Ondernemerstrots met vlaggetje erop
De ‘hij’ uit dit NRC-citaat is Hans Nieukerke, die de centen van TON gaat beheren. Het laat zien uit welke hoek de Verdonk-wind waait: uit die van ondernemend rechts. TON zoekt als achterban “alle Nederlanders die zich niet begrepen voelen door de bestaande partijen.” Maar de ruggengraat van de beweging die Verdonk het premierschap zou moeten bezorgen woont niet in de Bijlmermeer, de Schilderswijk of in Ondiep. Het zijn vooral de ‘onbegrepen’ ondernemers, die de spreekwoordelijke ‘daadkracht’ van Rita zien als breekijzer tegen datgene wat hun ongebreidelde zakendoen dwarsboomt. De “trots op Nederland” is bovenal gefrustreerde ondernemerstrots met een vlaggetje erop.
Opvallend is hoe on-origineel de hele Verdonk-vertoning feitelijk is – en hoe autoritair. Het is de truc van Pim Fortuyn in een nauwelijks nieuw jasje. De pose van rebel die als buitenstaander die het voor het ‘gewone volk’ opneemt, tegen de ‘Haagse elite’. De retoriek van ‘niet rechts, niet links’. Het prediken van een ‘nieuwe politiek’. En ook Fortuyn, met al zijn volkse praat, deed zijn ding in nauwe samenspraak met zakenlieden – in zijn geval allerlei projectontwikkelaars en zakenman Harry Mens.
Zoals Fortuyn deel was van de Haagse elite – hij was in de jaren negentig met alle grote partijen in zee geweest, en pas voor zichzelf begonnen toen geen ervan het geschikte voertuig voor zijn ongebreidelde ambities wilde worden – zo is Verdonk dat, als ex-gevangenisdirecteur maar vooral ex-minister en vooraanstaand VVD-er natuurlijk ook. De rebelse pose als stem des volks is precies dat: pose, theater, bedrog. Dat is de ‘nieuwe politiek’ van Verdonk ten voeten uit.
Al die ‘onbegrepen Nederlanders’ namens wie Verdonk zegt te spreken krijgen zelf zorgvuldig géén greep op het vehikel voor Verdonks ambities dat TON is. Daarom wordt TON geen partij – met leden en dus mogelijkheid tot invloed – maar een beweging.
Mensen mogen betalen en ideetjes mailen aan Rita en haar adviseurs. Maar het is Rita die, samen met die adviseurs, de dienst uitmaakt. En het geld waar TON zich mee vult, zal haar keuzes en die van haar entourage bepalen. Al die ondernemingsvriendelijke daadkracht mag natuurlijk niet voor de voeten gelopen worden door democratische oprispingen van doodgewone mensen.
De honderdduizenden fans mogen nu dokken, straks op Verdonk stemmen – en verder hun kop dichthouden terwijl IJzeren Rita met harde hand regeert, het land asfalteert en vluchtelingen deporteert. Peilingen geven aan dat ze nog een kans maakt ook met haar gevaarlijke ambitie. Die ambitie kan maar beter in alle democratische openheid gestuit worden.