Noodtoestand in Pakistan: meer geweld, meer oorlog
Musharaf is een dictator, al voordat hij deze noodtoestand afkondigde. Hij kwam in 1999 met een staatsgreep aan de macht. Verkiezingen daarna waren een schertsvertoning, het daaruit voortgevloeide parlement eveneens. Maar Musharaf kreeg grootschalige steun van de VS, die hem gebruikten als bondgenoot in de ‘Oorlog tegen Terreur’.
Precies die oorlog bracht hem in zodanige problemen dat hij naar steeds wanhopiger dwangmiddelen grijpt. Het Pakistaanse leger tolereerde langdurig gewapende groepen in Pakistaanse provincies grenzend aan Afghanistan. Leger en geheime dienst hadden, zij aan zij met de CIA, dit type groeperingen in de jaren tachtig in Afghanistan zelf gesteund. Ook werd de opkomst van Jihadistische groeperingen in de rest van Pakistan, zoals rond de Rode Moskee in Islamabad, oogluikend toegestaan.
De VS oefende druk uit op Musharraf om tegen zulke groepen op te treden. Pas toen vanuit de Rode Moskee een campagne voor gewelddadige invoering van Sharia-wetgeving werd ingevoerd, pas toen die campagne een rechtstreekse uitdaging voor de Pakistaanse staat begon te vormen, sloeg Musharraf toe. Hij liet het leger de Rode Moskee bestormen. Zeker honderd mensen kwamen om het leven. Als vergelding pleegden Islamistische groeperingen een reeks aanslagen.
De strijd van aan de Taliban verwante groeperingen in de grensgebieden laaide op. Het Pakistaanse leger probeert die strijd te winnen door dorpen te bombarderen, met soms honderden doden. Daardoor groeit de weerzin onder de bevolking, en de strijd gaat in grote bitterheid door. Pakistans deelname aan de ‘Strijd tegen Terrorisme’ heeft het land in een verscheurende oorlog gestort, met terreuraanslagen zoals onlangs bij de terugkeer van voormalig premier Bhutto.
Musharaff geeft de noodtoestand uit voor een poging om die crisis te bezweren. Maar dit soort oorlog win je niet door wat onafhankelijke radio- en TV-stations te sluiten, politici van de oppositie en mensenrechtenactivisten te arresteren (foto) en een avondklok in te stellen. Hooguit kunnen dit soort dwangmaatregelen ervoor zorgen dat het leger zijn brute gang kan gaan, zonder al te veel protest en pottenkijkers.
Musharraf’s macht werd nog van andere zijde bedreigd. In het voorjaar probeerde hij Chaudry, hoogste rechter van het land, van zijn post te beroven. Advocaten gingen de straat op, en kregen van steeds bredere groepen steun. Een brede beweging tegen de dictatuur van Musharaf kwam op gang. Na tal van gewelddadige botsingen met politie en knokploegen, betogingen en stakingen, haalde de president- dictator bakzeil: Chaudry kwam terug.
In oktober liet Musharaff zich herverkiezen door zijn frauduleuze parlement. Musharaf was tegelijk ook legerleider, en het hooggerechtshof, met Chaudry aan het hoofd, moest echter bepalen of dit grondwetting was. Die uitspraak was op handen, er zijn aanwijzingen dat de hoge rechters tegen Musharaffs verkiezing zouden hebben gesproken. Geen wonder dat één van de eerste daden onder de staat van beleg het ontslaan van Chaudry was. De echte vijand van de dictator was elk orgaan dat zijn autoritaire pretenties zou kunnen dwarsbomen zoals het Hooggerechtshof dreigde te doen.
Een ‘Oorlog tegen Terrorisme’ win je niet met dictatuur. Maar in een oorlog tegen democratische rechten maken dit soort onderdrukkingsmaatregelen enige kans – als te democratische tegenkrachten zwak zijn. Gelukkig is inmiddels in Pakistan een stevige democratische oppositiebeweging opgekomen in het kielzog van de strijd om Chaudry te verdedigen. Precies daartegen richten massa-arrestaties zich momenteel.
Intussen reageren bondgenoten van Pakistan, de VS voorop, met een voorspelbaar vertoon van bezorgdheid. Bij eerdere gelegenheden wist Musharraf daar echter wel raad mee. De Times of India bespreekt een binnenkort te verschijnen boek van Adrian Levy en Catherine Scott-Clark waarin de rol van Pakistan als kernmacht belicht wordt. Niet alleen beschikt het land over atoomwapens, het is ook de spil van een illegaal netwerk van smokkel in nucleaire technologie. Musharraf heeft zich bereid verklaard daar tegen op te treden – in ruil voor voortdurende Amerikaanse steun. Dit soort chantage kan hij nu ook inzetten als de VS de duimschroeven zou willen aandraaien.
Het is een mooie ‘Oorlog tegen Terrorisme’ en tegen de verspreiding van massavernietigingwapens die de VS voert – één waarin ze leunt op een nu openlijk terroristische Pakistaanse staat, die nog voorzien is van massavernietigingswapens ook.
Achtergrondartikelen over Pakistan, geschreven vóór de noodtoestand werd uitgeroepen: Geoff Brown, “Pakistan: on the edge of instability”, in International Socialism Journal en Tariq Ali, “Pakistan at Sixty”. London Review of Books.