Moorddadig grensbeleid vereist een principieel links antwoord
Vluchtelingen worden aan boord genomen van een Iers marineschip, 15 June 2015 (Foto: Irish Defense Forces).
Door Ewout van den Berg
In zes weken tijd werden bijna 2000 kinderen aan de Amerikaanse grens van hun ouders gescheiden. Trumps nieuwe beleid is voor kinderen (en hun ouders) ontzettend traumatisch. Beelden van kinderen in kooien gingen de wereld over. Onder druk van talloze acties door de hele VS besloot Trump te stoppen met het scheiden van kinderen van hun ouders. Zij worden nu samen opgesloten in detentiecentra.
Ook oud-medewerker van Obama, Favreau, deelde uit woede op Twitter een foto van opgesloten kinderen. De foto bleek al uit 2014 te komen. Het is daarom belangrijk om met dit beleid zowel de continuïteit te zien met het verleden en het presidentschap van Obama, als de manier waarop Trump hiermee de grenzen van ‘acceptabel’ migratiebeleid verder naar rechts trekt.
Fort Europa
Premier Rutte noemde de beelden van opgesloten kinderen ‘schrijnend’, maar zijn partij stemde in dezelfde week samen met een kamermeerderheid tegen een motie die het ‘s nacht uit bed lichten van kinderen voor deportatie verbiedt.
PvdA’er Asscher stelde het ‘misselijkmakend en hartverscheurend’ te vinden. Maar beide partijen namen een paar jaar geleden nog het initiatief om Erdogan als kampbewaker aan te stellen voor vluchtelingen in Turkije. Deze deal werd door Amnesty samengevat als ‘een schandvlek op het collectieve geweten van Europa’.
Waar Trump beloofde om een muur te bouwen, heeft de Europese heersende klasse dit al effectief gedaan. Doordat landsgrenzen dicht zijn, worden vluchtelingen gedwongen hun leven te wagen op zee. Vorig jaar verdronken er in totaal minstens 2.205 vluchtelingen in de Middellandse Zee. Dit aantal zal verder stijgen nu bijna alle hulpboten onder druk van de EU zijn vertrokken uit het Middellandse Zeegebied.
Het aantal vluchtelingen dat het Europese vasteland bereikt is de afgelopen jaren gehalveerd van 1,3 miljoen in 2015 naar 650.000 in 2017. Wereldwijd verlieten vorig jaar 2,7 miljoen vluchtelingen huis en haard. Het aantal dat in Europa asiel kreeg, minder dan 100.000, is zo klein dat de VN het onderbrengt onder het kopje ‘overig’. Dit is het gevolg van de veel grotere opvang in de regio, het opzetten van concentratiekampen voor vluchtelingen in landen zoals Turkije en Libië en tot ‘veilig’ verklaren van staten zoals Afghanistan.
Maar voor politici uit de kern van Europa is dit nog niet genoeg. Na een volgens de Volkskrant ‘zware en emotionele nacht’ besloten zij tijdens de migratietop eind juni tot het opzetten van meer gesloten vluchtelingenkampen in de EU en Noord-Afrika met vrijwillige opname van vluchtelingen door landen uit de kern van Europa.
Ruggengraat
Links gaat hierin steeds verder mee. Asscher ging op bezoek bij zijn nog rechtsere en nationalistischer Deense collega’s. Hij liet zich overtuigen van een asielbeleid waarbij vluchtelingen voor permanent verblijf eerst ‘typische Nederlandse waarden’ zoals ‘vrijheid’ moeten overnemen.
Maar Asschers ‘vrijheid’ is de onze niet. Het is de vrijheid voor de premier om te liegen over miljardensubsidie aan het grootbedrijf, de vrijheid voor sociaal-democraten om de verzorgingsstaat af te breken en vluchtelingen te gebruiken als zondebok en het is de vrijheid om antiracisme- activisten met geweld te laten arresteren.
Was in 2016 de SP nog een van de partijen die zich uitsprak tegen de Turkije-deal, nu staat GroenLinks er in de oppositie grotendeels alleen voor. In de aanloop naar de Europese migratietop schaarde de SP zich achter Rutte en Fort Europa. De partij is nu voor concentratiekampen van vluchtelingen buiten Europa, eufemistisch aangeduid met de term ‘aanmeldcentra’. (Hier Amnesty over de ‘reëel bestaande aanmeldcentra’ in Libië.)
Jasper van Dijk verdedigde zich tegenover kritische SP’ers door te stellen dat dit nodig was om ‘echte’ vluchtelingen en economische vluchtelingen uit elkaar te houden. Dit is een kunstmatig onderscheid. Socialisten zouden altijd aan de kant van de onderdrukten moeten staan. Of zij nu vluchten voor westerse bommen, een neoliberaal handelsverdrag dat hen in armoede stort of simpelweg op zoek zijn naar een beter leven. ‘De arbeiders hebben geen vaderland’, stelde Marx al.
Europese ‘as’ tegen vluchtelingen
De verdere aanscherping van het Europese asielbeleid volgt direct op het aantreden van de nieuwe rechtse regering in Italië. Dit werd door de CSU in Duitsland aangegrepen om Merkel onder druk te zetten om nog onmenselijker vluchtelingenbeleid door te voeren. De Oostenrijkse bondskanselier Kurz greep dit aan om, 73 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, op te roepen tot de vorming van een ‘as van gewilligen’ samen met Italië en Duitsland.
De geschiedenis herhaalt zich. Met waarschuwingen voor de ‘omvolking’ van Europa en oproepen zoals die van Baudet tot het terugtrekken uit mensenrechtenverdragen, zet extreem-rechts de toon. Maar het is de gevestigde politiek die dit in de praktijk brengt. Zij gebruiken vluchtelingen als zondebok voor de economische crisis. In landen als de VS, Italië en Nederland worden nu gigantische belastingverlagingen doorgevoerd om de winsten van het grootbedrijf te vergroten.
Een handvol multinationals in Nederland krijgt 1,4 miljard cadeau met de afschaffing van de dividendbelasting. Rutte-II kneep de woningbouwcorporaties voor miljarden uit. Maar volgens PvdA’er Dijsselbloem zijn het vluchtelingen die onze verzorgingsstaat ‘opblazen’.
Daarom hebben we in Nederland een principieel links nodig. Een links dat zich met hand en tand verzet tegen de sociale afbraak, cadeautjes aan het grootbedrijf en dat de oorzaken van gedwongen migratie aanpakt: van klimaatverandering, racisme en wapengeweld tot handelsverdragen. Principiële solidariteit met elke vluchteling is daarbij centraal. Wij mogen ons niet tegen elkaar laten uitspelen: sloop Fort Europa, haal het geld waar het zit.