Massaal onderwijsprotest laat zich niet kisten door ondermijning
Het PVV-kabinet heeft sinds zijn start duidelijk gemaakt lijnrecht tegenover de belangen van studenten, docenten, onderzoekers en onderwijsondersteunend personeel te staan. NSC-minister Eppo Bruins opende met een miljard aan structurele bezuinigingen en de herintroductie van de langstudeerboete frontaal de aanval op het hoger onderwijs.
Hiermee probeert het kabinet onder andere de sociale en geesteswetenschappen onder de duim te houden, wetenschapsvelden die een cruciale rol spelen in maatschappelijk debatten – of het nu over klimaatcrisis, Nederlands koloniale verleden of sekse en gender gaat. De bezuinigingen zullen leiden tot gedwongen ontslagen van onderwijs- en onderwijsondersteunend personeel en de werkdruk voor zowel docenten als studenten zal verder toenemen.
Om zich hiertegen te verzetten nam een brede coalitie vakbonden en onderwijsorganisaties, geleid door de AOb en FNV, het initiatief voor een demonstratie op 14 november in het centrum van Utrecht. Hierbij werd een zeer grote opkomst verwacht.
Vakbondstop zonder ruggengraat
De dag vóór de demonstratie kondigde de organisatie van het protest plotsklaps aan de actie te schrappen. Potentieel gewelddadige pro-Palestijnse activisten zouden namelijk van plan zijn om de demonstratie te kapen. Naar eigen zeggen werden de organisatoren door de Utrechtse veiligheidsdriehoek (politie, burgemeester en OM) voor het blok gezet: ofwel zelf de demo afgelasten ofwel een verbod opgelegd krijgen door de gemeente. Dit ‘de-facto verbod’ volgde het autoritaire demonstratieverbod dat burgemeester Femke Halsema in Amsterdam aankondigde nadat inwoners van de hoofdstad zich tegen Israëlische hooligans hadden verzet.
De onderwijsbonden kozen ervoor om zelf het initiatief te nemen en de demonstratie af te gelasten. Hieruit sprak weinig strategisch inzicht. Op het moment dat de bonden hadden geweigerd, had de burgemeester de demonstratie immers alsnog kunnen verbieden en konden de bonden hiertegen in beroep gaan. Dan was duidelijk geworden wat precies het bewijs was voor deze ‘dreiging’.
Onder studenten en universiteitspersoneel was er weinig begrip voor het besluit van de bonden. Er was al maanden toegewerkt naar het protest en het beloofde de grootste demonstratie in het hoger onderwijs ooit te worden. Onder druk van de woede hierover gooide FNV-voorzitter Tuur Elzinga de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma voor de bus door haar ‘zwalkend beleid’ te verwijten. Maar ook binnen de FNV worden leden die solidariteit met Palestina proberen te agenderen met wantrouwen bejegend.
Spontaan lokaal verzet
Gelukkig stonden er binnen een paar uur na de afgelasting nieuwe organisatoren op onder leiding van ROOD en De Socialisten. De ‘dreiging’ vanuit de Palestinabeweging was met de afgelasting kennelijk afgewend, want de gemeente Utrecht besloot de demonstratie gewoon te faciliteren. Daarmee werd het momentum behouden en kwamen er uiteindelijk 8.000 demonstranten naar Utrecht.
Jan, voorzitter van ROOD Utrecht, zei: ‘Studenstrijd is klassenstrijd en daarom vechten we mee met de studenten. In tegenstelling tot de FNV en de AOb geven we geen gehoor aan het advies van de gemeente om niet te demonstreren. De dreiging vanuit pro-Palestijnse hoek lijkt me gewoon een smoesje om het demonstratierecht verder in te perken, zoals we ook zien in Amsterdam.’
De sfeer in Utrecht was strijdbaar en antikapitalistisch. Ook was de demonstratie uitgesproken solidair met de Palestijnen: misschien wel een derde van de aanwezigen droeg een keffiyeh. Student Amber: ‘Ik sta hier vandaag omdat ik student ben en ik ben langdurig ziek geweest. Ik heb PTSS gehad waardoor ik moeilijk aan mijn studie kon werken. Door de langstudeerboete komt er nog meer druk en ik hik tegen een burnout aan. Goed onderwijs moet gegarandeerd worden. Wij moeten er niet voor gestraft worden dat de regering niet met haar centen om kan gaan.’
Michel Eggermont sprak namens het ledenparlement van de FNV tijdens de demonstratie en begon zijn speech met een oprechte ‘sorry’. ‘Ik sta hier om solidariteit te tonen met iedereen die in actie is en om op te komen voor het demonstratierecht. Ik vind het een domme actie dat de FNV het heeft afgeblazen. Ze hebben zich in het pak laten naaien.’
Voorzitter van de LSVb, Abdelkader Karbache, was er ook ondanks dat de LSVb zich had teruggetrokken. ‘Ik merk bij deze demonstratie opvallend genoeg meer energie dan bij de afgelopen actie in Den Haag. Nu voelt het echt als een actie georganiseerd door studenten en niet als een actie georganiseerd door studentenbestuurders.’
Vervolg
Na de verwarrende en demoraliserende berichtgeving in aanloop naar het protest, besloten veel docenten en onderwijsondersteunend personeel op de dag van de demonstratie zelf te blijven werken. Het protest in Utrecht bestond daardoor hoofdzakelijk uit studenten, maar juist door hun massale en strijdbare aanwezigheid hebben zij zowel aan- als afwezigen een gigantische opsteker gegeven in het verzet tegen de extreemrechtse aanval op het hoger onderwijs.
Het protest van 14 november is daarmee een indrukwekkende generale repetitie gebleken voor de naar verwachting nóg veel grotere onderwijsdemonstratie in Den Haag op 25 november, georganiseerd door onder meer de FNV en AOb. Hier zullen studenten, docenten, onderzoekers en onderwijsondersteunend personeel uit heel het land samenkomen om de strijd tegen de bezuinigingen van het PVV-kabinet naar een hoger niveau te tillen.
Het extreemrechtse kabinet is bezig met een ongekende aanval op het demonstratierecht. Hierbij wordt het gesteund door autoritaire bestuurders zoals Halsema en Dijksma. De enige manier om ons hiertegen te verzetten, is door onderling solidair te zijn, zoals de studenten hebben laten zien. Elke beperking die Palestinaprotesten wordt opgelegd, zal op termijn ook ingezet worden tegen andere bewegingen. Het is daarom belangrijk dat het protest op 30 november tegen de criminalisering van de Palestinabeweging zo groot mogelijk wordt.
Zaterdag 30 november om 14:00: ‘Wij zijn allemaal Palestijnen’-demonstratie op de Dam in Amsterdam. Sluit je aan en teken de verklaring hier.
Maandag 25 november, het Malieveld in Den Haag: ‘Kabinet sloopt hoger onderwijs’-protest. Hou de FNV-website in de gaten voor meer info.