Minimumloon bij het afval?
Door Hans Lammers
De journalist, zelf bijstandsgerechtigde, ging undercover voor de documentaire. Zo wil hij laten zien hoe groot de kloof is tussen de retoriek van wethouder Marco Florijn, over mensen aan het werk helpen, en de praktijk: demoralisatie, angst en gevoelens van vernedering. We zien hoe mensen geestdodend werk moeten doen om hun uitkering te behouden en hoe zij worden ontmoedigd om uit het stelsel te ontsnappen.
Veel mensen die in beeld komen zijn onscherp gemaakt om hun privacy te beschermen. Dit soort beelden domineert, waardoor je als kijker vaak geneigd bent af te haken. Maar als je wil weten hoe het voelt om een bijstandsgerechtigde te zijn, blijf je kijken omdat deze journalistieke methode maakt dat jij als het ware zelf wordt aangesproken door degene die jouw cv doorneemt of jou een cursus solliciteren geeft.
De documentaire maakt ook duidelijk hoe de Rotterdamse wethouder Marco Florijn ongeveer over de bijstand zou kunnen denken: ‘Wat als dit “vrijwilligers”werk nu eens gedaan wordt voor de gemeente, die moet bezuinigen? Dan slaan we twee vliegen in een klap. De gemeente is minder geld kwijt aan thuiszorg of stadsreiniging en tegelijkertijd kunnen we zeggen dat mensen gratis werkervaring opdoen en arbeidsritme zodat hun kansen stijgen op de arbeidsmarkt. Een win-winsituatie! En wacht eens even, er is ook nog een derde vlieg. Want als ik PostNL kan voorzien van “vrijwilligers” wordt de gemeente ook aantrekkelijk voor dit grote bedrijf en misschien trekt mijn beleid wel meer bedrijven aan!’
Bovendien gaat het voor Rotterdam om grote belangen. Afgelopen zomer werd bekend dat deze gemeente 73 miljoen extra gaat snijden in de uitgaven bovenop de 600 miljoen die al eerder wegbezuinigd zijn. De grootste werkgever van Rotterdam, gemeentelijk reinigingsbedrijf Roteb, moest ook voor miljoenen bezuinigen. In de documentaire wordt met interviews aangetoond dat bijstandsgerechtigen het werk doen wat voorheen mensen in loondienst deden bij Roteb. De bijstandsgerechtigden verdringen dus arbeidsplaatsen en het minimumloon wordt daarmee ontdoken.
De documentaire sluit aan bij de uitkomsten van een enquête die FNV Bondgenoten deze zomer hield over de manier waarop Nederlandse gemeenten omgaan met bijstandsgerechtigden. De helft van de bijstandsgerechtigden zegt dat hun werk voorheen werd gedaan door een betaalde kracht. Meer dan 50 procent van de alternatieven die bijstandsgerechtigden indienen om invulling te geven aan werken met behoud van uitkering wordt afgewezen. Een grote meerderheid vindt dat de gemeente geen rekening houdt met wensen, vaardigheden of vooropleiding. Meer dan 40 procent zegt geen tijd te krijgen om te solliciteren tijdens ‘werktijd’.
Dit zou met de toekomstige bezuinigingen op de gemeentelijke budgetten en toenemende verantwoordelijkheid op het gebied van thuiszorg en jeugdzorg nog veel erger kunnen worden. Daarom zouden gemeenten zich moeten uitspreken tegen de bezuinigingen van het kabinet in plaats van over te gaan op dwangmaatregelen om regeringsbeleid handen en voeten te geven. Met beleidsmakers als Florijn zullen we dat echter door druk van onderaf moeten afdwingen. De documentaire van We are Change is daarvoor zeer bruikbaar.
Video: We are change – Undercover in de Bijstand; Arbeitseinsatz anno 2013