Naar een revolutionair perspectief op Hamas
Door Mostafa Omar
Dit artikel is geen antwoord op de ‘Egyptische Zionisten’. Niet op de rechtse racisten zoals Lamis Gaber, die eist dat Egypte Israel steun in haar barbaarse oorlog tegen de Palestijnse bevolking en het geld afpakt van Palestijnen in Egypte voordat ze gedeporteerd worden. Want haar racisme is zo duidelijk dat het niets dan veroordeling verdient.
En niet op als Mohamed Zaki al-Shimi, een lid van de rechtse Vrije Egyptenaren, die schrijft dat Israel niet de vijand van Egypte is. Daarin heeft hij enkel gelijk wat betreft de heersende kapitalistische klasse in Egypte. Deze beschouwt Israel – de grootste waakhond van Amerikaanse belangen in de regio – niet als haar vijand, omdat deze klasse afhankelijk is van de belangen van het Amerikaans imperialisme dat het Midden-Oosten controleert.
Evenmin is dit artikel een poging om het debat aan te gaan met delen van links die de Egyptische staat steunen. Zij vallen steeds dieper in hun pogingen om de illusie te verdedigen dat een ‘seculier’ militair regime beter is voor Egypte dan de heerschappij van de islamisten. Zij beweren dat Hamas, de belangrijkste organisatie binnen het Palestijnse verzet, een ‘religieus fascistische’ beweging is, vergelijkbaar reactionair religieuze bewegingen zoals de Moslim Broederschap of extreem reactionaire groepen zoals Ansar Beit al-Maqdis, Jabhat al-Nusra en ISIS.
Het vertrekpunt voor dit artikel is de visie van revolutionairen die geloven in het bouwen van een democratische maatschappij door middel van de strijd en organisatie van de uitgebuite en onderdrukte massa’s. Het artikel probeert te verhelderen hoe we vanuit die visie Islamistische bewegingen (en ook ‘seculiere‘ bewegingen) die strijden, of beweren te strijden, tegen reactionaire of imperialistische regimes moeten analyseren en hoe we er mee om moeten gaan.
We richten ons hier specifiek op Hamas, dat het Palestijnse verzet heeft geleid sinds de jaren negentig, omdat de positie van oprecht revolutionaire krachten in Egypte en wereldwijd ten opzichte van hun dubbelzinnig is. En dat verzwakt de strijd tegen de reactionaire regimes en imperialisme.
Ten eerste moeten we duidelijk maken dat wij er volledig van overtuigd zijn dat de beweging van revolutionaire verandering tegen het wereldwijde kapitalistische systeem niet enkel een internationale klassenstrijd is tegen de de uitbuitende klassen. Maar dat ook de strijd en opstand van onderdrukten het kapitalistische systeem kan destabiliseren en verzwakken. Of het nu gaat om de strijd van onderdrukte minderheden binnen staten, zoals Christenen in Egypte of Irak, zwarte mensen in de Verenigde Staten, of de strijd van volkeren die gekoloniseerd zijn door de imperialistische machten, zoals Palestina in het geval van de Arabische wereld.
Vanuit dit perspectief kunnen we zien dat de Palestijnse strijd (met al de verschillende facties en ondanks al de bedenkingen die elke revolutionair heeft bij de politiek van die facties) tegen zionisme en imperialisme, dat het zionisme vanaf het begin heeft gesteund (en daarmee door is gegaan tot op de dag van vandaag), een sleutelrol heeft in het destabiliseren van het wereldwijde imperialistische systeem. Elke keer opnieuw opent het nieuwe perspectieven voor de opkomst van klassenstrijd in de Arabische wereld. Zoals de Palestijnse Intifada van 2000 een nieuwe periode van strijd in Egypte opende die uiteindelijk resulteerde in de uitbarsting van de Egyptische revolutie van 25 januari.
Een revolutionair perspectief op Hamas
Ons perspectief houdt niet in dat verschillende ‘islamistische’ bewegingen in verschillende landen in verschillende periodes allemaal hetzelfde zijn. In plaats daarvan proberen we altijd om islamistische bewegingen in de historische context waarin ze opkomen te begrijpen. In hun sociale en klasse achtergrond en in termen van hun politieke doelen. We proberen altijd te analyseren of deze bewegingen zich verzetten tegen reactionaire en imperialistische regimes. Ook wanneer dit gebeurt op een weifelende of vervormde manier. En zelfs wanneer reactionaire bewegingen vijandig staan ten opzichte van de strijd en eenheid van de uitgebuite en de onderdrukte massa’s, en daarmee de belangen van het imperialisme en de reactionaire regimes dienen.
Ons materialistische begrip van deze Islamistische bewegingen, hun relatie met de massa’s aan de ene kant en met de reactionaire regimes en imperialisme aan de andere kant, baseert zich op een analyse van hun diversiteit. Als gevolg van hun ontwikkelingen door alle draaiingen en wendingen, van verzet tegen imperialisme op het ene moment tot verraad aan de massa’s op het andere moment, passen we onze strategische en tactische posities ten opzichte van hun ook aan.
