Onze nieuwe brochure over de klimaatcrisis is vanaf nu beschikaar!

De gevolgen van de klimaatcrisis worden steeds concreter. Met deze brochure die deze week is uitgekomen, gaan we in op de drijvende krachten achter de klimaatcrisis en bespreken we verschillende strategieën van verandering. Hier publiceren we het voorwoord.
7 oktober 2021

In Maastricht hebben we in de zomer van 2021 de Maas binnen vier dagen zien aanzwellen tot een verwoestende natuurkracht. Het is heftig om de klimaatcrisis zich voor je ogen te zien voltrekken en te weten dat tientallen mensen, duizenden dieren en miljoenen insecten deze ramp niet overleven. Dit heeft de biodiversiteit in de regio een flinke klap gegeven. Deze ervaring staat uiteraard in verband met de ongewone natuurrampen die we in de afgelopen jaren elke zomer weer in hevigere mate zien gebeuren. Hitterecords, hevige overstromingen en felle bosbranden buitelen ’s zomers over elkaar heen – zowel op het noordelijke als op het zuidelijke halfrond. En overal worden arme mensen het hardst geraakt door deze klimaathorror.

Het IPCC-rapport van augustus 2021 liegt er niet om: op basis van uitgebreide onderbouwing kan worden vastgesteld dat de huidige stijging van temperatuur en CO2-concentratie ongekend is in de geschiedenis van de aarde. En zolang deze concentratie blijft toenemen, doen de temperaturen dat ook: er is geen sprake van een afvlakking in temperatuurstijging. De enige conclusie die hieruit kan worden getrokken is dat de netto CO2-uitstoot moet worden teruggebracht naar nul om escalerende opwarming tegen te gaan.

Een recent rapport van de World Meteorological Organisation (WMO) stelt dat we in 2025 al de grens van 1,5°C passeren. En de Climate Action Tracker rekent uit dat we rond 2100 op 2,9°C opwarming zitten. Dat is beangstigend, want nu al kosten de natuurrampen het leven aan vele mensen, dieren, insecten, planten en bomen. De gevolgen van klimaatverandering die we nu al meemaken, zijn het gevolg van CO2-uitstoot tot aan 2000. Verreweg de meeste uitstoot is in de laatste dertig jaar de lucht in gegaan. En de uitstoot neemt alleen maar toe. De opwarming zal dus logischerwijs nog heviger droogte- en wateroverlast veroorzaken, waardoor oogsten mislukken en hele gebieden onbewoonbaar worden. Dat betekent dat grote groepen mensen zich gedwongen moeten verplaatsen, zij worden klimaatvluchteling.

Verandering komt niet vanzelf

De urgentie om de klimaatcrisis een halt toe te roepen, groeit met de minuut. Vooral jongeren voelen dit heel goed aan, jullie toekomst staat op het spel. De wereldwijde scholierenstakingen van 2019 hebben de noodzaak van snel en effectief ingrijpen op de agenda gezet. Het is goed nieuws dat het bewustzijn over de klimaatcrisis in steeds bredere lagen van de maatschappij lijkt te zijn doorgedrongen. Dat is belangrijk, want verandering komt niet vanzelf, noch van het bedrijfsleven, noch van politici. Dat laatste hebben onder andere de COP-vergaderingen aangetoond, die sinds 1995 bijna elk jaar zijn gehouden.

In al die tijd zijn niet de maatregelen voorgesteld die nodig zijn om de klimaatcrisis echt tegen te houden. De Parijs-akkoorden leggen bijvoorbeeld de lat veel te laag en worden daarnaast amper door landen nageleefd. Met dit track record hoeven we überhaupt niets te verwachten van COP26 in Glasgow, behalve het bekende groene gewauwel van politici.

Politici doen veel te weinig omdat hun oplossingen een verlengstuk vormen van neoliberaal denken. Denk aan emissiehandel en vlees- of benzinetaks. Met emissiehandel verdienen handelaren goud geld door ermee te speculeren, met hogere belastingen is het de bevolking die moet betalen voor de klimaatcrisis (waarbij armere mensen relatief meer betalen). Bovendien heeft dit soort klimaatbeleid vaak 2040 of 2050 als streefdatum – dat is veel te laat. Dit beleid biedt vaak ruimte voor allerlei interpretaties en het is meestal niet bindend voor het bedrijfsleven. Geen enkele politicus is dus bezig met maatregelen die nu onmiddellijk noodzakelijk zijn, zoals het onmiddellijk uitfaseren van fossiele brandstoffen.

