Kiev lijdt aan ernstige anticommunistische hysterie

Oekraïne heeft een partij verboden die noch communistisch is, noch gevaarlijk – wat de weg baant voor een nieuw links dat noch loyaal is aan het Westen noch aan Rusland.
22 december 2015

Door Volodymyr Ishchenko

Een anticommunistische hysterie zwelt aan in Kiev. Na het verbieden van Sovjetsymbolen eerder dit jaar, heeft een gerechtshof nu de Communistische Partij van Oekraïne verboden, waardoor ze niet kan organiseren en ook niet deelnemen aan verkiezingen.

Het verbod is bekritiseerd door mensenrechtenactivisten, die zeggen dat het ingaat tegen het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens, wat is ondertekend door Oekraïne. Onder het verdrag kan een politieke partij niet verboden worden vanwege haar symbolen – er moeten ‘bewezen activiteiten’ zijn die gevaarlijk zijn voor de nationale veiligheid.

Maar de ironie is dat de Communistische Partij van Oekraïne noch communistisch is noch gevaarlijk. Het enige dat de partij gemeen heeft met de vastberaden bolsjewistische revolutionairen uit het verleden die zichzelf noch anderen spaarden, is de toewijding aan de Sovjetsymbolen en het appel aan holle ‘Marxistisch-Leninistische’ frasen.

De communistische partij van Oekraïne was de meest populaire politieke groep van het land tijdens de markthervormingen in de jaren negentig, maar is sindsdien gedegenereerd tot een conservatieve en pro-Russische groepering, in plaats van een pro-arbeiderspartij, waarmee ze langzaam haar stemmers en oudere leden verloor.

Partijleiders werden deel van de burgerlijke elite en rekenden op steun uit de zakenwereld voor hun doel. De rijkste vrouw in de vorige bezetting van het Oekraïense parlement, multimiljonair Oksana Kaletnik, was lid van de Communistische groep.

Na de val van de regering van Viktor Yanukovich, na de pro-Europese Maidan-protesten in 2014, steunden sommige Communistische activisten en lokale organisaties de separatistische opstand in het oosten van het land. De partijleiders spraken echter herhaaldelijk hun steun uit voor Oekraïense territoriale eenheid en sloten andersdenkenden uit van lidmaatschap.

Inconsequent

De inconsequente houding van de partij omtrent de oorlog in oostelijk Oekraïne is een van de redenen voor haar huidige crisis. Ze bekritiseerde hysterisch het ‘nationaal-fascistische’ regime dat Kiev overnam, terwijl ze geen enkele kritiek op Rusland had.

Maar haar statements werden niet gesteund door daden. Communistische partijleiders stelden veel voormalige leden teleur die krachtiger actie verwachtten tegen de post-Maidan regering van chocoladetycoon en miljardair Petro Poroshenko. In combinatie met het verlies van een groot deel van het pro-communistische electoraat in Rusland en het door de separatisten gecontroleerde Krim en Donetsbekken, kwam de partij in oktober 2014 voor het eerst in haar geschiedenis niet in het parlement.

Ondanks hun uitsluiting van lokale verkiezingen twee maanden geleden, namen kandidaten van de Communistische Partij deel onder de vlag van de Nieuwe Staatspartij – maar ze presteerden nog slechter met maar een procent van het totale stemmenaantal.

Nu is de Communistische Partij gewoon een makkelijke zondebok. De Oekraïense regering moet doorgaan met haar ideologische oorlog om de aandacht af te leiden van de stijgende prijzen en de bezuinigingen. Daarmee bouwt het politieke intolerantie op in een land dat al is verscheurd door oorlog.

Het verbod zal de partij niet sterker maken. Dit is geen organisatie die in staat is om de gelederen te sluiten, ondergronds te gaan en te vechten. Het zal een beroep doen op het Europese hof voor de Mensenrechten en misschien zelfs winnen – zoals is gebeurd in vergelijkbare gevallen van anticommunistische repressie in Oost-Europa.

Maar de repressie en de electorale verliezen hebben de diepe interne verdeeldheid binnen de partij al verergerd. Recentelijk stapten negentien lokale leiders van de zuidelijke en oostelijke Oekraïense organisatie uit het centraal comité uit protest tegen de onderdrukking van intern afwijkende meningen. Ze gaven de schuld aan de immens impopulaire Petro Symonenko, die partijleider is sinds de oprichting in 1993.

De linkervleugel van Oekraïense politiek is momenteel leeg, maar dat zal niet lang duren. Waarschijnlijk komen nieuwe ‘linkse’ politieke projecten op, gesponsord door oligarchen, die trachten de voormalige communistische stemmen te verzamelen en een deel van de lokale leden. Aan de andere kant zal waarschijnlijk een partij opkomen van ‘pro-Oekraïens links’ die de regering legitimeert in de ogen van het Westen. Zij zal voornamelijk het regeringsbeleid tegen Rusland en de separatisten in het Donetsbekken ondersteunen, maar het bekritiseren vanuit een milde sociaal-democratische of links-liberale positie.

Maar authentiek links moeten geen pionnen worden in de electorale spelletjes van de oligarchen, noch fungeren als de witwassers van een neoliberale nationalistische regering. Een nieuwe linkse partij moet diep verankerd zijn in de Oekraïense sociale bewegingen en vakbonden. Ze moet noch pro-Kiev, noch pro-Moskou zijn, maar gewone mensen in het westen en oosten samenbrengen in een gevecht voor hun gezamenlijke klassebelangen tegen hun gemeenschappelijke vijanden in Kiev, Donetsk, Moskou, Brussel en Washington.

Onvervalst internationalisme en teruggaan de naar de klassenwortels is de enige weg voor een nieuw links in Oekraïne. Ieder persoon die democratie hoog in het vaandel heeft, moet tegen het verbod zijn op de Communistische Partij. Het schendt mensenrechten. Het draagt bij aan politieke hysterie. Het leidt de aandacht af van urgente problemen in de Oekraïense economie. Maar we moeten de fouten van de Communisten begrijpen en ze vermijden in de wederopbouw van Oekraïens links.


Dit is een vertaling van
The Guardian.