We beschouwen bijvoorbeeld Islamistische bewegingen zoals ISIS in Syrië en Irak als reactionair tot in de kern. Hun racisme en misdaden tegen Sjiitische Moslims en Christenen vlakken het idee dat eenheid van onderdrukten fundamenteel is voor het verzet tegen dictatuur en kolonialisme uit. Volgens ons dienen zulke bewegingen noodzakelijkerwijs de belangen van de dictatoriale regimes en het imperialisme en we verzetten ons tegen hun uit principe.
We maken verschil tussen volkomen reactionaire Islamistische bewegingen zoals ISIS en Islamistische bewegingen zoals Hamas en Hezbollah. Die laatste twee zijn ontstaan om zich te verzetten tegen imperialisme en zijn vele confrontaties aangegaan met het Zionisme en imperialisme ter verdediging van de legitieme rechten van de Palestijnse en Libanese bevolking.
Hamas ontstond temidden van de eerste Palestijnse Intifada aan het einde van de jaren tachtig. Het verwierf brede steun onder de Palestijnen vanwege de verwerping van de concessies en overgaven van Fatah aan de Zionistische vijand en de Verenigde Staten en door het gewapende verzet tegen de brute Israëlische aanval op Gaza. Wij beschouwen Hamas als een verzetsbeweging tegen het zionisme en imperialisme. Vanuit dit perspectief steunen we Hamas onvoorwaardelijk wanneer het gewapend of ongewapend in gevecht raakt met Israel. Omdat het de Zionistische staat verzwakt en de Arabische regimes en de Verenigde Staten angst aan jaagt. Daarmee wordt het potentieel voor de klassenstrijd in de Arabische staten tegen het imperialistische systeem versterkt.
Maar onze onvoorwaardelijke steun aan Hamas komt niet zonder kritiek. Want wij geloven dat de strategieën die de beweging hanteert in de strijd om Palestina te bevrijden – net als de strategieën die Fatah en Palestijns links ervoor hanteerden – hebben gefaald en zullen blijven falen in de toekomst.
De strategie van Hamas is erop gericht op samenwerking met sommige Arabische regimes (waaronder tot voor kort het Egypte) en niet-Arabische regimes, die reactionair zijn en hun bevolking onderdrukken en constant samen zweren om de Palestijnse strijd te onderdrukken. Deze regimes realiseren zich dat de Palestijnse heldhaftigheid en vastberadenheid een katalysator is en altijd zal zijn voor de bevolking, die vanzelfsprekend de Palestijnse zaak steunen en de revolutie tegen hun regimes steunen.
De strategie van Hamas, die een reproductie is van de strategie van Fatah en Palestijns links vanaf de jaren zestig, zal Palestina niet bevrijden. In plaats van solidariteit met de strijd van de Arabische massa’s die een belang hebben bij de verdrijving van het imperialisme en Zionisme, kiest Hamas voor een strategie van allianties met regimes die bewust samenwerken met het imperialisme en Zionisme.
De buitengewone heldhaftigheid waarmee de strijders van Hamas tegen elke Israelische aanval in onmogelijke omstandigheden opstaan vervult de harten van miljoenen over de hele wereld met hoop, precies op het moment van de nederlaag van de Arabische Lente. Desondanks gaat Hamas op elitaire wijze om met de Palestijnse massa’s. Voor hun gingen Fatah en Palestijns links op dezelfde manier om met de Palestijnse bevolking. Ze worden gebruikt als een hulpmiddel waarvan het nut beperkt is tot de ondersteuning van de gewapende strijd en onderdanigheid aan de revolutionaire leiding in plaats van de ontwikkeling van brede participatie in de ontwikkeling van een strategie van verzet en participatie in de besluitvorming. Deze benadering verzwakt het vermogen van massaal verzet op de lange termijn tegenover een vijand wiens wapens elke dag dodelijker worden.
Daarom is de steun aan de revolutionaire krachten van Hamas en het Palestijns Verzet zowel kritisch als onvoorwaardelijk.
Volgens dezelfde logica veroordelen we de vijandige positie van Hezbollah, ondanks onze steun in elke confrontatie met Israel, ten opzichte van de Arabische revolutie door de slager Bashar al-Assad in Syrië te steunen.
Onze steun voor het verzet in Palestina is onvoorwaardelijk omdat de Palestijnse strijd tegen het Zionisme een doorn in het oog van het imperialisme is en omdat, net als elke gekoloniseerde bevolking, alleen de Palestijnen zelf het recht hebben hun toekomst te bepalen.
Daar valt ook de keuze voor hun eigen leiding onder en de keuze voor de middelen van verzet die zij geschikt achten voor hun omstandigheden. Maar onze steun is kritisch omdat het lot van de revolutionaire verandering van de Arabische wereld en het lot van het Palestijns verzet organisch met elkaar verbonden zijn.
Lang leve de strijd van de Palestijnse bevolking – het licht van de Arabische revoluties!