Ons eisenpakket aan Balkenende en Bos
Door Maina van der Zwan
Begin augustus maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek bekend dat de inflatie met 3,2 procent in zes jaar niet zo hoog is geweest. Maar dit cijfer verhult nog de werkelijke stijging van de lasten voor de lage- en middeninkomens. De energieprijs steeg afgelopen jaar met gemiddeld 8 procent, brood met 8,2 procent, zuivelproducten met 17 procent en diesel met 32 procent. Steeds meer mensen hebben moeite om rond te komen, en er is zwaarder weer op komst. De Europese Centrale Bank (ECB) sloeg begin augustus alarm: de groei neemt sneller af dan verwacht en de inflatie stijgt. De Duitse economie – tot dusver de motor van Europa – kromp in het tweede kwartaal met 0,5 procent.
Hoe reageert het kabinet? In plaats van de enorme kostenstijgingen te compenseren roept zij in de aanloop naar Prinsjesdag op tot loonmatiging. Het blijft hetzelfde liedje van afgelopen jaren, alleen de verbloemende teksten veranderen. ‘Zoet na het zuur’ werd ‘het dak repareren terwijl de zon schijnt’, en nu moet ‘de broekriem een gaatje strakker’, aldus president van de Nederlandse Bank Nout Wellink. Ditmaal ‘in ruil’ voor het schrappen van de geplande btw-verhoging. Aangekondigde verslechteringen worden dus uitgesteld om andere verslechteringen door te drukken. ‘Laten we er samen uitkomen’, zei Balkenende. Anders belanden we in een ‘loon-prijsspiraal’.
Maar er is geen enkele garantie dat loonmatiging de inflatie zal temperen. Grote aanjagers van de inflatie zijn de stijgende voedsel- en brandstofprijzen en de miljardeninjecties van de ECB – niet hogere lonen. En van ‘samen’ is al helemaal geen sprake. De lonen van topbestuurders stijgen explosief, afgelopen jaar met maar liefst 23 procent. Multinationals maken miljoenenwinsten maar betalen nauwelijks belasting. Hun bijdrage aan de staatskas is sinds de jaren tachting dusdanig teruggebracht dat Nederland bekend staat als belastingparadijs. De staat biedt bedrijven doelbewust de mogelijkheid hun belasting op inkomsten uit rente, royalties, dividenden en kapitaalwinsten uit dochterbedrijven laag te houden.
Shell-baas Jeroen van der Veer beraamt zijn plannetjes
Neem Shell, dat 39 dochterbedrijven op Bermuda, 6 op Barbados en nog 10 op andere eilandjes heeft. Allemaal constructies om belasting te kunnen ontduiken. Shell boekte in 2007 een nettowinst van 31,3 miljard dollar – hoogste resultaat ooit door een Europees bedrijf. Topman Jeroen van der Veer verdiende afgelopen jaar 9,4 miljoen euro.
Alle energiebedrijven profiteren van de prijsstijgingen. Nuon heeft afgelopen kwartaal de winst ruim zien verdubbelen tot 440 miljoen euro. Essent boekte in 2007 een nettowinst van 2,6 miljard euro, vergeleken met 761 miljoen in 2006. Intussen valt de energierekening van een gemiddeld Nederlands huishouden dit jaar 144 euro hoger uit dan vorig jaar. Dit is niets minder dan gelegaliseerde diefstal. Waarom zouden wij dan ons loon moeten matigen? Laat de multinationals de rekening maar betalen.
De enige manier voor werknemers om zoet na het zuur te krijgen is er zelf voor op te komen. Nu de paniek over de kredietcrisis wordt gebruikt om de hand op de knip te houden is dat slechts actueler. Het is tijd voor een actieplan voor een herverdeling van de enorme welvaart.
Te denken valt aan de volgende speerpunten:
â–º Loonsverhogingen die niet alleen de huidige prijsstijgingen, maar ook het koopkrachtverlies van de afgelopen jaren compenseren.
â–º Het drastisch verhogen van de winstbelasting, met de energiesector voorop. Alle mazen waardoor bedrijven hun afdracht ontlopen moeten gedicht worden.
â–º Het drastisch verlagen van de topinkomens, in de publieke en de private sector. Niet door een ‘moreel appë)l’, maar door een hard plafond.
â–º Het terugdraaien van de privatisering, te beginnen met het openbaar vervoer en de zorgverzekeringen. Geen winstoogmerk, maar democratische controle over publieke diensten zou bovenaan moeten staan.
â–º Het terugdringen van militaire uitgaven. Directe maatregelen zijn het terugtrekken van de troepen uit Afghanistan (kosten 2 miljoen per dag) en het afblazen van het JSF-project (totale kosten 6 miljard).
Veel mensen zullen voor deze maatregelen voelen. Maar politiek Den Haag laat zijn oren liever hangen naar de wensen van de BV Nederland. De SP slaat als enige de goede toon aan door te zeggen dat het volkomen terecht is als de vakbonden een groter deel van de welvaart opeisen. Maar op de volgende neoliberale aanval zal een veel krachtiger, en verenigd antwoord nodig zijn.
De enige kracht die het bovenstaande zal kunnen afdwingen is de arbeidersbeweging. De opgebouwde druk tegen de geplande versoepeling van het ontslagrecht eind 2007 en de recente stakingen van postbodes en buschauffeurs hebben laten zien dat collectieve actie vruchten kan afwerpen. De vakbondstop en de linkse oppositie zijn echter snel geneigd tot slappe compromissen. Voor de komende strijd is brede druk van onderaf vereist en een links met lef, een lange adem en activisten die op hun eigen kracht durven vertrouwen. Daar zijn we nog niet – maar het is de enige weg vooruit.