Massaal protest tegen G20 bezwijkt niet onder repressie
Door Ewout van den Berg
De verantwoordelijkheid voor de escalatie ligt bij Merkel, de stad Hamburg en het politie-apparaat. Vanaf het moment dat Merkel ervoor koos om de jaarlijkse bijeenkomst van bezuinigers, massamoordenaars en murenbouwers te houden in het centrum van Hamburg – naast de linkse arbeiderswijk Sankt Pauli – volgde ze een lijn gericht op confrontatie.
Op uiteenlopende manieren ondermijnde Merkel de democratie. Ze kondigde een demonstratie-vrije zone in Hamburg af van in totaal 38km2. Protestkampen werden verboden en het Schengen-verdrag opgeschort. En een politiecommissaris met een gewelddadige staat van dienst werd teruggehaald van pensioen om de staatsinterventie te helpen coördineren. Om de democratie te beschermen tegen ‘geweldplegers’ moet zij worden afgebroken.
De stad deinsde er ook niet voor terug om uitspraken van de rechter naast zich neer te leggen. Nadat de rechter toestemming had gegeven voor het opzetten van een antikapitalistisch kamp in het Altona Volkspark, werd het park de zondag voor de protesten door een overmacht aan politie omsingeld en met veel geweld ontruimd.
Door van te voren de angst voor activisten op te kloppen, werd de toon gezet voor de gewelddadige repressie van protesten tijdens de top. De staat verspreidde het bericht dat niet 20, maar 8000 geweldplegers naar Hamburg zouden komen. Een weinig indrukwekkende vondst van wapens een week voor het protest werd groots aangekondigd via de media, terwijl allerminst duidelijk was dat deze ook maar iets met de acties in Hamburg te maken hadden. Vooral de Welcome to Hell demonstratie – vernoemd naar de begroeting van de tegenstander onder voetbalsupporters – zou met het ‘grootste zwarte blok ooit’ een gevaar worden.
Met haar gewelddadige reactie op dit protest aan de vooravond van de top, zette de politie de toon voor de dagen erop. De tot dan toe vreedzame demonstratie met ongeveer 12.000 mensen werd eerst een uur geblokkeerd door de politie vanwege de gezichtsbedekking van een kleine minderheid van de activisten. Honderden activisten deden dit er hierop af en terwijl er nog onderhandeld werd met anderen, stormde de politie op het zwarte blok af en sloot ze in om ze in elkaar te slaan en te bespuiten met pepperspray. Mensen die vluchtten door op een balustrade te klimmen werden met een waterkanon onder vuur genomen. Activisten drommen om de paramedici heen – die zelf ook soms het doelwit werden van de aanvallen. Even later worden de eerste politie-auto’s in de brand gestoken. Duizenden demonstranten vervolgden ondanks het politiegeweld de demonstratie.
Het heeft er alle schijn van dat deze aanval bewust gepland was om de protesten te escaleren. Journalisten waren hierbij evengoed een doelwit. Flo Smith schreef voor ITN News: ‘Een politieagent kwam naar mij en mijn cameraman. Wij keken beiden in haar richting, zij schreeuwde: ‘fuck de pers, fuck, fuck!’ – en haalde de trekker over met pepperspray. Maar terwijl Duitse journalisten berichtten dat het geweld van de kant van de politie kwam, loog de NOS dat het tegenovergestelde het geval was.
Tijdens de burgerlijke ongehoorzaamheidsactie de dag erop, met de blokkade van de rode zone, ging de politie hier vrolijk mee verder. Onze groene vinger – te zien bij EenVandaag – had het nog relatief makkelijk vergeleken met de anderen. Met de demonstratie in de middag, de tweede golf, liepen activisten bij Landesbrucken in de val. Zij konden geen kant op terwijl pelotons ME’ers ze in insloten en elkaar sloegen. Ons kamp in Altona zag er die avond uit als een ziekenboeg met veel mensen in bandages. Op hetzelfde moment werden er in Sankt Pauli en Sternschanze vuurtjes gestookt op straat en winkels geplunderd.
Indrukwekkende protesten
Duizenden mensen gingen dag na dag de straat op tegen de vernietigende politiek van de G20. Alle verschillende protestvormen passeerden de revue: een massale rave op woensdagavond, een antikapitalistische demonstratie op donderdag die vooraf werd gegaan door een actie van duizend zombies. Vijf vingers probeerden vrijdagmiddag de rode zone te blokkeren, terwijl studenten en scholieren in staking waren en elders demonstreerden en 4000 mensen een fietsdemonstratie door de stad organiseerden. Mensen uit Hamburg vormden de overgrote meerderheid van alle activisten.
