NRC stelt vreedzaam protest Kopenhagen in kwaad daglicht
Door Bart Griffioen en Maina van der Zwan
Als organisatoren hebben we Leonie van Nierop tijdens de busreis elke mogelijkheid geboden om inhoudelijk met ons te praten – over hoe we op demonstraties te werk gaan tot wat onze ideeën zijn over hoe klimaatverandering kan worden teruggedrongen.
Maar in plaats van te citeren uit wat we hierover met haar hebben gedeeld, heeft de journaliste ervoor gekozen om onze leden en sympathisanten weg te zetten als een naïeve groep idealisten. Onder de toonaangevende kop ‘De bus denkt aan traangas (en aan Dior)’ worden op basis van uiterlijkheden en flarden van conversaties onze motieven om te demonstreren belachelijk én verdacht gemaakt.
Nu lijkt de trend om alles wat ook maar een beetje links is zwart te maken inmiddels tot nieuwe journalistieke norm te zijn verheven. Ernstiger is echter dat deze verdachtmakerij gepaard gaat met een reeks feitelijke onjuistheden. Zo schrijft Van Nierop dat de IS vreedzaam zouden willen demonstreren, maar ‘zodra ze het gevoel krijgen dat de politie ze uitdaagt, verandert het draaiboek’. Om vervolgens te stellen dat hoewel niet iedereen ‘potentiële herrieschopper’ is, het ‘zo goed als zeker zal uitdraaien op rellen.’
Hiermee wordt de realiteit op z’n kop gezet. Niet alleen demonstreerde de IS afgelopen zaterdag in Kopenhagen zonder enige vorm van geweld, de demonstratie was als geheel ook vreedzaam. Het enige incident vormde een aantal gesneuvelde ruiten, dat letterlijk op één hand te tellen was. Er waren geen opstootjes tussen betogers en politie. Wat de TV-kijker te zien kreeg waren arrestaties, maar van geweld door betogers had men blijkbaar geen sensationele camerabeelden paraat.
De werkelijke nieuwswaarde – dit was de grootste klimaatdemonstratie ooit – bleef onderbelicht. Zelfs de autoriteiten erkenden het totale aantal van 100 duizend deelnemers, los van gelijktijdige klimaatbetogingen elders in de wereld.
Ondanks het vredige karakter besloot de politie om grote groepen mensen ‘preventief’ te arresteren vanuit een haastig doorgevoerde noodwetgeving. Op zaterdag werden 968 demonstranten collectief ingesloten, de grootste massa-arrestatie in de Deense geschiedenis. Vier uur lang zaten honderden onschuldige betogers pijnlijk geboeid op het ijskoude asfalt. Arrestanten die moesten plassen deden dat noodgedwongen in hun broek. Er was geen water of medische hulp beschikbaar.
Sindsdien werden zelfs meer dan 1800 mensen gearresteerd. Hun misdaad? Dat was ook voor de Deense staat blijkbaar een lastige vraag. Zo’n 99 procent van de arrestanten werd namelijk vrijgelaten zonder enige vorm van aanklacht.
Dit hardhandige optreden op straat staat in schril contrast met de passiviteit aan de binnenkant van het congrescentrum. ‘Kopenhagen’ had als conferentie ‘historisch’ moeten worden in het stoppen van de opwarming van de aarde, na alle mooie woorden die de wereldleiders hebben laten klinken. Ondertussen lijkt de uitkomst een schitterende slotverklaring te worden waarin ‘een nieuw begin voor de planeet’ zal worden aangekondigd, aangevuld door een tandeloos ‘akkoord’ – zonder bindende afspraken maar boordevol losse eindjes.
De uitgelekte ontwerptekst van de Deense organisatoren spreekt wat dat betreft boekdelen: elk land zou zelf mogen voorstellen hoeveel broeikasgassen ze minder wil uitstoten – een gegarandeerd recept voor nog extremere weerpatronen, ontregelde landbouw, overstromingen en andere dramatische gevolgen waar de wetenschap al jaren voor waarschuwt.
We zullen ons deze klimaattop dan ook zeker niet herinneren als een keerpunt in het beleid van regeringsleiders en multinationals. ‘Kopenhagen’ zal eerder bekend komen te staan als het bewijs van hun falen in het redden van de planeet – gevangen als ze zitten in de dogma’s van de vrije markt en het mantra van ‘eigen industrie eerst’.
De hoop van Kopenhagen ligt des te meer verscholen in de massa’s mensen die de straat zijn opgegaan voor een alternatieve politiek. In al hun verschillende leuzen – van ‘Er is geen Planeet B’ tot ‘Klimaatverandering? Systeemverandering!’ – zit dezelfde boodschap verpakt: de tijd van vertrouwen op lobbyen is voorbij. Het is tijd voor urgente maatschappelijke maatregelen: het stoppen met de bouw van kolenfabrieken, het investeren in wind –en zonne-energie, het uitbreiden van het openbaar vervoer, het creëren van miljoenen groene banen in een gereguleerde economie. En om die koerswijziging af te dwingen is massale druk nodig van onderaf.
Het is precies dat geluid dat de autoriteiten naar de achtergrond hebben willen drukken door hun pogingen de demonstranten te criminaliseren en marginaliseren. In plaats van zich voor dat klassieke karretje te laten spannen, had de NRC er beter aan gedaan om de kritiek en alternatieven van deze nieuwe beweging een plek in het debat te gunnen.