Linke Leraren bouwen staking van onderaf: ‘Eindelijk weer discussie over strijd’
Foto: leraren staken en demonstreren in Den Haag, 9 januari 2012. (foto Gera Nieland)
Vorig jaar heeft de AOb onder druk van een kleine maar felle onderwijsactie en een ledenraadpleging de cao van de werkgevers afgekeurd, en nu is er opgeroepen tot een landelijke staking tegen de plannen omtrent de ophokuren en vrijedagenregeling. Is de bond aan het radicaliseren?
Dat hangt ervan af wat je als radicaliseren ziet. Als je bedoelt dat de AOb-top consequent een harder standpunt inneemt dan zeg ik nee, als je bedoelt dat leden zich meer roeren en kaderleden (rayonconsulenten) een hardere lijn willen richting Den Haag en de werkgevers (de VO-raad) dan zien we een hoopvol begin. Dat heeft als resultaat dat de AOb-leiding meer oor heeft voor wat er leeft. Maar het is een proces dat nog alle kanten op kan.
Heeft Leraren In Actie (LIA) hierin een belangrijke rol gespeeld?
Absoluut. Op 14 december hadden we een bijeenkomst van een aantal actiebereide docenten in Amsterdam met LIA-bestuursleden, AOb-kaderleden en mensen uit de AOb-top. Daar zei een collega het glashelder: ‘LIA is een product van de AOb.’
Daarmee doelde hij op de jarenlange strategie van de AOb waarin onderhandelen van middel het doel leek te zijn geworden en achter elkaar slappe cao’s werden afgesloten, ook in periodes waarin door strijd veel meer te halen was. LIA ontstond als een tegenreactie en wordt ook bevolkt door gedesillusioneerde AOb-leden. Hun scherpe eisen zijn vaak veel meer een weergave van de sentimenten op de werkvloer.
Heb je zelf overwogen om over te stappen naar LIA?
Veel collega’s hebben de bond verlaten en we hebben een aantal LIA-leden op school. LIA is een zeer belangrijke luis in de pels, maar op termijn niet het alternatief voor een echte bond. LIA is principieel tegen een stakingskas – staken doe je uit overtuiging, vinden ze – maar als je de massa wilt mobiliseren is dat een zwakte. Komt het tot een langdurig treffen tussen ons en de VO-raad of Den Haag, dan staak je op eigen kosten en sta je bij voorbaat zwak. Dus een overstap naar LIA heb ik nooit overwogen, maar het zijn fantastische mensen om mee samen te werken.
Waarom is de AOb-top zo lang terughoudend geweest met actie?
Ze wijzen de vinger naar de leden, ze zeggen dat ‘het veld’ zelf niet in beweging is te krijgen. Sinds grootscheepse bezuinigingen in de jaren ’80 heeft de AOb (toen nog ABOP en NGL) zich gecommitteerd aan het overlegmodel en is een kloof ontstaan met de leden.
Sindsdien heeft het onderwijs ook te maken gekregen met grote veranderingen, zowel inhoudelijk als organisatorisch, met bezuinigingen verpakt als ‘vernieuwingen’. Deze volgden elkaar in hoog tempo op. De invoering van zogenaamde lumpsumfinanciering en het decentraliseren van overleg voor verschillende onderwijstakken leidde tot meer onderhandelmomenten.
Het leidde ertoe dat belangrijke besluiten werden overgelaten aan directies en de medezeggenschapsraden. De AOb is daar ook een rol in gaan spelen om het personeel in die onderhandelingen bij te staan. Het echte vakbondswerk is daarmee op de achtergrond geraakt.
Nu hebben we een bondsleiding, gepokt en gemazeld in het polderen, die merkt dat er een draai gemaakt moet worden nu Den Haag en VO-raad duidelijk maken dat ze liever dicteren dan overleggen. De enige bondgenoot in Den Haag is nog de SP, dat erkent ook de AOb; de andere linkse partijen en D66 hebben de gekoesterde polderrelatie nagenoeg verbroken, terwijl de regeringsfracties op oorlogspad zijn. Terughoudendheid blijft een reflex van de AOb-leiding, maar er is meer ruimte aan het ontstaan voor een tegengeluid.
Zijn er redenen om toch hoopvol te zijn?
Jazeker. Ondanks alles groeit de AOb en de steun voor LIA laat zien dat het veld in beroering is. De rayonconsulenten hebben vorig jaar voorkomen dat de AOb akkoord ging met de cao. Daarmee staat de bond in principe buiten de komende onderhandelingen, alleen de kleine bonden van de CNV en de gymnastiekdocenten zitten nog in het overleg omdat zij wel hebben getekend. Er is nu eindelijk weer discussie over strijd en acties.
Je bent mede-initiatiefnemer van een actiebijeenkomst ter voorbereiding van de landelijke staking?
Dat klopt. Een aantal activisten in Amsterdam heeft de speelruimte die is ontstaan gebruikt om op te roepen tot een vergadering van LIA, AOb-contactpersonen en andere nieuwe en oude activisten. Het resultaat was een geslaagde bijeenkomst met vertegenwoordigers van 12 scholen uit regio Amsterdam. Er werd geworsteld met de vraag over ons verhaal richting het publiek, maar er was eenheid in het idee om keihard aan de slag te gaan en dit netwerk uit te breiden.
We hebben gediscussieerd over hoe we zo succesvol mogelijk gaan mobiliseren voor de 26ste en tegelijk een netwerk smeden dat ook daarna overeind blijft. Een groep houdt zich bezig met de media, een ander stapt naar Leraren In Opleiding en er komt een actiecomité voor Amsterdam om acties voor te bereiden na de 26ste.
De spirit was fantastisch en we hebben veel inspiratie opgedaan om verder te gaan. Inmiddels is dit alles gebundeld in het actiecomité Linke Leraren, dat de mobilisatie zo breed mogelijk wil helpen aanjagen. Zo ontstaat er uit een sector die lang achterop liep in strijd een initiatief van onderaf gebaseerd op activisme en strijd, dat als voorbeeld kan dienen voor de vakbeweging in het hele onderwijs, en daarbuiten.
Zie de site van Linke Leraren voor meer informatie over dit initiatief en mail het actiecomité om zelf contactpersoon te worden.
Zie hieronder het filmpje van AT5 (24 januari), waarin Michiel Bakker kort reageert op de Amsterdamse PvdA-wethouder Asscher, die de staking op 26 januari afkeurt. Inmiddels doen de meeste Amsterdamse leraren mee aan de stakingsdag.