‘Occupy heeft het hele debat in de VS veranderd’
Foto: Occupy Oakland demonstreert naar de haven, 12 december 2011.
Interview door Sjerp van Wouden
Hoe begon Occupy in Chicago?
We begonnen als reactie op de protesten bij Wall Street in New York, en de aanzet kwam van anarchisten. Aanvankelijk was het antipolitiek, velen wilden geen eisen stellen. Met eisen zouden we ‘ons slechts richten op hervormingen’. Hier zit één goed aspect aan. Alle betrokkenen konden hun zegje doen, over hoe het systeem ze naait. Geleidelijk kwam er echter meer richting in en formuleerden we wel eisen: voor sociale rechtvaardigheid, tegen ongelijkheid, de enorme studentenschulden, de huisonteigeningen, enzovoort.
Speelde arbeidersstrijd ook een rol?
De enorme uitbarsting van strijdbaarheid in Wisconsin, waar in februari een regeringsgebouw bezet werd tegen het afschaffen van collectief onderhandelen voor ambtenaren, liet iedereen zien dat strijd mogelijk is. Deze acties waren massaal en genoten enorme steun. Daarnaast waren een boel demonstraties vanaf de lente groter dan dat ze decennia lang zijn geweest. Velen mengden zich voor het eerst in politiek.
Na 30 jaar achteruitgang nam na Wisconsin het aantal stakingen toe en werden ze radicaler. De grootste staking was bij telecomgigant Verizon in augustus. Gewone vakbondsleden raakten betrokken bij een lange reeks acties, met name in New York.
Wat was de reactie van vakbonden en links op Occupy?
Eerst negeerden ze Occupy, maar die houding veranderde snel toen de demonstraties groter werden en over dezelfde problemen gingen waar werkende mensen mee te maken hebben.
De Occupy’ers steunden ook stakingen in New York, waaronder de Verizon-staking. De linkse vervoersbond van New York publiceerde een simpele boodschap: ‘Wij vechten voor dezelfde dingen als Occupy, we hebben dezelfde belangen en gevoelens, laat al onze leden naar de bezetting gaan.’ Dit was de eerste doorbraak. Het waren de radicale bondsleden die kwamen, maar die hadden de volle steun van hun collega’s.
Met name na de eerste gewelddadige politieaanval in New York kwam een golf los aan sympathie. De grootste vakbond AFL-CIO verklaarde zich solidair en vakbondsleden kwamen helpen om het kamp te verdedigen tegen een ontruiming. Kort nadat deze verhinderd was, vierden honderdduizend mensen de overwinning op Times Square.
In Chicago was er eerst weerstand tegen vakbondsdeelname. Hoe werd die discussie gewonnen?
De oppositie kwam van anarchisten en sektariërs. De ISO en linkse bondsleden overtuigden de general assembly door te wijzen op het onderscheid tussen gewone vakbondsleden en de conservatieve top. Aan de andere kant zeiden we dat dit een gevecht is van alle werkenden – dat is de 99%.
Om succesvol te zijn is het nodig arbeiders meer te betrekken en daarmee ook hun organisaties. Conservatieve ideeën hebben door 30 jaar aan nederlagen grip gekregen op links in de VS. Velen verwachten niet meer te winnen. Daarom moet je ook nieuwe mensen betrekken, want zij zijn niet getekend door de jaren van nederlagen. Sommige ideeën zijn misschien naïef, maar ze zijn nu belangrijk in het opengooien van de discussie.
Hoe heeft Occupy de strijd van arbeiders beïnvloed?
Occupy heeft het hele debat veranderd. Waar de discussie eerst ging over tekorten, schulden en bezuinigingen op voorzieningen, gaat het nu over sociale rechtvaardigheid, gelijkheid en banen. Dit geeft vakbonden veel meer ruimte. De radicale actievormen van Occupy inspireren en krijgen navolging. In Ohio hebben de vakbonden een frontale aanval op henzelf, heftiger dan in Wisconsin, afgeslagen. Volgens de vakbonden is dit dankzij Occupy.
Toen de politie eind oktober met traangas en rubberen kogels Occupy in Oakland, een havenstad in het Westen van de VS, ontruimde riep de Occupy-beweging op tot een algemene staking op 2 november. Het was geen complete algemene staking, maar dertigduizend mensen demonstreerden en de haven werd samen met de havenarbeiders platgelegd uit protest. Er is in de VS geen algemene staking geweest sinds 1946. Oakland was dus een enorme overwinning.
Niemand kan voorspellen wat de volgende fase is van een beweging die zo groot en nieuw is. Voor het eerst in decennia is er een echte verschuiving naar links, een hele nieuwe generatie radicalen komt op. De laatste tijd citeren veel mensen Lenin: ‘Er zijn decennia waarin niets gebeurt, en er zijn weken waarin hele decennia gebeuren.’
Het is de taak van linkse mensen en revolutionairen, niet om te blijven zitten en slechts te analyseren, maar om betrokken te zijn bij deze beweging en een rol te spelen in hoe deze zich ontvouwt.
Occupy Wall Street on the waterfront: Whose ports? Our ports!