Want natuurlijk zouden we vandaag nog wereldwijd moeten stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen. Maar de fossiele industrie een halt toeroepen is een enorme opgave. Met lobbyisten en reclame (en in sommige gevallen met geweld) probeert deze industrie haar miljardenwinsten te verdedigen, te rechtvaardigen en te continueren als ‘business as usual’.

Uitfaseren van fossiele brandstoffen en ontmantelen van de bijbehorende industrie is een van de vele prangende kwesties waar we als klimaatbeweging antwoord op moeten vinden – zowel in onderlinge discussies als in de praktijk. Welke maatregelen werken wel en welke niet, hoe bouwen we serieuze tegenmacht op, hoe reageert het politieke krachtenveld aan extreemrechtse kant op klimaatverandering? En hoe zorgen wij ervoor dat de energietransitie, de klimaatbanentransitie en de hele ‘system change’ op een klimaatrechtvaardige manier gebeurt? En welke rol zien wij als socialisten weggelegd voor de vakbond en voor werkende mensen?

Klimaatrechtvaardigheid voor een brandende planeet

Wij proberen als Internationale Socialisten vanuit een helder antikapitalistisch standpunt bij te dragen aan dit soort discussies en aan klimaatprotesten op straat. Discussie en straatprotest vormen volgens ons een eerste belangrijke stap naar klimaatrechtvaardigheid: we denken dat we een samenleving nodig hebben waarin de economie onder democratische controle staat. Over de productiemiddelen dus. Alleen dan kan de relatie van mens met haar/zijn/diens leefomgeving herstellen (daarover in deze bundel natuurlijk meer!). Onze ideeën publiceren we in artikelen in onze maandkrant De Socialist en op onze website socialisme.nu.

Deze klimaatbundel bestaat uit een selectie van onze artikelen over de klimaatcrisis. Deze selectie is opgedeeld in drie delen. Eerst wordt het probleem ontrafeld: kapitalisme. Ten tweede komt een aantal valse oplossingen aan bod, zoals het idee dat er teveel mensen op aarde zijn. Valse oplossingen klinken op het eerste gezicht heel logisch, maar vormen een doodlopende weg voor de klimaatbeweging. Ten derde behandelt deze bundel nog een aantal strategische vraagstukken. Dit zijn thema’s waarvan we allemaal aanvoelen dat we er niet omheen kunnen, maar waarover de meningen verdeeld zijn. Bijvoorbeeld: moet je extreemrechts negeren of confronteren? En wat moet er gebeuren met boeren en de landbouw?

Soms zetten we met onze artikelen een discussie op scherp. Een voorbeeld daarvan is het artikel uit november 2020 over de eis van Extinction Rebellion om een burgerberaad in te stellen. Want is dit wel een effectief middel in de strijd voor klimaatrechtvaardigheid?

Soms willen we een bepaalde tendens juist toejuichen en verder uitdiepen, zoals de analyse van de Zweedse antikapitalistische ecoloog Andreas Malm over de relatie tussen corona, klimaat en kapitalisme. En we krijgen als klimaatbeweging te maken met ontwikkelingen die ons ronduit angst aanjagen, zoals de opkomst van extreemrechts. Ook daarover vind je een goed artikel in deze bundel terug.

Tot slot zijn er onderwerpen waar we zelf nog verder in moeten duiken, zoals de energietransitie en klimaatadaptatie. Daarover zullen we schrijven in de komende edities van De Socialist. Bij deze ook de handreiking aan jou als lezer om je steentje bij te dragen.

Deze klimaatbundel heeft – zoals gezegd – als doel om een bijdrage te leveren aan de politieke en strategische discussies in de beweging. We hopen activisten handvatten te bieden om die discussies aan te gaan. Op je school, met je vrienden, op sociale media en in de beweging zelf. Laat het ons ook weten als je onze hulp ergens bij nodig hebt!

Kom in actie op een brandende planeet – een bundel socialistische antwoorden kost €4,50 en is te koop in de webwinkel van de Internationale Socialisten.