Onmenselijk asielbeleid blijft slachtoffers maken
Door Angela Ettema
De meeste vluchtelingen wereldwijd komen momenteel uit Afghanistan, Somalië, Irak en Syrië. In al deze landen is sprake van oorlog en onveiligheid, vaak mede door westerse interventie. De meeste mensen die vluchten voor oorlog en geweld worden opgevangen in buurlanden. Zo verbleven in 2012 in Pakistan 1.638.456 vluchtelingen en in Iran 868.242. Het Europese land dat het meeste vluchtelingen opving was Duitsland, met 589.737 mensen. Nederland stak daar met slechts 74.598 vluchtelingen magertjes bij af. Het aantal asielaanvragen in Nederland is sterk gedaald sinds de invoering van een strenge vreemdelingenwetgeving door staatssecretaris Cohen in 2000.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken ontraadt alle reizen naar Syrië en Somalië. Maar terwijl bijvoorbeeld Nederlanders wordt geadviseerd ‘Somalië direct te verlaten’, vinden staatssecretaris Teeven en de Raad van State het geen probleem om vluchtelingen terug te sturen naar de Somalische hoofdstad Mogadishu. Sinds september deporteert Nederland voor het eerst sinds 2010 weer Somalische vluchtelingen. Een van hen was Saïd Ahmed. Hij kwam als kind naar Nederland spreekt geen Somalisch. Enkele dagen na aankomst in Mogadishu raakte hij gewond bij een bomaanslag.
Het verhaal van Saïd staat helaas niet op zichzelf. Alleen al het afgelopen jaar heeft het beleid van Teeven geresulteerd in meerdere schandalen. In januari 2013 pleegde de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov zelfmoord in zijn cel in een terugkeercentrum in Rotterdam. Uit onderzoek bleek later dat hij helemaal niet in vreemdelingenbewaring had mogen worden gezet. In de Kamer gaf Teeven toe politiek verantwoordelijk te zijn, maar hij weigerde op te stappen: ‘Ik vind dat ik moet optreden, niet aftreden.’ Na de zaak-Dolmatov beloofde Teeven verbeteringen.
In augustus kwam de zaak van het Georgische meisje Renata aan het licht. Renata was wekenlang ernstig ziek, maar kreeg niet de noodzakelijke medische zorg. Eind 2012 werd ze met haar ouders uitgezet naar Polen. Daar werd een dag later acute leukemie geconstateerd. Terwijl bij acute leukemie elke dag telt, constateerde de Inspectie Veiligheid en Justitie dat er bij de zorgverlening geen fouten waren gemaakt. In augustus liet Teeven eveneens twee asielzoekers uitzetten naar Guinee. Ze waren ernstig verzwakt doordat ze al 75 dagen in hongerstaking waren.
De manier waarop vluchtelingen worden behandeld, komt Nederland de laatste jaren internationaal op kritiek te staan. Eind oktober oordeelde het Europees Comité voor Sociale Rechten dat uitgeprocedeerde asielzoekers niet meer zonder voorzieningen op straat mogen worden gezet. Dit zou een eerste stap zijn naar een menswaardiger bestaan voor vluchtelingen.
Update: Renate is inmiddels, na grote publieke woede, terug in Nederland.