende mensen in verschillende sectoren tegen elkaar uitgespeeld. Het is niet of/of, maar en/en.

De tijdelijke regeling voor zwaar werk is een landelijke regeling die ervoor zorgt dat werkende mensen in verschillende sectoren eerder kunnen stoppen met werken. Hierbij wordt gekeken naar bijvoorbeeld het soort werk dat je doet, de onregelmatigheid hiervan en je arbeidsjaren. FNV-woordvoerder Arjan de Boer legt uit dat dit bij bijvoorbeeld de GVB maar ook in de havens heeft geleid tot een goed werkend puntensysteem om vast te stellen wat zwaar werk is.

Het is belangrijk dat werkende mensen eerder kunnen stoppen bij zwaar werk, maar het is wel een probleem dat vakbonden de afgelopen decennia akkoord gingen met een steeds hogere pensioenleeftijd. Hierdoor halen steeds meer mensen hun pensioenleeftijd niet en moeten ze daarvoor zelf betalen. Dit ondermijnt ook de solidariteit met de mensen die wel van een zwaar werk regeling gebruik kunnen maken.

Peter: ‘We worden gedwongen steeds langer te werken. Vroeger kon je na veertig dienstjaren stoppen. Zonder zwaar werk regeling is het nu niet rendabel om eerder te stoppen met werken. Dan wordt je pensioenleeftijd nog later. Als ik gebruik maak van de regeling ben ik 63 en drie maanden als ik stop. Dan heb ik nog steeds langer gewerkt dan veertig dienstjaren.’

Solidariteit

Er is veel steun voor de acties voor een zwaar werk regeling. Vanochtend sloten ook leden van verschillende politieke partijen aan. Vanuit Netwerk Klimaat FNV was er zelfs een ontbijt geregeld voor de stakers. Lid van het FNV-ledenparlement Niels Jongerius sprak de stakers toe. Hij legde het verband tussen de noodzaak voor grote investeringen in het openbaar vervoer om de klimaatcrisis te bestrijden. Hierop werd enthousiast gereageerd.

Maar de solidariteit met de stakers leeft ook breder. Leden van de Internationale Socialisten flyerden voorafgaand aan de actie op het station Bijlmer ArenA. Er was veel begrip en steun voor de acties. Docent Wim reageerde: ‘Heel goed dat deze acties worden gevoerd. Heel noodzakelijk! Het is belangrijk om onze stem te laten horen’. Ook Saskia, die lid is van de Aob en FNV in het onderwijs, steunt de acties. ‘Het is gewoon te zwaar mensen.’ Schoonmaker Mounir: ‘Ik ben 45 jaar en heb nu al last van mijn knieën. Hoe moet ik dat volhouden tot mijn pensioen?’

Maar er is ook kritiek over de eerdere opstelling van de vakbondstop. Zorgwerker Vivian: ‘Ook bij ons wordt zwaar werk verricht. Dat pensioenakkoord had nooit gesloten moeten worden. Veel collega’s houden het op de langere termijn niet vol.’

Perspectief

Minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid speelt met zijn voorstel een spelletje verdeel-en-heers. Hij wil dat er een landelijk quotum komt van 15.000 werkende mensen die een beroep kunnen doen op de regeling. Daarnaast moet de regeling elke drie jaar worden ‘herijkt’. Op deze manier weten werkende mensen (jong en oud) nog steeds niet waar ze aan toe zijn. En als het aan de minister ligt, moeten werkende mensen met elkaar concurreren om een beroep te kunnen doen op de regeling? Dat is ontoelaatbaar.

Het is dan ook terecht dat de vakbond dit voorstel heeft afgewezen. Vakbondsbestuurder Piet Rietman vertelt tijdens de staking hoe de afgelopen weken steeds meer mensen in actie zijn gekomen. Steeds meer beroepsgroepen sluiten zich aan, zoals afgelopen dagen ook de gemeentereiniging en gevangeniscipiers in Den Haag. In zijn toespraak aan de stakers benadrukt hij dat de acties doorgaan totdat vakbondsleden besluiten dat er een goed akkoord ligt.

Het kabinet zal met Prinsjesdag waarschijnlijk nieuwe bezuinigingen aankondigen, dus het is niet waarschijnlijk dat ze volgende week al overstag gaan. Maar een permanente zwaar werk regeling kost niet per se extra geld. FNV-woordvoerder Arjan de Boer: ‘Ook als er geen zwaar werk regeling is, betekent dat niet dat mensen hun pensioenleeftijd halen. Nu eindigen veel mensen na hun zestigste in de wia-regeling. Uiteindelijk kost dat de minister ook geld, maar dan hoeven de werkgevers niet mee te betalen.’

Er is meer strijd nodig om een permanente zwaar werk regeling van het PVV-kabinet af te dwingen. Hulya: ‘ Ik hoop dat deze acties voldoende zijn om een nieuwe regeling af te dwingen, maar anders zullen we door moeten zetten met hardere acties.’ Ook andere stakers waren zich ervan bewust dat dit wel eens een langer stakingstraject zou kunnen worden. De prikacties in talloze sectoren en werkonderbrekingen in sectoren als het ov, de havens en schoonmaak zouden de opmaat moeten zijn voor landelijke stakingen dit najaar.