Nooit meer terug naar Palestina?
Door Mary Brodbin
In deze ontroerende autobiografie kijkt Ghada terug op haar leven, waarbij ze ingaat op de rol die ze heeft gespeeld als Palestijn die zich noch in Engeland noch in Palestina thuisvoelt. Ze bespreekt de soms beladen verhouding met haar ouders. Hun verhuizing naar Londen veranderde de familie van een grote, warme, hechte groep mensen in Jeruzalem in een geïsoleerd, westers kerngezin. Het gebrek aan liefde en veiligheid thuis beïnvloedde haar verhoudingen met familieleden en toekomstige par tners: ‘De rimpelingen van de catastrofe van 1948, die onze ouders als eersten raakten, waren ongelukkige erfenis van onze ouders voor ons.’
Wanneer ze met haar baan in Palestina begint, merkt ze hoe moeilijk het is om zich aan te passen. Als gevolg van rivaliteit wordt ze buitengesloten door de medewerkers van het ene ministerie, terwijl ze binnen het andere ministerie tegen haar zin bedolven raakt onder het organiseren van een mediaconferentie, die ze zelf ziet als pretentieus en nutteloos. Ze ziet haar werkplek als ‘een plek waar ze doen alsof, net als bij de andere “ministeries” van de PA, eigenlijk net als de Palestijnse staat waar ze zogenaamd onderdeel van zouden moeten zijn’.
Ze wordt uitgenodigd om het huis uit haar jeugd in Jeruzalem te bezoeken, dat nu wordt bewoond door het hoofd van het bureau van de New York Times. Ze denkt dat hij een artikel met haar wil schrijven over ballingschap. Maar hij vertelt haar al snel dat dat niet zijn bedoeling is, waardoor ze zich voelt als een toerist in het huis dat ooit haar thuis was.
Dit prachtig geschreven boek zit vol historische details – haar ontmoeting met Arafat en PLO-ambtenaren – alsmede persoonlijke reflecties en anecdotes over het gewone leven in het huidige Palestina. Ghada stelt aan het eind de vraag of terugkeer voor vluchtelingen zoals zijzelf echt mogelijk is. Verrassend genoeg wendt ze zich hierbij in de laatste regel van het boek tot hen die onder de Israëlische bezetting leven voor een antwoord: ‘Als we ooit terug zouden gaan, zal het door hen komen, en door niemand anders.’
Dat is verwarrend – het gefragmenteerde en mishandelde Palestina dat Ghada zo levendig heeft beschreven kan nauwelijks kans hebben zichzelf te bevrijden. Maar in de tien jaar sinds Ghada ging werken in Palestina, zagen we hoe de Arabische lente een een enorme klap uitdeelde aan het imperialisme in de regio en voor even de mogelijkheid opende voor een eind aan de blokkade. Dit proces is nu vastgelopen, maar dat betekent zeker niet het einde. Het zou interessant zijn om te weten hoe Ghada het belang van de opstanden van de arbeidersklasse in het Midden-Oosten ziet voor de bevrijding van Palestina.
Ghada Karmi
Return: A Palestinian Memoir
Verso / 378 pagina’s / 28,50