Na een indrukwekkende feminist march: hoe verder?
Op tal van vlakken worden vrouwen binnen het kapitalisme onderdrukt. Zo verdienen vrouwen in Nederland 16,4 procent minder dan mannen in vergelijkbare functies, wordt een op de drie vrouwen geconfronteerd met geweld (en liggen deze cijfers voor trans personen nog hoger) en wordt hun recht op zelfbeschikking nog steeds geschonden door bijvoorbeeld het verbod op het dragen van een gezichtssluier.
In de week voor de demonstratie kwamen hier drie door de Tweede Kamer aangenomen anti-abortusmoties bovenop. De door christenfundamentalisten ingediende voorstellen moeten de basis leggen om toegang tot abortus verder te beperken. Waar extreemrechts eerder feminisme gebruikte als stok om moslims mee te slaan, omarmt het steeds explicieter een antifeministische agenda. De hoge opkomst zaterdag is niet los te zien van het offensief van Musk en Trump in de Verenigde Staten.
De demonstratie kwam na afloop direct onder vuur te liggen. Vanuit delen van links was er kritiek omdat er vanuit de demonstranten niet genoeg solidariteit zou zijn met de Palestijnen. Beelden van het gebrek aan reactie op Palestinaleuzen gingen viral. Maar het is helemaal niet vreemd dat mensen in eerste instantie de straat op gaan uit bezorgdheid over ontwikkelingen die henzelf direct raken.
De zwarte revolutionair Malcolm X zei ooit: ‘Wees niet gehaast om te veroordelen omdat hij niet doet wat jij doet of denkt zoals jij denkt of zo snel. Er was een tijd dat je niet wist wat je nu weet.’
Het is juist de taak van meer ervaren activisten om het te hebben over hoe dit strijdpunt zich verhoudt tot andere vormen van onderdrukking en het kapitalisme. Het was wat dat betreft erg goed dat de organisatoren van de demonstratie ook aandacht hadden voor de positie van vrouwen in bijvoorbeeld Palestina en Soedan.
In een opinieartikel voor het NRC zette mensenrechtenadvocaat Liesbeth Zegveld deze internationale aandacht neer als elitair. De feministische aandacht zou meer ‘dichtbij’ gericht moeten worden. Maar jonge feministen konden de afgelopen anderhalf jaar ‘live’ de massamoord op de Palestijnen volgen. Een telefoon die gebouwd is doormiddel van de uit Congo geplunderde grondstoffen. Wat ‘dichtbij’ voelt, is niet alleen een kwestie van fysieke afstand.
Terecht stelde een van de sprekers van het podium, Tessel ten Zweegge in reactie: ‘Wat als je buurvrouw een vrouw met Soedanese roots is, voor wie feminisme vanzelfsprekend gaat over haar zusters in Soedan? Of je collega’s vrouwen zijn die zijn opgegroeid met seksisme én racisme zoals te zien in de karikatuur Zwarte Piet? Dan gaat feminisme ook over antiracisme en solidariteit met Kick Out Zwarte Piet.’
In de context van een klimaatcatastrofe, de internationale terugkeer van het fascisme en toenemende oorlogsretoriek moeten we het internationalisme van de feminist march juist koesteren.
Het is welkom dat Zegveld probeert een discussie over strategie te agenderen. Zaterdag liet namelijk de potentie zien van een strijdbare feministische beweging op straat. Het zou crimineel zijn om het hier nu bij te laten en elkaar volgend jaar op 8 maart pas weer te zien. Confessionele partijen en extreemrechts zullen niet stoppen de positie van vrouwen en de lhbtqi+ gemeenschap te ondermijnen.
Hiervoor is het belangrijk dat we strijdbare campagnes opzetten die verschillende delen van de feministische beweging samenbrengt. Dit kan rond eisen zoals gratis kinderopvang (en niet in de vorm van miljardensubsidies aan private equity), het schrappen van abortus uit het wetboek van strafrecht, gelijk loon voor gelijk werk en voor directe toegang tot trans zorg.
Het is deze strijd voor concrete hervormingen die de positie van alle vrouwen kan verbeteren en de basis kan vormen voor een nog krachtigere beweging op 8 maart volgend jaar.