Klimaatcrisis: van ongemak naar actie
Julien, klimaatfilosoof en nauw betrokken bij Extinction Rebellion, wil met dit boek de drempel naar activisme verlagen. Dat is een kunst die de auteur zeker beheerst.
Wie het te eng vindt om naast een waterkanon te staan met Extinction Rebellion kan volgens Julien kleinere stapjes maken. Denk daarbij aan je inzetten voor de verduurzaming van een appartementencomplex. Activisme moet zo alledaags worden.
Klimaatactie is urgenter dan ooit. Met het mogelijke stilvallen van de golfstroom, de gevolgen van El Niño (en de nog komende El Niña) en dodelijke hittegolven is de situatie op deze aardbol kritiek. Julien heeft begrip voor mensen die zich overweldigd voelen. Sterker nog, empathie. Daarmee trapt hij niet in een val waar veel activisten in vallen: ‘We hebben de feiten toch aan onze kant? Waarom steunt niemand ons dan?’ Met statistieken laat hij zien dat die steun echt wel groter is dan sommigen denken en dat is verfrissend. Die steun, zegt Julien, moet alleen nog van de daken geschreeuwd worden – of tijdens een kop koffie bij de lokale voetbalclub.
Zoals het klimaat omslagpunten kent waarbij de situatie compleet kan veranderen, heeft de strijd voor een beter klimaat die ook, is de gedachte. Het doel is om dat omslagpunt te vinden en strategisch te benutten. In de campagne tegen de ING helpt het om op de A10 te zitten, maar Natuurmonumenten onder druk zetten om te stoppen met de samenwerking met die bank ook, vindt Julien. Want, elk beetje helpt om te komen tot een groter doel. Met een hefboom kan je met kleine bewegingen grote veranderingen maken.
Op de vlakte
Het boek is niet revolutionair, maar wel verfrissend radicaal. Daarmee bevindt het zich in een bijzondere positie – het wil het bestaande systeem eigenlijk vervangen en pleit voor zowel radicale als niet-radicale acties, maar houdt zich ook erg op de vlakte. Het doel is duidelijk om het idee van activisme als een zaadje te planten bij mensen die deze stap nog niet hebben overwogen. Dat zijn de mensen die juist zijn blijven hangen in het ongemak en het wegkijken van de realiteit waarin wij nu leven. Het boek daagt de lezer uit om de situatie recht in de ogen aan te kijken. In plaats van ongemak te veroordelen, wil Julien het omzetten in actie.
Het boek levert nog weinig antwoorden op de huidige politieke situatie. Dit kabinet stemt allesbehalve hoopvol als het op klimaat aankomt. Het vervuilende grootkapitaal zit er warmpjes bij onder premier Dick Schoof. Wie zich gemotiveerd voelt om actie te voeren tegen oliemagnaten, kolencentrales of op kleine schaal bij de lokale voetbalclub, moet niet alleen de innerlijke drijfveer hebben om het klimaatprobleem aan te pakken, maar ook om de macht zelf te pakken.
Dit boek biedt echter wat weinig handvatten aan mensen die zich willen organiseren tegen een kabinet dat alles in het werk stelt om klimaat- en biodiversiteitsbeleid te blokkeren of af te breken. Ook een discussie over economische klasse ontbreekt grotendeels. Op mondiaal niveau wordt er dan wel gesproken over hoe het rijke Westen de prijs van klimaatverandering bij het mondiale zuiden legt, maar voor de lezers die het niet breed hebben is het onduidelijk hoe zij zich kunnen inzetten. Een warmtepomp in de tuin is immers slechts weggelegd voor de rijkere middenklasse. Juist voor arbeiders is vakbondswerk zoals bij Netwerk Klimaat FNV onmisbaar.
Je inzetten
Julien biedt een overtuigend, activerend verhaal aan mensen die nu nog terneergeslagen op de bank naar het zoveelste deprimerende bericht over klimaat staren. Het huidige gevoel van hopeloosheid wordt vakkundig verklaard en vermenselijkt. Alsof Julien schrijft: ‘Ja, het is een afschuwelijke situatie, en er bij de pakken neerzitten is heel begrijpelijk. En nu van die bank af’.
Dat gezegd hebbende, is dit een leestip voor activisten die een duwtje in de rug kunnen gebruiken en voor nog-niet-activisten om zelf ook de strijd aan te gaan. Dit is een perfect sinterklaascadeau voor de tante die jou vraagt waarom jij je nou weer hebt laten arresteren op de A12. Een aanrader dus en een stap in de goede richting voor iedereen die het leest.
Chris Julien, Alledaags activisme. Uitgeverij Podium / 160 pp. / €17,99 in de reguliere boekhandel