Massale protesten in Duitsland tegen het fascistische AfD
Duitsland lijkt zich te bevinden in een opleving van antifascisme in de aanloop naar de komende algemene verkiezingen. Gigantische straatprotesten vermengen zich met blokkades en bezettingen, terwijl mainstream partijen steeds meer migrantenhaat omarmen. Wat drijft de beweging?
We hebben te maken met een zeer gepolariseerde en zeer gepolitiseerde situatie. Onze oude regering – een combinatie van de PvdA-achtige SPD, FDP-vrijemarktliberalen en de Groenen – is onlangs ingestort. Aan het eind van de maand worden er algemene verkiezingen gehouden. Op dit moment leidt de conservatieve CDU in de peilingen en er is ook een enorme toename in steun voor de fascistische AfD. Alle gevestigde politieke partijen, behalve de linkse partij Die Linke, zijn naar rechts opgeschoven rond immigratie. Ze gebruiken allemaal anti-immigrantenretoriek, zelfs de SPD en de Groenen. Dit heeft de AfD een enorme impuls gegeven. In een paar jaar tijd heeft het zich ontwikkeld van een rechts-populistische partij met een fascistische vleugel, tot een regelrechte fascistische partij.
De radicalisering van de AfD heeft geleid tot een enorme toename van antifascistische mobilisaties. Neem bijvoorbeeld Essen, in het westen van Duitsland. Het is een zeer dichtbevolkt deel van het land waar veel arbeiders en mensen met een migratie-achtergrond wonen. Er was een protest van zo’n 70.000 mensen in de stad tegen het AfD partijcongres in juni vorig jaar. Met een straatprotest blokkeerden ongeveer 7.000 mensen de weg naar de locatie waar hun conferentie gehouden wordt. Deze tactiek vertraagde de afgevaardigden en het was de eerste keer dat er een succesvolle blokkade was tegen een AfD-conferentie. Essen werd gevolgd door grote mobilisaties in de winter. Deze kwamen na het nieuws dat vooraanstaande AfD-figuren samenkwamen met openlijke fascisten om plannen te maken voor massadeportaties van miljoenen migranten en hun nakomelingen. Ze noemen dit “re-migratie”.
Welke krachten zijn betrokken bij de antiracistische beweging?
Aufstehen Gegen Rassismus is de zusterorganisatie van Stand Up To Racism in Groot-Brittannië en Platform Stop Racisme & Fascisme in Nederland. De organisatie heeft de afgelopen tien jaar een belangrijke rol gespeeld in de anti-AfD protesten. Vandaag maakt het ook deel uit van een bredere campagne genaamd Widersetzen, wat in het Engels zowel “resist” als “sit down” betekent. De dubbele betekenis is goed, want we zeggen dat we ons verzetten tegen de fascisten en we laten ze niet marcheren of hun partijconferenties binnengaan. Het is een grote overkoepelende beweging die verschillende antifascistische groepen samenbrengt.
Toen de AfD in januari een conferentie organiseerde in Riesa, wisten we dat het een uitdaging zou zijn om daartegen te mobiliseren. Riesa is een kleine stad in Saksen, in het oosten. Het heeft minder dan 30.000 inwoners en bij de laatste deelstaatverkiezingen stemde bijna 40 procent op de AfD. De fascisten hadden al twee keer eerder conferenties georganiseerd in de stad, maar toen konden we slechts tussen de 500 en 1.000 mensen mobiliseren. Deze keer was het anders, ook al hadden we maar zes weken om de demonstratie op te bouwen. De sleutel tot de verandering was een massale politisering van studenten. Er waren grote antifascistische bijeenkomsten op de universiteiten ter voorbereiding op een blokkade. Dit hielp mensen in de vakbeweging en in de verschillende antifascistische netwerken te overtuigen van de strategie.
Op die dag kwamen meer dan 200 bussen met antifascisten vanuit het hele land naar Riesa. Ons protest was jong en vrouwelijk. De blokkade begon om 6 uur ’s ochtends en mensen stapten meteen uit de nachtbussen om de weg te blokkeren. Het was echt een heel militante gebeurtenis die de AfD-afgevaardigden urenlang belette om de conferentie te bereiken. Tot dan toe was het antifascisme ofwel van het brede alliantie-type, dat de confrontatie met de fascisten niet direct aangaat, of het waren militante groepen die vastberaden maar geïsoleerd zijn. Maar in Riesa was het zowel militant als een massabeweging. Het feit dat de stad landelijk ligt, een AfD-bolwerk is en in het oosten ligt, maakt het nog belangrijker.
Hoe proberen rechts en extreemrechts racisme te gebruiken?
Na Riesa nam Alice Weidel, de AfD-kandidaat voor de Duitse kanselier, de retoriek van de fascistische vleugel van haar partij over. Ze begon openlijk te spreken over “re-migratie” en ze heeft laten zien dat ze geen probleem heeft met Bjorn Hocke, de leidende fascist in de partij. Dat lokte een nog grotere reactie van antifascisten uit. In Hamburg, de grote havenstad in het noorden van Duitsland, protesteerden op 17 januari zo’n 18.000 mensen tegen de toespraak van Weidel in het stadhuis.
