Klimaatactivisten trotseren staatsrepressie en blokkeren de A12 – naziprotest flopt

De XR-blokkade van de A12 van afgelopen zaterdag bracht duizenden mensen op de been – ondanks pogingen van rechts en de staat om klimaatactivisme te criminaliseren. Het fascistische ‘boerenprotest’ in het Zuiderpark viel ondertussen in het water. Links boekte zaterdag een belangrijke overwinning, maar de actie liet ook zwaktes zien die we moeten verhelpen.
14 maart 2023

Ondanks aanhoudende intimidatie van de politie bracht de blokkade-actie van Extinction Rebellion in Den Haag zaterdag opnieuw meer mensen op de been dan de vorige keer. Het was dan ook een belangrijke actie. XR prikt de leugens van het ‘groenste kabinet ooit’ genadeloos door. Er wordt op geen enkele manier ingezet om klimaatverandering te stoppen, maar alleen om de winsten van het grootkapitaal te beschermen. Niet alleen wordt de grootste vervuilers geen strobreed in de weg gelegd – ze krijgen daar bovenop nog miljarden euro’s gemeenschapsgeld toegestopt.

De fascisten van de Farmers Defence Force en Samen voor Nederland hadden ervoor gekozen om een extreemrechtse demonstratie te organiseren die aanvankelijk vlakbij de linkse actie zou plaatsvinden. Extreemrechts koos daarmee voor het eerst voor een directe krachtmeting. Het ‘boerenprotest’ moest niet alleen over stikstof maar over ‘alles’ gaan en zou de gehele extreemrechtse beweging samenbrengen in ‘het grootste protest ooit’.

Er hing daarom veel van de XR-blokkade af: als extreemrechts het linkse protest had weten te overschaduwen, was dat een pijnlijke nederlaag voor links geweest en had het het zelfvertrouwen van rechts verder vergroot. Heel links had het grote belang van deze dag moeten onderkennen, had zich achter XR moeten scharen en had er alles aan moeten doen om het zo groot mogelijk te maken.

Dat gebeurde niet. Geen van de linkse politieke partijen was zichtbaar aanwezig op de actie. Attje Kuiken van de PvdA stak de klimaatbeweging voorafgaand aan de actie zelfs een mes in de rug door klimaatactivisten en fascisten op gelijke voet te zetten en in gelijke mate af te wijzen. Desondanks bracht het protest dit keer zo’n 5.000 mensen op de been – aanzienlijk meer dan de vorige keer. De goede opkomst was vooral te danken aan de gezonde politieke intuïtie van de aanwezige activisten en aan mobilisatie door activistische groepen, individuele activisten en natuurlijk Extinction Rebellion zelf, dat de actie uitstekend had voorbereid.

Boslaan

De inzet vanuit de politie was ook veel groter dan de vorige keer. Er werden drie waterkanonnen van de Duitse politie ingezet, er waren honderden ME’ers op de been en er werd zelfs met politie te paard op de been. De toon was al een dag van tevoren gezet toen de gemeente schermen rondom de Utrechtsebaan geplaatst om omstanders het zicht te ontnemen.

XR-activisten hadden zich op verschillende plaatsen in Den Haag verzameld om bij de A12 te komen. Maar alle verschillende vingers kwamen samen op de Boslaan en konden gemakkelijk worden tegengehouden door de politie. Er werd geen poging ondernomen om langs of door de ME-linies te komen. De politie had ons precies waar ze ons wilde.

(klik op de foto voor een grotere versie)

Andere actievoerders die solidariteit kwamen betuigen en zich aanvankelijk boven langs de Utrechtsebaan hadden verzameld, konden zich daardoor eenvoudig bij de andere demonstranten voegen. Zo ontstond voor de ME-linie een festivalachtige sfeer. Er werden speeches gegeven, er werd muziek gemaakt en overal zaten demonstranten te kaarten, te kletsen en te lezen.

VVD-campagne

Hoewel er geen enkele reden was om geweld te gebruiken zette de politie om 17u toch in op escalatie. Alle drie de waterkanonnen werden ingezet, terwijl de demonstranten geen enkele bedreiging vormden en zo’n 700 activisten werden gearresteerd. De brandweer had een tent neergezet om mensen met onderkoelingsverschijnselen op te kunnen warmen en kleding te verstrekken, maar die informatie werd niet naar de demonstranten gecommuniceerd. Bovendien liet de ME natgespoten demonstranten niet vertrekken. Op het politiebureau moesten sommigen van hen uren buiten op de binnenplaats doorbrengen. Net als vorige keer werden mensen van de arrestee support, de groep die vrijgelaten arrestanten opving, door agenten lastiggevallen en geïntimideerd.

Het optreden van de politie leek vooral ingegeven door de verkiezingen. De VVD probeert extreemrechts de wind uit de zeilen te nemen door zich te profileren met autoritair optreden, ondermijning van de rechtspraak en door te spugen op mensenrechten. Zo stemde de partij in met een voorstel van extreemrechts om asielzoekers op te sluiten in kampen in Rwanda – hetgeen lijnrecht tegen de mensenrechtenverdragen en het Vluchtelingenverdrag ingaat. Haags VVD-raadslid Lotte van Basten Batenburg eiste het ontslag van een gemeenteambtenaar die had deelgenomen aan een klimaatactie.

