Migratiebeperking is geen links thema

De aankondiging dat de SP het bouwen van nieuwe kampen in Noord-Afrika steunt, is een breuk met haar positie twee jaar geleden en een concessie aan de rechtse tijdsgeest. Het is te hopen dat kritische leden zich hiertegen zullen uitspreken.
10 september 2018

Door Ewout van den Berg

Twee jaar geleden voerde de SP oppositie tegen de gewelddadige vluchtelingendeal met Turkije. Roemer stelde: ’Dit is een oplossing voor politici in nood en niet voor mensen in nood’ en voegde toe dat hiermee het VN vluchtelingenverdrag door Rutte en Samsom ‘ten grave wordt gedragen’. Nu, twee jaar later, helpt de leiding van de SP mee om de mensenrechten van vluchtelingen te begraven.

In haar toespraak tijdens de opening van een nieuw parlementair jaar roept Lilian Marijnissen op voor een ‘rechtvaardig én beheersbaar’ migratiebeleid. De asielprocedure en opvang moeten ‘dichterbij de mensen’ worden georganiseerd, er moeten ‘regionale opvang- en aanmeldcentra’ komen en Nederland moet ‘haar eerlijke deel nemen’. De SP neemt hiermee de eufemismen over waarmee binnen de Europese Unie wordt gesproken over concentratiekampen voor vluchtelingen en de structurele schending van elementaire mensenrechten.

PvdA’er Samsom sprak twee jaar geleden ook al over het belang van ‘opvang in de regio’ en het creëren van ‘legale routes’ naar de Europese Unie. Het resultaat: miljoenen vluchtelingen worden onder verschrikkelijke omstandigheden vastgehouden of zelfs verhandeld in kampen in Libië of Turkije. De uitzichtloosheid van vluchtelingen in kampen op Lesbos zorgt er zelfs voor dat kinderen proberen zelfmoord te plegen. En dan hebben we het nog niet over het deportatiebeleid.

Waar Samsom nog kon doen alsof hij niet wist waar zijn voorstellen toe zouden leiden – wij geloofden hem niet – gaat dat voor Marijnissen niet meer op. In plaats van te pleiten voor het sluiten van de kampen in Turkije en Libië en het invliegen van de wanhopige vluchtelingen in Lesbos – in lijn met de Europese afspraken over het opnemen van vluchtelingen – wil zij vluchtelingen nog verder in het nauw drijven. Haar toevoeging dat kampen ‘conform onze standaarden’ gebouwd moeten worden, is een gotspe. Welke standaarden, die van de EU?

Volgens migratiecommissaris van de Europese Commissie Avramopoulos voldoen zelfs de overvolle, van basisbehoeften verstoken en in een juridisch limbo verkerende Libische kampen aan de ‘internationale humanitaire standaarden’.

Solidariteit centraal

Marijnissen durft migratiebeperking zelfs ‘een links verhaal’ te noemen, maar Marx en Engels stelden in het Communistisch Manifest nog dat arbeiders ‘geen vaderland’ hebben. Het racisme tegen Ierse arbeiders was volgens Marx ‘het geheim achter de machteloosheid van de Engelse arbeidersklasse, ondanks haar niveau van organisatie. Het is het geheim achter het machtsbehoud van de kapitalistische klasse’.

Voor Marx was de nationale bevrijding van Ierland voor de Engelse arbeidersklasse daarom ‘niet een abstracte kwestie van gerechtigheid of humanitair sentiment, maar een eerste voorwaarde voor haar eigen sociale emancipatie.’ Met de steun voor Fort Europa schaart de SP zich echter achter Rutte en de BV Nederland, in plaats van internationale solidariteit centraal te stellen.

Door mee te geven aan racistische en nationalistische sentimenten schildert de SP zich bovendien steeds verder in een hoek. Een steeds groter gedeelte van de achterban neemt zo ideeën over die gevoed worden door (extreem-) rechtse politici en media. De SP laat zo na om mensen te bewapenen met argumenten tegen de zondebokpolitiek waarbij vluchtelingen en moslims worden gebruikt als bliksemafleider voor bezuinigingen op betaalbare woningen en miljardenkadootjes aan het grootbedrijf.

Internationale discussie

Ook in andere landen zien we hoe delen van links rechtse talking points overnemen, lees bijvoorbeeld dit heldere artikel van Thomas Decreus. In Duitsland breekt mede-fractievoorzitter en boegbeeld van die Linke, Sahra Wagenknecht, met de partijlijn die stelt dat vluchtelingen welkom zijn. Vorige week riep zij een nieuwe beweging uit, Aufstehen, die sociaaleconomische thema’s loskoppelt van de strijd tegen racisme en fascisme. Door stil te blijven over racisme, vluchtelingenhaat en islamofobie en door te pleiten voor een restrictief migratiebeleid hoopt zij meer mensen aan te spreken.

Dit politieke opportunisme is koren op de molen van extreemrechts. Gauland, de duovoorzitter van de AfD in Duitsland en bekend vanwege het bagatelliseren van de Holocaust, verwelkomde Aufstehen door te stellen dat ‘Wagenknecht op bepaalde punten al heeft laten zien dat zij in staat is haar oogkleppen af te zetten en zich zonder pathos en ideologie te identificeren met de echte zorgen en behoeften van bredere lagen van de bevolking.’ In Nederland werd de draai van de SP enthousiast verwelkomd door delen van het bruine mediakartel zoals de Telegraaf en TPO.

Maar de internationale opkomst van extreem-rechts vergt een links dat zowel strijd voert tegen bezuinigingen als principieel de kant kiest van de onderdrukten. De arbeidersklasse is divers: zowel qua achtergrond, seksualiteit als gender-identiteit. Hoe kun je die organiseren wanneer links zich niet verzet tegen onderdrukking, door Engelen weggezet als ‘identiteitspolitiek’? Dat er ruimte ligt voor een principieel links en internationalistisch verhaal laten de massale mobilisaties in Chemnitz zien. In reactie op de pogroms in die stad, kwamen vorige week maandag 65.000 antifascisten samen.

Het zou goed zijn als kritische SP-leden zich optrekken aan bijvoorbeeld de uitgesproken standpunten van hun zusterpartij in België, de PVDA, of hoe het debat in Duitsland wordt gevoerd. Zo besloot Die Linke in juni tijdens haar conferentie om het open grenzen standpunt te handhaven. Toen Wagenknecht hier nog tijdens hetzelfde weekend tegen in ging met haar toespraak, dwongen partijleden een debat af. Veruit het gros van de partijleden die bijdrages deed, sprak over het belang van solidariteit met vluchtelingen en arbeidsmigranten en het organiseren van gemeenschappelijke strijd. De conferentie wist Wagenknecht niet aan banden te leggen, maar verstevigde op deze manier wel de internationalistische basis van de partij.

De problematische standpunten van de SP over racisme en (arbeids-)migratie gaan langer terug dan de afgelopen week. Het is te hopen dat SP-leden zich op een zelfde manier te weer weten te stellen tegen deze politieke draai en voor het belang van solidariteit met migranten en besluitvorming op basis van democratie en interne discussie.

Demonstreer mee komende zaterdag voor een menselijk asielbeleid!
Vanaf 13.00 op de Dam in Amsterdam