Vervolgens bereidde de CDU, onder leiding van Friedrich Merz, een hardrechtse neoliberaal en racist, een parlementaire motie voor om het asielrecht verder aan te tasten. Hij wil dat de staat mensen sneller en met minder controles uitzet. Om zijn argument kracht bij te zetten, gebruikte Merz de verschillende steekpartijen van de afgelopen weken om de anti-migrantengevoelens aan te wakkeren. Cruciaal was dat Merz zei dat hij zijn motie zou indienen en dat als deze alleen kon worden aangenomen met de steun van de AfD-parlementsleden, het prima was. Dat betekende het einde van de vermeende “brandmuur” die moest voorkomen dat de fascisten een “normale partij” zouden worden. Merz’ beslissing werd ingegeven door de Oostenrijkse verkiezingen, waar extreemrechts een coalitieregering zal vormen, en de overwinning van Donald Trump in de Verenigde Staten.
Maar de stap veroorzaakte een golf van afschuw in heel Duitsland en leidde tot een nieuwe ronde van spontane protesten. Nu zijn er overal demonstraties tegen de AfD en Merz. Afgelopen weekend waren er grote marsen. Ik was bij het protest in Berlijn waar ongeveer 250.000 mensen aan deelnamen. Tegelijkertijd marcheerden 12.000 mensen in Bonn. En een dag eerder marcheerden ongeveer 80.000 mensen in Hamburg, 45.000 in Stuttgart en 35.000 in Essen. In Berlijn stroomden mensenmassa’s toe naar het parlement van de Rijksdag en protesteerden bij het plaatselijke CDU-hoofdkwartier. Vakbonden, de klimaatgroep Fridays for Future, kerken en politieke partijen riepen op tot demonstraties. Mensen kwamen met zelfgemaakte borden om hun verzet tegen de AfD en de mogelijke medewerking van de CDU kenbaar te maken. De sfeer was boos en verontwaardigd.
Zijn er nu vragen over de strategie binnen de antifascistische beweging?
Om de AfD te stoppen moet het brede straatprotest de partij rechtstreeks raken. Maar de leiding van de beweging bestaat uit krachten die hopen de SPD en de Groenen te versterken – en de CDU te verzwakken. Daarom werkt Aufstehen Gegen Rassismus binnen de beweging om breedte en vastberadenheid samen te brengen. Veel mensen zijn betrokken bij zowel de straatprotesten als de meer militante blokkadebeweging. Ze zien niet noodzakelijk een onderscheid tussen de twee. Maar het besef groeit dat we inderdaad massa’s nodig hebben om de AfD tegen te houden, maar dat het ook nodig is om de confrontatie met hen aan te gaan. Protesten tegen AfD lokale verkiezingsbijeenkomsten en verkiezingskraampjes op straat vinden nu overal plaats.
Hoe zit het met het verband tussen antifascisme en vechten voor Palestina?
Een andere substantiële verandering is hoe de antifascistische beweging zich verhoudt tot deze vraag. Sommige van de grote demonstraties tegen de AfD vorig jaar waren erg vijandig tegenover Palestijnse solidariteit. Mensen die het onderwerp ter sprake brachten, werden verbaal aangevallen door zionisten tijdens de demonstratie. En in een paar gevallen werden ze zelfs fysiek door hen aangevallen. Dat maakte het erg moeilijk voor ons om Palestina-activisten over te halen zich aan te sluiten bij de antifascistische beweging. Maar in Riesa bijvoorbeeld waren Palestina-activisten een openlijk onderdeel van het protest. We hadden een kraam waar ons antifascistisch materiaal lag naast stickers en posters met Palestijnse solidariteit. En we konden gemakkelijk handtekeningen verzamelen voor een campagne tegen Duitse wapentransporten naar Israël.
De veranderingen hebben twee belangrijke redenen. Ten eerste, wat er ter plekke in Gaza gebeurt is zo verschrikkelijk dat mensen de behoefte voelen om zich uit te spreken. Ten tweede omdat wij en anderen vonden dat we een breed, verenigd front moesten vormen. We zeiden dat we de vakbonden erbij wilden betrekken, maar ook de migrantenbevolking van Duitsland. En om hen te bereiken was de kwestie van Palestijnse solidariteit cruciaal. De solidariteitsbeweging met Palestina was het afgelopen jaar een van de grootste protestbewegingen in Duitsland en heeft veel jongeren gepolitiseerd. We hebben geen gemeenschappelijk standpunt over Palestina nodig op de antifascistische demonstraties, maar Palestina-activisten moeten absoluut deel uitmaken van de antifascistische beweging.
Ik denk dat het feit dat Merz er niet in slaagde om zijn motie in het parlement in wet om te zetten, zelf een product is van de beweging – hoewel de stemming erg krap was. We hebben geholpen om rechts en de liberalen te verdelen. Het is een teken dat we macht hebben.
Dit artikel is een vertaling van Socialist Worker.