Vorige week publiceerde de VVD een walgelijk spotje waarin klimaatactivisten als een gevaar voor de samenleving werden neergezet. VVD-burgemeester Jan van Zanen wilde demonstranten zaterdag koste wat kost hard aanpakken, om daarmee de boodschap af te geven: extreemrechts schreeuwt om geweld tegen linkse activisten, maar de VVD brengt het in de praktijk.

Nazituig

Behalve een overmacht aan politie was ook een klein groepje van 50-100 fascisten op het XR-protest afgekomen. Het ging om een aantal neonazi’s van de NVU en Voorpost, maar ook om tuig uit de coronawappie-beweging, zoals Tinus Koops. Zij kwamen aftasten hoe ver ze konden gaan en kregen daar alle gelegenheid voor. Ze intimideerden activisten aan de randen van het protest, riepen af en toe leuzen en konden zelfs in groepjes door de demonstratie lopen. Een van hen gooide met eieren en stenen naar demonstranten. Een klein groepje Baudetjeugd liep met een FVD-vlag de actie in en scandeerde ‘Thierry Baudet’ en ‘FvD’.

(klik op de foto voor een grotere versie)

De ME, die vlakbij stond, gaf de fascisten uiteraard alle ruimte. Het sfeerbeheer van XR sprak fascisten aan en loodste ze soms de demonstratie uit. Maar die reactie was verre van adequaat. De rest van de actie werd niet opmerkzaam gemaakt van de situatie, er werden geen antifascistische leuzen ingezet en er werd niet collectief opgetreden om de fascisten buiten de actie te houden. Dit heeft nu gelukkig niet tot grote ongelukken geleid, maar als de fascisten ons werkelijk hadden aangevallen, dan was de groep daar niet op voorbereid geweest. Dat hebben zij zelf ook gezien. Het is van groot belang dat we hiervan leren en dat er veel serieuzer wordt nagedacht over georganiseerde zelfverdediging tegen de fascisten.

‘Boerenprotest’ zonder boeren

Gelukkig was zaterdag vooral een vernedering voor de extreemrechtse beweging. De fascistenbijeenkomst in het Zuiderpark viel compleet in het water. Voorafgaand werd geschermd met ‘het grootste protest ooit’ en met aantallen als 25.000 deelnemers en 5.000 traktoren. Die aantallen werden bij lange na niet gehaald. Farmers Defence Force en Samen voor Nederland wilden de gehele extreemrechtse beweging samenbrengen, maar op de achtergrond speelde ook een conflict over wie de leiding heeft over de extreemrechtse beweging.

FvD greep het protest aan om zichzelf als de leider van de beweging neer te zetten en voerde de aanvallen op andere extreemrechtse partijen – in het bijzonder JA21 en BBB – in de aanloop naar het protest verder op. Caroline van der Plas werd daarop door FvD-aanhangers bedreigd en trok zich terug als spreker. Later trokken ook JA21 en SGP hun steun voor de actie in.

Baudet volgde hiermee het playbook van de NSDAP. In 1931 vond er in Bad Harzburg een gezamenlijke massabijeenkomst van de extreemrechtse partijen plaats die door Hitler werd aangegrepen om vooral de andere extreemrechtse partijen te schofferen en duidelijk te maken dat extreemrechtse samenwerking alleen onder zijn exclusieve leiding kon plaatsvinden. Baudet en Van Meijeren probeerden iets vergelijkbaars. Op de actie hamerden zij erop dat FvD de meest compromisloze partij op extreemrechts is. FvD had ingezet op maximale zichtbaarheid op het protest, dat zelfs volgens de doorgaans naziminnende Telegraaf ‘meer weg had van een campagne-evenement’ van FvD. Volgens een verslag van NRC werd er door aanwezigen geklaagd dat het ‘boerenprotest’ maar weinig boeren trok.

De opkomst op de actie was zeer laag. Volgens de fascisten zelf zouden er 60.000 (volgens FDF) of zelfs 70.000 (volgens Gideon van Meijeren in de FvD-nieuwsbrief) mensen zijn geweest. Maar een luchtfoto die om 13.30u vanuit een drone werd gemaakt vertelt een heel ander verhaal: extreemrechts wist slechts 3000, hooguit 4000 mensen op de been te brengen. De fascisten proberen hun nederlaag zoals gebruikelijk met de wildste claims te verhullen.

Lessen

Het lijkt er dus op dat de blokkade van XR uiteindelijk wat meer mensen trok dan het fascistische protest. Dat leek van tevoren geen realistische uitkomst en maakt de overwinning van zaterdag extra zoet. We kunnen terugkijken op een zeer geslaagde actie waar we als links als klimaatbeweging op voort kunnen bouwen.

Tegelijkertijd is duidelijk dat we als links meer en meer te maken zullen krijgen met politiegeweld en met georganiseerde intimidatie door extreemrechts. Zaterdag liet ook zien dat we daar op dit moment geen goed antwoord op hebben. De afwezigheid van veel linkse groepen op dit belangrijke protest – en het feit dat de meeste linkse partijen het niet aandurfden op het op te nemen voor de activisten, of zelfs afstand van de actie namen – is daarbij een extra probleem.