Kritische theorie voor een nieuw links
Met de theoriepagina hopen we een bijdrage te leveren aan de vorming van fundamentele maatschappijkritiek die links meer dan ooit nodig heeft om effectief te zijn in de strijd voor een andere wereld. We zien het als onze uitdaging om aan te tonen dat de intellectuele traditie van het marxisme, gecombineerd met blijvend creatief denken over de veranderingen in onze tijd, de beste inzichten verschaft om de wereld te begrijpen en te veranderen.
We beginnen aan dit avontuur ondanks de beperkingen die geld, tijd en menskracht ons opleggen, omdat we ervan overtuigd zijn dat links zonder een theoretische gefundeerde kritiek op het kapitalisme geen effectieve rol kan spelen.
‘Er bestaat een reële kans dat het belangrijkste slachtoffer van de aanhoudende crisis niet het kapitalisme maar links zelf zal zijn, voor zover zijn onvermogen om een levensvatbaar mondiaal alternatief te bieden weer voor iedereen duidelijk wordt,’ schrijft de Sloveense marxist Slavoj Žižek in zijn onlangs in het Nederlands verschenen Eerst als tragedie, dan als klucht.
De ernst van deze stelling wordt onderstreept door het feit dat de wereld niet alleen met een economische crisis geconfronteerd wordt; er is ook sprake van een ecologische, sociale en politieke crisis. Denk bijvoorbeeld aan klimaatverandering, groeiende ongelijkheid en armoede, bloedige oorlogen zoals die in Afghanistan en Irak, en de opkomst van racisme en extreem-rechts.
Het bestrijden van deze crises vereist in de eerste plaats een begrip van hun aard en oorzaak. Dat hoeven we natuurlijk niet te verwachten van politici en intellectuelen die de ernst van de problemen ontkennen, die ze als een natuurverschijnsel afschilderen of beweren dat ze veroorzaakt zijn door individuele keuzes. Maar ook gevestigd links schiet momenteel te kort omdat het blind is voor de samenhang tussen de verschillende crises en het kapitalisme.
Tegelijkertijd is er een groeiende behoefte aan fundamentele kritiek omdat steeds meer mensen het gevoel hebben dat er iets grondig mis is met hoe onze maatschappij is ingericht en dat de dominante ideeën onvoldoende verklaringen bieden voor de misstanden. We hopen met de nieuwe theoriepagina op deze site een bescheiden bijdrage te leveren aan de vorming van analyses, strategieën en alternatieven waarmee een nieuw
antikapitalistisch links opgebouwd kan worden. We zullen ons daarbij laten leiden door Marx’ oproep tot een ‘nietsontziende kritiek op alles wat bestaat. Nietsontziend in die zin dat de kritiek niet terug moet deinzen voor haar eigen conclusies, noch bang moet zijn voor het conflict met de bestaande machten.’
We hopen daarin ondersteund te worden door onze lezers die de artikelen verspreiden, ons ideeën aanreiken of zelf meedoen. Heb je een tip? Wil je helpen met vertalen? Of wil je zelf een artikel of recensie schrijven? Mail dan je voorstel naar de redactie op theorie@socialisme.nu.
We wensen jullie veel leesplezier en verheugen ons op reacties,
Peyman Jafari (hoofdredacteur)
Rob Gerretsen
Joost Ploeger
Sara Murawski
Maina van der Zwan