‘Links zou elkaar veel meer moeten opzoeken’

De crisis in de SP heeft er in verschillende delen van het land toe geleid dat er nieuwe socialistische initiatieven zijn georganiseerd. Een daarvan is Socialisten 010 die meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart. De Socialist sprak met Arno van der Veen, de lijsttrekker van deze socialistische partij.

Theo Coskun, de nieuwe voorzitter van de SP-afdeling in Rotterdam, heeft aangekondigd dat de SP toch mee gaat doen met de verkiezingen. Dit terwijl de meerderheid van de leden tijdens een vergadering eerder stemde tegen deelname. Wat staat er op het spel voor de SP in Rotterdam?

De SP wil laten zien dat ze nog steeds bestaan in de grote steden. In al deze steden heeft de partij problemen met het vinden van aansluiting bij werkende mensen en de sociale bewegingen die zijn ontstaan tegen rechts beleid zoals de sloop van woningen. Dat de partij koste wat het kost meedoet, is veelzeggend. Lokale deelname aan verkiezingen door een lokale afdeling van de SP vond eerder altijd plaats volgens het principe ‘geen fractie zonder actie’. Dat de partij nu wil dat afdelingen die helemaal niet geworteld zijn toch meedoen, laat zien dat deelname aan de verkiezingen nu de hoogste prioriteit heeft.

Je bent lijsttrekker van de nieuwe partij Socialisten 010 in Rotterdam. Je zou eerder lijsttrekker worden voor de SP Rotterdam. Wat is jullie plan in Rotterdam?

Het gaat ons niet om één specifiek onderwerp, maar om de verbinding tussen de verschillende thema’s. Als SP speelden wij bijvoorbeeld een belangrijke rol in de organisatie van het woonreferendum van 2016 tegen de sloop van sociale huurwoningen. De afgelopen jaren zie je dat er meer actie is gevoerd tegen deze sloop, maar toen mensen massaal de straat op gingen werden zij geconfronteerd met politiegeweld. De politie profileerde hierbij bewust een gedeelte van de demonstranten om hen te isoleren. Verschillende onderwerpen als wonen, duurzaamheid, diversiteit, economie en democratie zijn voor ons dus verbonden. Dit maakt onderlinge solidariteit ook zo belangrijk.

Tweeënhalf jaar geleden won je de verkiezingen voor voorzitter van ROOD van de kandidaat die door het SP-bestuur naar voren werd geschoven. In de periode erna ontstond er steeds meer debat over de koers van de partij en probeerde de partijleiding met royementen de controle te houden. Hoe kijk jij terug op deze periode? Wat voor lessen trek je?

Toen ik voorzitter werd, wist ik dat er een wig was ontstaan tussen de jongeren van ROOD die net kwamen aanwaaien en leden van de SP die al tijden actief waren. Jongeren radicaliseren door bijvoorbeeld de klimaatcrisis en de wooncrisis. Deze problemen worden alleen maar groter en jongeren zijn op zoek naar radicale antwoorden. Ik heb geprobeerd hierover een gesprek te voeren, maar vanuit de SP-top werd er gereageerd dat jongeren mee moesten op hun voorwaarden. De SP-top probeerde iedereen in één mal te stoppen.

Tijdens het congres van de SP in december kregen sommige kandidaten voor het partijbestuur een nipte meerderheid. Dit terwijl al hun tegenkandidaten geroyeerd waren. Wat zegt dit over de stand van de SP?

Er was een breder gevoel dat het niet goed gaat met de partij. Ik sta nu buiten de SP, maar de afgelopen tien jaar leed de SP alleen maar verkiezingsnederlagen. De partij probeert telkens wel iets te vinden dat een lichtpuntje zou zijn. De SP reageert dan met: ‘wij zijn een partij in opbouw’, maar dat is de dood in de pot voor een open discussie. Voorafgaand aan de bestuursverkiezingen twijfelden veel leden. Doordat het SP-bestuur het democratische proces zo openlijk heeft gesaboteerd, hebben veel mensen uiteindelijk blanco gestemd.

