Long covid: kabinetsbeleid laat patiënten in de kou staan
Foto: Flickr / harry_nl
Als het in Nederland al over long covid gaat, betreft het meestal het lot van de zorgmedewerkers die in de eerste coronagolf zijn besmet. Zij stonden ‘in de frontlinie’ en moesten lange tijd zonder voldoende beschermingsmiddelen zorgen voor covidpatiënten.
Zorgmedewerkers
Het RIVM ontmoedigde tot augustus 2020 het preventief gebruik van mondneusmaskers in de zorg. Minister voor Langdurige Zorg Conny Helder zei indertijd in haar functie als zorgbestuurder dat mondkapjes ‘schijnveiligheid’ boden. Dit beleid is later stilzwijgend aangepast, maar het idee dat mondkapjes niet werken en alleen door angsthazen worden gebruikt is in Nederland altijd blijven hangen.
Zo’n duizend zorgmedewerkers zijn door long covid arbeidsongeschikt geraakt en hebben inmiddels hun baan verloren. Hun inkomen is met 30 tot 50 procent gedaald, terwijl ze vaak juist veel extra kosten maken voor revalidatie.
Vakbond FNV eist al sinds 2020 een vergoeding voor deze groep, omdat de staat heeft verzuimd zorgmedewerkers voldoende te beschermen. Omdat minister Helder geen aanstalten maakte concrete maatregelen te treffen, spanden de vakbonden onlangs een kort geding aan. De rechter stelde dat deze compensatie niet per kort geding af te dwingen was, maar sprak wel uit dat de gedupeerden snel duidelijkheid moeten krijgen. Kitty Jong van de FNV zei hierover: ‘Het is dankzij onze druk dat er überhaupt een regeling komt, ook al duurt dit veel te lang, lijkt het bedrag veel te laag en weten we nog niet definitief de uitwerking daarvan.’
Maatschappelijk probleem
Maar long covid treft natuurlijk niet alleen zorgwerkers. Het onderwijs is een andere sector waar velen als gevolg van een besmetting op het werk long covid hebben opgelopen. Ook hier dringen de vakbonden aan op compensatie. Minister Helder probeert de regeling voor zorgmedewerkers juist af te bakenen om precedentwerking voor andere sectoren uit te sluiten. Wel wordt ook voor het onderwijs gesproken over een aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekering, zoals die nu al geldt voor personeel van verpleegen verzorgingshuizen.
Achter het juridische gesteggel over aansprakelijkheid en precedentwerking ligt de ongemakkelijke waarheid dat long covid een maatschappelijk probleem is dat ook buiten de zwaarst getroffen beroepsgroepen een grote impact heeft. Denk alleen al aan het groeiend aantal kinderen en jongeren dat long covid blijkt te hebben.
En waar zelfs de ‘zorghelden’ uit de eerste golf door het kabinet jarenlang aan het lijntje gehouden worden terwijl hun leven verwoest is, is er voor andere groepen amper aandacht. Als je long covid het gevolg is van een besmetting op vakantie of bij een concert heb je pech gehad, terwijl het coronabeleid in Nederland was gericht op het opbouwen van groepsimmuniteit om zo snel mogelijk de economie weer open te gooien.
Nu de teststraten zijn gesloten en een ook zelftest bij klachten niet meer nodig wordt geacht, is er weinig zicht meer op de verspreiding van het virus. Maar nog steeds volgen de coronagolven elkaar met grote regelmaat op. En elke nieuwe besmetting brengt weer het risico op long covid met zich mee.
Geen prioriteit
Schattingen over het aantal mensen dat long covid krijgt lopen uiteen, maar meestal wordt ervan uitgegaan dat 10 tot 20 procent van de mensen die met corona besmet worden long covid krijgt. Mona Nemer, wetenschappelijk adviseur van de Canadese regering, noemt long covid een ‘mass disabling event’, dat naast veel menselijk leed ook leidt tot langdurige maatschappelijke problemen, zoals stijgende zorgkosten en personeelstekorten. Volgens een redactioneel in The Lancet hebben wereldwijd 65 miljoen mensen long covid, maar worden er nog steeds te weinig middelen beschikbaar gesteld om het probleem aan te pakken.
Ook op dit gebied doet Nederland het heel slecht. Het Erasmus MC en het Amsterdam UMC sloten onlangs een groot gedeelte van hun postcovidzorg. Onderzoek gebeurt vaak in losse, tijdelijke projecten, zodat continuïteit en overzicht ontbreken. Minister Kuipers van Volksgezondheid weigert in Nederland geld beschikbaar te stellen en verschuilt zich achter de noodzaak van Europese samenwerking. De Europese Commissie heeft onlangs 50 miljoen euro beschikbaar gesteld voor onderzoek naar long covid, terwijl Long COVID Europe, een netwerk van patiëntenverenigingen, 500 miljoen eist.
In de eerste jaren van de coronapandemie stelde het kabinet tientallen miljarden beschikbaar, vooral voor steun aan bedrijven. Als het om long covid gaat, laten ministers zich van hun gierigste kant zien en moeten mensen het vooralsnog grotendeels zelf uitzoeken.