Massale opkomst bij Nationaal Zorgdebat

Zo’n 10.000 mensen kwamen afgelopen zaterdag 18 februari naar het Nationaal Zorgdebat op het Malieveld in Den Haag. Inzet van het debat was de afschaffing van de marktwerking in de zorg naar model van het Nationaal Zorgplan. De vier lijsttrekkers van SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS kwamen hun visie op dit plan toelichten. Valt er voor wie op één van genoemde partijen wil stemmen iets te kiezen?
20 februari 2017

Door Adelei van der Velden

De debatbijeenkomst op het Malieveld vond plaats op initiatief van het Nationaal Zorgfonds dat is opgericht door de SP en een coalitie van organisaties uit de zorg. Zij hebben in het Nationaal Zorgplan de weg uitgestippeld naar afschaffing van de marktwerking in de zorg en het eigen risico.

Door de zorgverzekeraars als belanghebbenden uit het stelsel te halen, kan de zorg goedkoper en beter georganiseerd: de huidige zorg is nodeloos duur door reclamebudgetten, salarissen van ceo’s, bureaucratie, onderlinge concurrentie, onnodige behandelingen, monopolies van de farmaceutische industrie en een gebrek aan transparantie.

Wat minister Schippers van Volksgezondheid werkelijk weet te bereiken bij haar onderhandelingen over de prijs van medicijnen met de farmaceutische industrie, kan de Kamer niet controleren dus het effect hiervan valt niet te meten. Een nationaal zorgplan kan ook op dit front een vuist maken en alternatieve wegen vinden voor het ontwikkelen van goedkopere medicijnen.

Betrokkenen

Voorafgaand aan het lijsttrekkersdebat op het Malieveld liet dagvoorzitter Coby Groenendijk (psychiater in Amsterdam) betrokkenen aan het woord die aan den lijve ervaren wat de marktwerking betekent. Zowel patiënten als zorgverleners lopen vast in het huidige systeem waarin zorgverzekeraars de voorwaarden opleggen voor bekostiging van de zorg.

De fysiotherapeut ziet mensen die te weinig behandelingen vergoed krijgen. De huisarts ziet hoe patiënten vanwege het eigen risico bloedonderzoek vermijden en medicijnen waar een eigen bijdrage voor gevraagd wordt, niet ophalen bij de apotheek. De psychiater ziet dat de ggz onbereikbaar is geworden door groepen die zorg hard nodig hebben, dat wachtlijsten te lang zijn voor mensen die psychisch lijden en behandeltijd met cliënten onder druk staat door de bureaucratische rompslomp.

Patiënten krijgen geen vergoeding voor medicatie bij ernstige aandoeningen zoals zeldzame vormen van kanker. En sinds de marktwerking in gang is gezet kun je aan de staat van iemands gebit zien wat zijn inkomen is. De gevolgen van neoliberaal beleid voor de zorg in Nederland zijn voor iedereen zichtbaar en ze knellen.

Bouwstenen

Op het podium bouwden professionals en patiënten met negen blokken of ‘bouwstenen’ het nieuwe Nationaal Zorgplan, dat steunt op de volgende principes: preventie; vrije artsenkeuze; geen winstoogmerk; toegankelijke zorg voor iedereen; de buurt als basis voor het organiseren van zorg; samenwerking in plaats van onderlinge concurrentie; vertrouwen in de professionals (in plaats van het huidige georganiseerde wantrouwen); ruimte voor vernieuwing en doen wat nodig is, zodat geen mensen onbehandeld buiten boord vallen maar er ook geen overbodige behandelingen worden aangeboden om winst te maken.

De conclusie dat de marktwerking op een mislukking is uitgedraaid, valt niet meer te ontkennen voor wie de geluiden van patiënten en zorgprofessionals serieus neemt. De PvdA, geconfronteerd met een enorme afkalving van haar achterban, sluit zich nu snel aan bij deze conclusie, evenals GroenLinks, terwijl deze partijen actief hebben meegewerkt aan de totstandkoming van het huidige zorgstelsel. De uitwerking van de weg om aan marktwerking een einde te maken verschilt echter sterk tussen de partijen, die bij het debat geen gelegenheid onbenut lieten te onderstrepen dat er over samenwerking altijd te praten valt.

Over de noodzaak om het eigen risico af te schaffen, waren alle aanwezige partijen het eens. Over uitbreiding van het basispakket, zodat goede tandzorg, voldoende fysiotherapie, psychotherapie en anticonceptie weer voor iedereen bereikbaar zijn, tekenden zich een tweedeling af. Zowel PvdA als GroenLinks hanteren dit niet als doelstelling, waarbij Jesse Klaver de deur nog wel op een kier zette. Mochten andere partijen hier op aandringen, dan zal GroenLinks dit niet blokkeren.

Tweedeling

Asscher wil dat zorg inkomensafhankelijker wordt, zodat de hoge inkomens tandzorg volledig zelf gaan betalen. Dit laat het huidige bezwaar onopgelost, namelijk dat verzekeraars hoge premies vragen voor tandzorg en hiervoor lage uitkeringen bieden waardoor grote groepen niet anders kunnen dan op deze zorg bezuinigen.

Dezelfde tweedeling tekende zich af bij de belangrijkste stelling: moet het Nationaal Zorgplan er komen? SP en 50PLUS kiezen onomwonden voor een Nationaal Zorgfonds of Ziekenfonds 2.0, zoals Krol het omschreef, terwijl PvdA en GroenLinks een Nationaal Zorgfonds geen noodzakelijke stap vinden om zorg betaalbaarder te maken. Daarmee laten ze de kans liggen om de zorg ook kwalitatief te verbeteren en de bureaucratie aan te pakken. Overigens kiezen ook de Partij voor de Dieren en Artikel1, die niet aanwezig waren bij het debat, voor het Nationaal Zorgplan.

Roemer onderstreepte dat maar liefst een kwart miljoen Nederlanders hun handtekening hebben gezet onder het voorstel van het Nationaal Zorgfonds, maar dat het plan er niet komt zolang de VVD gaat meeregeren. De VVD, enthousiast aanhanger van marktwerking, beoogt de eigen bijdrage te verhogen, evenals D66. Wil het plan kans van slagen hebben dan is dus een coalitie op links nodig, evenals versterking van de nu groeiende beweging van onderaf.

Na het debat trokken de meer dan 10.000 deelnemers in een demonstratieve tocht langs het Binnenhof. Roemer sprak al eerder dit jaar van een ‘beweging’. Behalve de aanwezige duizenden steunbetuigers, wijst met name de brede steun van patiëntenorganisaties en professionals erop dat het tij gaat keren en dat de krachten zich verder zullen bundelen om te bereiken dat de zorgverzekeraars als aanjagers van hogere zorgkosten, minder zorgkeuze en grote aantallen zorgmijders hun langste tijd hebben gehad.

Zie de site van het Nationaal ZorgFonds.