Nieuw referendum in Venezuela
Door Mike Gonzalez, Caracas
Afgelopen zaterdag startten in de enorme barrio Petare in de Venezolaanse hoofdstad Caracas twee demonstraties. ’s Ochtends was er een massale demonstratie onder leiding van studentenorganisaties tegen de aanvulling op de grondwet waarover aanstaande zondag gestemd wordt. ’s Middags leidde president Chávez een stroom van juichende mensen in rode T-shirts die ‘Uh, Ah, Chávez no se va’ (Chávez gaat niet weg) riepen.
Al bijna twee maanden draait het hele politieke leven van Venezuela om deze vraag. Alleen al in januari zat Chávez in 48 programma’s op de landelijke televisie en radio. De meeste ministeries liggen stil, omdat de ambtenaren gemobiliseerd zijn om campagne te voeren.
De rechtse oppositie, aangemoedigd door succes in de regionale verkiezingen in november 2008, steekt alle energie en veel mediatijd in het afschilderen van Chávez als dictator. Voor rechts gaat het referendum over democratie – een nogal holle slogan als je bedenkt naar welk politiek systeem het wil terugkeren. Voor de overwinning van Chávez in 1998 diende de Venezolaanse olie nog om een handjevol multinationals en hun lokale agenten te verrijken – ondanks dat die olie formeel staatseigendom was. De grote massa leefde in armoede. Het zijn die armen die Chávez aan een overwinning hielpen.
Toen delen van dezelfde rechtse oppositie Chávez in 2002 met een coup probeerden af te zetten, waren het diezelfde armen die de coup-poging binnen 48 uur door protest ongedaan maakten. En datzelfde deden ze rond de ‘oliestaking’ van de bazen, bedoeld om de economie plat te leggen.
Dit was de Bolivariaanse revolutie waarover Chávez sprak. Niet alleen de olierijkdom gebruiken voor het welzijn van de armen, maar ook een visie over een maatschappij waarin de macht in handen zou komen van de arbeiders en armen. Hij noemde dit ‘volksmacht’, en sinds 2005 spreekt hij over ‘socialisme voor de 21ste eeuw’.
Maar in het Venezuela van 2009 zal er een hoop moeten gebeuren om de retoriek over volksmacht werkelijkheid te laten worden. Een nieuwe laag van machtige bureaucraten is ontstaan. Corruptie is aan de orde van de dag, en is meer dan een serie criminele incidenten. Democratische beslissingen worden genegeerd, en publieke gelden verdwijnen in de zakken van privépersonen. De echte macht wordt geconcentreerd in steeds minder handen.
Ondanks al deze problemen is het heel waarschijnlijk dat Chávez het referendum zal winnen en kan meedoen als presidentskandidaat in 2012. Rechts begrijpt niet dat hij iets veel groters representeert dan het charisma van een leider. Voor de grote massa vertegenwoordigt hij de stem van een beweging die met succes strijd heeft geleverd. Deze mensen weten wat de Venezolaanse rijken willen. Ze hebben eerder onder hen geleefd, en ze kunnen de tekenen nu al zien.
De oppositie wordt geleid door nette, goed geschoren en gekapte jonge mensen. Maar achter dit nette gezicht schuilt hun doel om het proces te vernietigen dat bedoeld is om de meerderheid van de bevolking een beter leven te geven. De rijken profiteren nu al van de scherpe prijsstijgingen van de afgelopen maanden, terwijl de armen – ondanks de ontkenning dat Venezuela geraakt wordt door de crisis van de kant van de regering – steeds sterker de effecten van de recessie voelen.
Een ja-stem zal een bewijs zijn dat de hoop waarvan de Bolivariaanse revolutie de uitdrukking is nog leeft. Maar ze zal de problemen waarmee gewone Venezolanen kampen niet opheffen. Er zijn nu al tekenen dat na het referendum de massabeweging nieuwe stappen zal zetten, in de eerste plaats tegenover directe problemen zoals onveiligheid, corruptie en ongecontroleerde inflatie. Het succes in deze campagnes zal beslissend zijn voor het lot van de Bolivariaanse revolutie, lang voor de verkiezingen van 2012.
Dit is een verkorte versie van een artikel in het Engels, dat hier te vinden is.