Met Mohamed Rabbae is een principieel antiracist heengegaan

Gisteren aan het einde van de middag is Mohamed Rabbae overleden. Rabbae was in 1993 duo-lijsttrekker voor GroenLinks en zat een tijdlang voor die partij in de Tweede Kamer, maar wij kenden hem vooral als een activist. In de periode waarin gevestigd links in de greep raakte van islamofobie hield hij zijn rug recht.

Wij leerden Mohamed de afgelopen decennia kennen als een principiële activist, of het nu ging om Palestina of de strijd tegen racisme. We hadden politieke meningsverschillen, zoals over het nut van rechtszaken tegen racistische en extreemrechtse politici, maar we voerden die altijd vanuit een gedeelde toewijding aan een gezamenlijk doel. Uiteindelijk vonden we elkaar altijd in de noodzaak om te bouwen aan een strijdbare beweging tegen racisme op straat.

De periode na de aanslagen van elf september en de moord op Fortuyn waren voor antiracistisch links niet makkelijk. Islamofobie vond steeds meer ingang in de gevestigde politiek, de angst om zich daartegen uit te spreken nam toe en steeds grotere delen van links begonnen mee te bewegen met de racisten. Zo sprak de Amsterdamse PvdA-prominent Rob Oudkerk in 2002 over ‘kutmarrokanen’ en stelde PvdA-parlementariër Spekman voor om overlast te bestrijden door Marokkanen te ‘vernederen, voor de ogen van hun eigen mensen’. Rabbae bleef zich uitspreken tegen racisme en was bij veel initiatieven betrokken die probeerden dit kille klimaat te doorbreken.

Zo was Rabbae onderdeel van het verzet dat na de gruwelijke Schipholbrand, waarbij elf vluchtelingen omkwamen die in afwachting van deportatie gevangen zaten in een cellencomplex. Demonstranten hielden Rita Verdonk, de toenmalige minister van vreemdelingenzaken en een uitgesproken racist, verantwoordelijk voor hun dood.. Het is een illustratie van de continuïteit van zijn verzet en internationalisme. In de jaren zeventig organiseerde Rabbae solidariteit met ongedocumenteerde Marokkanen die bedreigd werden met deportatie.

Het was ook Rabbae die in 2008 mede het initiatief nam voor een breed protest tegen racisme in het kader van de Internationale Dag tegen Racisme op de Dam. Via de media moest Rabbae een paar dagen voor het protest vernemen dat de leiders van de drie linkse partijen, waaronder toenmalig GroenLinks-leider Halsema, hun steun voor het protest introkken. Volgens deze leiders was Geert Wilders een collega, die hoorde je in het parlement te bestrijden. Demonstreren tegen racisme was ‘oncollegiaal’. Rabbae bleef principieel en sprak het protest toe.

Toen Israël eind 2012 weer eens Gaza bombardeerde, sprak Rabbae tijdens een inderhaast opgezet solidariteitsprotest. Hij was zichtbaar vermoeid door het repetitieve karakter van de Israëlische mensenrechtenschendingen en de noodzaak om daar steeds opnieuw tegen te demonstreren. Maar ook op zulke momenten combineerde hij dat met een een verrassend optimisme. ‘’Het komt door de confrontatie van twee machten. De macht van de wapens, Israël, en de macht van het recht. Want de Palestijnen zijn sterker dan Israël op de lange termijn’.

Toen in 2014 Wilders na zijn overwinning tijdens de gemeenteraadsverkiezingen opriep tot ‘minder marokkanen’ bleef dit niet onbeantwoord. In Amsterdam gingen tienduizend mensen de straat op tegen deze oproep tot etnische zuivering. Mohamed speelde op dat moment meer een ondersteunende rol tijdens het protest en sprak zelf ook. De hoofdleus van de demonstratie was dat jaar ‘wij zijn allemaal Marokkanen’, maar in zijn toespraak vergat Rabbae natuurlijk niet te verwijzen naar andere onderdrukte groepen. ‘Als iemand komt aan de Joden, dan zijn wij allemaal Joden’.

Er wordt nu ook breder stilgestaan bij het verlies van Rabbae. Zo roemde GroenLinks-partijleider Klaver gisteren zijn antiracisme en riep hij op ‘om zijn strijd voor rechtvaardigheid voort te zetten’. Maar de werkelijkheid is dat Rabbae in deze strijd tegenover de leiding van zijn partij stond. Zeker sinds het fractievoorzitterschap van Halsema boog de partij steeds verder mee met extreemrechts. In 2010 verklaarde Halsema zelfs zich ongemakkelijk te voelen met Rabbae’s oppositie tegen rechtsextremist Wilders. Rabbae hield de eer aan zichzelf en zegde hierop zijn lidmaatschap van de partij op.

Gevestigd links nam de afgelopen decennia steeds meer talking-points van extreemrechts over en dacht dat door Wilders te negeren, het probleem zou verdwijnen. Met een neofascistische partij in de Tweede Kamer en een nazi-omroep op tv, zien we waar deze opstelling toe geleid heeft. De racistische intimidatiecampagne tegen kamerlid Kauthar Bouchallikht blijft nu ook onbeantwoord door GroenLinks. Rabbae vertegenwoordigde de linkse principes die zijn partij en gevestigd links de rug toekeerde. Om hem te eren moeten we de strijd tegen racisme en voor een links met principes voortzetten.

Lees meer over de politieke erfenis van Rabbae in het boek Mohamed Rabbae – strijd voor rechtvaardigheid.