Toen we op vrijdagochtend vroeg door de buitenwijken trokken voor de blokkade hingen werkende mensen naar buiten en staken hun duimen op. Overal langs de route hingen geïmproviseerde posters en spandoeken achter de ramen. Een winkelier deelde mueslirepen uit. Talloze inwoners van Sankt Pauli en Sternschanzen hadden voor de top een rode stip op hun deur geplakt om aan te geven dat activisten in situaties van nood bij hun welkom waren.
Het is tekenend dat er op zaterdagmiddag – dus na dagen van media-framing dat activisten met hun geweld de top hadden gekaapt – meer dan 100.000 mensen de straat op gingen in een demonstratie tegen de G20. Inwoners hadden genoeg van de totaal gemilitariseerde stad waar door politie-blokkades al sinds woensdag amper vervoer mogelijk was. De protesten in Hamburg waren over het algemeen niet ‘grimmig’, maar creatief, strijdbaar en breed gedragen.
Met de Internationale Socialisten zijn we kritisch over de tactiek van het zwarte blok. Met de ‘propaganda van de daad’ werpt zij zichzelf op als een substituut voor massale actie en door zich te vermommen, stelt zij zich bovendien open voor politie-provocateurs en fascisten die zich kunnen voordoen als autonomen. Brandstichting en plunderingen zijn een serieuze belemmering in het opbouwen van een brede beweging die nodig is om het kapitalisme omver te werpen. Andreas Blechsmidt, woordvoerder voor de Rote Flora, stelde terecht dat de nachtelijke rellen in het Schanzenviertel ‘politiek en inhoudelijk verkeerd’ waren.
Maar dit betekent niet dat we meehuilen in het bos wanneer politici en journalisten ons vragen afstand te nemen van geweld. Want hoeveel agenten zullen er vastgezet worden vanwege het massale geweld tegen vreedzame demonstranten, journalisten en hulpverleners?
De reactie in Nederland
De Nederlandse berichtgeving over de protesten in Hamburg was voorspelbaar: het vreedzame verzet werd onzichtbaar gemaakt en de berichtgeving van de politie letterlijk overgenomen. In reactie op de rellen in Hamburg voert de NOS terrorisme-experts op over de drijfveren van het zwarte blok: “Ze zeggen eigenlijk hetzelfde als terroristische organisaties zoals ISIS: ‘Sluit je bij ons aan, want samen kunnen we dit doel bereiken’’.
De Telegraaf plaatste op de voorkant van de krant een foto van de rellen met het bijschrift ‘Vrijheid verkracht’ en de opmerking dat er 196 politie-agenten gewond zouden zijn. Dit terwijl de vrijheden van activisten nog voor er één meter was gelopen, waren weggeslagen. Waar het aantal verwonde agenten vandaan komt, is een raadsel. Misschien zijn de 130 agenten die geraakt werden door eigen traangas ook meegeteld?
Journalisten die erbij waren in Hamburg hadden een ander beeld. Dat geldt voor de mensen van EenVandaag die met ons mee waren, maar ook voor tal van Duitse journalisten. Een journalist voor Bild schrijft dat ‘de politie kiest voor volledige escalatie, ook richting journalisten’. Deutschlandfunk schrijft: volgens de inschatting van onze correspondent Axel Schröder kwam het geweld van de politie vandaan. In een interview met Süd Deutsche stelt socioloog Simon Teune: ‘Wij kunnen van geluk spreken dat er geen doden zijn gevallen. Ik denk dat de strategie van de politie kolossaal mislukt is.’
De criminalisering van verzet die we in Hamburg zien, zien we ook in Nederland. Er is een grote druk op delen van links om afstand te nemen van het geweld. Dit dient echter alleen om de schuld voor de rellen bij een deel voor de demonstranten neer te leggen en het berekende en nietsontziende politiegeweld te rechtvaardigen.
Ongetwijfeld zullen de rellen worden aangegrepen om linkse actiegroepen verder te vervolgen en de demonstratievrijheid nog verder te beperken. Het laat de uitdagingen zien waar links tegenover staat in tijden van neoliberale afbraak door het ‘extreme midden’ en de opkomst van extreemrechts. De massale protesten in Hamburg waren met hun uitgesproken antikapitalistische uitstraling een verademing. Dit sentiment nemen we mee naar Nederland. De weg vooruit ligt niet in verdere escalatie door een minderheid, maar het bouwen aan een brede beweging van de meerderheid.