Nieuwe strijd op de universiteit: lessen van de eerste ronde

Vorige week werd Nederland opgeschrikt door studentenprotest. In Amsterdam, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht werden universiteiten bezet en ook op andere plaatsen – waaronder Delft, Leiden en Wageningen – werd actie gevoerd. De bezettingen en protestacties waren het startschot voor nieuwe strijd tegen de bezuinigingsaanvallen op het hoger onderwijs. Wat zijn de lessen van de eerste ronde?
12 februari 2010

Foto: Gerard Oosterwijk (LSVb) en Che Brandes-Tuka (IS) in discussie met minister Plasterk tijdens de demonstratie op de Erasmus Universiteit op 4 februari (foto: Coen van der Steen)

Door Jeroen van der Starre

Als gevolg van de crisis en de tientallen miljarden aan kapitaalinjecties voor banken wil het kabinet over de hele linie bezuinigen. Ook op onderwijs wordt nu gekeken naar de mogelijkheid om 20 procent te gaan snijden – zoals door het afschaffen van de studiefinanciering en door de verhoging van de collegegelden voor een tweede studie en voor de masteropleiding.

De VSNU (de vereniging van Nederlandse universiteiten) heeft al aangegeven dat ze in principe positief tegenover deze maatregelen staat, zolang het geld dat vrijkomt voor minstens de helft naar de onderwijsinstellingen gaat. Deze bezuinigingen komen bovenop een structurele verlaging van de uitgaven per student sinds de jaren tachtig. Terwijl het aantal studenten door de groeiende werkloosheid zelfs verder toeneemt blijven de uitgaven op het hoger onderwijs nu al ver achter.

Privilege voor de elite

Onderzoek wijst uit dat veel studenten nu al moeite hebben om rond te komen. Als zij nog meer zelf moeten betalen wordt onderwijs weer een privilege voor een kleine rijke elite. De bezuinigingen zijn daarom niet alleen een frontale aanval op studenten en toekomstige studentengeneraties, ze vormen een aanval op heel werkend Nederland. Voor kinderen uit armere gezinnen is onderwijs praktisch de enige manier om hun toekomst te verbeteren. Door de financiële drempel verder te verhogen zegt het kabinet tegen deze gezinnen: ‘Jullie kinderen zijn niet goed genoeg om te studeren.’ De aanval op het hoger onderwijs laat opnieuw zien dat dit kabinet gewone mensen wil laten opdraaien voor een crisis die zij niet veroorzaakt hebben.

Het is daarom hoopvol dat studenten nu al in verzet zijn gekomen. De bezettingsacties van vorige week hebben ten eerste laten zien dat ze bereid zijn de strijd aan te gaan als het kabinet doorgaat met haar plannen, en dat ze daarbij op sympathie kunnen rekenen van andere studenten. De bezetters eisten van de Colleges van Bestuur dat ze zich uitspreken tegen bezuinigingen en de uitspraken van de VSNU. In Utrecht wisten de bezetters daadwerkelijke eisen bij het College af te dwingen – een bewijs dat actie loont.

Solidariteit

Daarnaast werden de studentenacties op verschillende plaatsen enthousiast begroet door onder anderen actievoerende schoonmakers en de vakbond van het universiteitspersoneel. Op de demonstratie op de Rotterdamse Erasmus Universiteit op 4 februari demonstreerden schoonmakers en studenten zelfs zij aan zij tegen de bezuinigingen.

Deze solidariteit staat echter in schril contrast met de opstelling van gevestigd links, aangezien de SP de enige linkse partij in het parlement is die verklaart achter de studenten te staan. Zo laat regeringspartij PvdA opnieuw een stevig staaltje draaimolenpolitiek zien. Afgelopen maandag zei fractievoorzitter Hamer op een verkiezingsbijeenkomst in Groningen dat er een ‘status aparte’ voor het onderwijs moet komen en er niet op onderwijs bezuinigd mag worden. Maar toen de volgende dag een motie werd ingediend in de Tweede Kamer tegen deze bezuinigingen stemde de PvdA tegen.

Wollige riedels

Ook PvdA-onderwijsminister Plasterk weigert zich uit te spreken tegen bezuinigingen en houd het op allerlei wollige riedels over hoe ‘belangrijk’ onderwijs is en ‘dat het toch zo belangrijk is dat studenten van zich laten horen’. Tijdens zijn toespraak voor de demonstrerende studenten in Rotterdam eisten studenten dan ook dat hij aftreedt als er in het onderwijs gesneden gaat worden.

GroenLinks maakte bij monde van Tofik Dibi in Buitenhof een knieval voor het kabinet. Volgens Dibi is de afschaffing van de basisbeurs een voldongen feit. Hij stelt een alternatief plan voor om de schade te beperken. Door een ‘extra belasting voor ex-studenten’ zou onderwijs toegankelijk kunnen blijven zonder studiefinanciering. Deze maatregel is echter net zo onrechtvaardig als wat het kabinet voor ogen heeft. Ook volgens GroenLinks moeten studenten blijkbaar opdraaien voor de kosten. Rijkere ex-studenten zouden weliswaar wat meer gaan betalen dan armere, maar ook in dit plan wordt studenten een grote schuld in het vooruitzicht gesteld. Het zou veel effectiever en rechtvaardig zijn om de rijken in het algemeen aan te pakken door bijvoorbeeld een afschaffing van de hypotheekrenteaftrek en een invoering van een miljonairsbelasting.

Nieuwe ronde: nieuwe kansen

Dit alles is des te meer reden om een nieuwe ronde van strijd voor te bereiden. Belangrijke les is dat de eerste acties slechts door een minderheid van de studentenpopulatie zijn georganiseerd. Om werkelijk een vuist naar Den Haag te kunnen maken hebben we een brede en massale studentenbeweging nodig die lokale bezettingsacties weet uit te bouwen en verbindt met een grote landelijke demonstratie. Op dit moment worden in het hele land actiecomités opgericht. Iedere student zou zich nu actief moeten inzetten om hier medestudenten bij te betrekken.

Bovendien moet de strijd zo breed mogelijk worden getrokken – gesteund door scholieren, ouders, docenten en werkende mensen in het algemeen. De brug die al tussen de studenten en de schoonmakers is gelegd is een spraakmakend voorbeeld om te vermenigvuldigen. Als we erin slagen de aanval op het hoger onderwijs tegen te houden staan we ook sterker in de cao-strijd en de strijd rond de AOW, en creëren we nieuwe openingen in het gevecht tegen het hele crisisbeleid van Balkenende en Bos.

Lees ook de andere verslagen en artikelen over de studentenacties:

Bezetters Utrecht verlaten pand na akkoord
‘Desnoods bezetten we samen het Maagdenhuis’
Bezettingen: solidariteit en foto’s
Vier universiteiten bezet: ‘Dit is een waarschuwing’
Studenten gaan over tot actie

Zie de website van het landelijke comite SOS

Doe mee met de IS op de universiteit: neem contact op met een lokale afdeling

• Stop de afschaffing van de studiefinanciering
• Geen bezuinigingen maar juist investeringen
• Voor meer inspraak van studenten en docenten
• Tegen het marktdenken in het hoger onderwijs