Met de Socialisten 010 zijn jullie onderdeel van een landelijk netwerk. Een online gepubliceerde verklaring werd ondertekend door tientallen kritische ex-SP’ers. Wat proberen jullie met dit initiatief op te bouwen?

Dit initiatief werd genomen rond de bestuursverkiezingen en massale royementen binnen de SP in december. Wij willen nu vooral helpen lokale groepen op te bouwen. Van daaruit hebben we ook een landelijk overleg. We zitten nu in een fase dat we proberen afspraken te maken over de vorm en structuur van deze samenwerking. Hierin is het belangrijk dat iedereen gehoord en gekend wordt.

Iedereen heeft bij ons een eigen perspectief, maar ik denk dat waarden zoals het belang van interne democratie en internationale solidariteit breder gedeeld worden. We gooien het gesprek hierover open en geven politieke minderheden ook de ruimte. We willen toe naar een organisatie waarbinnen verschillende stromingen kunnen bestaan en het niet per se is dat 50 procent +1 alles bepaalt.

De afgelopen twintig jaar is gevestigd links ontzettend verzwakt. Extreemrechts is in de Kamer even groot als links. De vakbeweging zit nog steeds op een polderkoers. En er is net een nieuw hard rechts kabinet aangetreden. Wat is ervoor nodig om links te vernieuwen?

Het is nodig dat we op links een diversiteit van tactieken respecteren. Binnen de SP werd er gezegd dat als je het ergens niet mee eens bent, je ‘ergens anders moet voetballen’. Maar we moeten beseffen dat we als verschillende delen van links dezelfde vijanden hebben: rechts, extreemrechts en de belangen van het grootkapitaal. Telkens neemt het meest rechtse deel van links afstand van het meer radicale deel, maar er is juist meer verbondenheid nodig, ook met de radicale vleugel.

In Utrecht doet naast de Socialisten ook de SP ook mee met de gemeenteraadsverkiezingen. Na royementen van kritische leden schrapte de partij punten over transgenderzorg, gender-diversiteit en slavernijverleden. Wat is de rol van antiracisme en feminisme voor zo’n nieuw links?

We moeten ons realiseren dat de arbeidersklasse ontzettend veelzijdig is en bestaat uit veel verschillende groepen en individuen. Socialisten moeten opkomen voor onderdrukte groepen zoals trans personen en ook beseffen dat zij niet per se alleen op dat onderwerp ideeën hebben. Wij moeten solidair zijn met alle delen van de klasse. Binnen gevestigd links wordt er gezegd dat deze punten ‘electoraal gevoelig’ zouden zijn, maar we moeten juist proberen als linkse beweging één gezamenlijk blok te vormen. Anders sluit je bij voorbaat al compromissen met de heersende opvattingen.

In jullie manifest wordt gesproken over de noodzaak van een nieuwe socialistische partij. Hoe kunnen we hiernaar toe werken? Wat betekent dit voor andere delen van links?

Het laatste dat we nu zeggen is ‘wij zijn die nieuwe partij, sluit je aan!’. Er zijn al veel verschillende bewegingen, linkse organisaties en partijen. Het belangrijkste is dat wij elkaar veel meer moeten opzoeken. Als Socialisten 010 willen we een verlengstuk zijn van de verschillende strijdtonelen. Die punten naar het parlement vertalen, maar ook een klokkenluider zijn richting de bewegingen als er punten politiek geagendeerd worden.

Partij en beweging hebben elkaar nodig. Velen van ons zijn actief in bewegingen en hebben zich van daaruit ook aangesloten bij een politieke organisatie. Een sterke partij kan het geluid van bewegingen versterken. Deze verbinding kan helpen voorkomen dat bewegingen tegen elkaar uit worden gespeeld. Politieke verbeteringen kun je alleen afdwingen met sterke bewegingen op straat. Zonder de verbinding met sociale bewegingen verworden socialistische partijen snel tot sociaaldemocratische partijen waarin gezegd wordt: ‘stem op ons, wij gaan het oplossen’.