Kan Sint zonder slaven?

Sinterklaas is uit Spanje gekomen om ons te verblijden met zijn cadeaus en snoepgoed. Zo druk als mensen zich kunnen maken over slaafvrije chocolade, zo stil blijft het als het gaat om de positie van Piet in dit jaarlijkse feest.
19 november 2007

Gekleurde Pieten

Door Karwan Fatah

Voor buitenlanders is het vaak onbegrijpelijk dat Nederlanders toelaten dat het zwarte deel van de bevolking jaarlijks zo wordt vernederd. Nog schokkender dan het feit dat dit wordt toegelaten, is de toon waarop wordt ontkend dat het feest een groot racistisch element bevat. Er is niets mis met het vieren van feesten in de winter. Samenkomen en cadeaus uitdelen is leuk en gezellig in de regenachtige en donkere wintermaanden.

Volgend jaar is het tweehonderd jaar geleden dat Groot-Brittannië de slavenhandel afschafte, en toch neemt Sinterklaas jaarlijks hele scheepsladingen zwarte knechten mee uit Spanje om voor hem het zware werk te doen. De Sint is oud en niet erg flexibel, maar het zou van fatsoen getuigen om mensen niet langer in slaafse dienst te houden. We zijn in Nederland erg voor het doorbreken van taboes, maar het doorbreken van het taboe van het racisme van de Sint lijkt te groot om aan te pakken. Als iemand hierover begint zijn er twee reacties: ten eerste is Piet zwart omdat hij door een schoorsteen klimt waardoor het eigenlijk niets met huidskleur te maken heeft, ten tweede is het traditie en cultuurgoed en daar moet je niet over zeuren.

Het maakt niet uit of Piet zwart is omdat hij door de schoorsteen klimt, of omdat hij een Afrikaanse achtergrond heeft, of omdat hij afstamt van een rijmende zwarte reus aan de zijde van Wodan. Feit blijft dat hij het dommige of enge zwarte knechtje is van een witte meester. Het vieren van Sinterklaas op de manier waarop dat tegenwoordig gedaan wordt, is opgekomen in dezelfde tijd dat de transatlantische slavernij werd afgeschaft. Terwijl zwarten eindelijk hun lange weg naar gelijkwaardigheid en respect begonnen af te leggen, begon een wit deel van de bevolking jaarlijks de oude verhoudingen in de vorm van een feest terug te brengen. Vierden we daarvoor dan geen winterfeesten? Natuurlijk wel, maar dat kon ook zonder het racistische element.

Toen vorig jaar het sinterklaasjournaal meldde dat de boot van Sinterklaas door een regenboog was gevaren en de Pieten alle kleuren van de regenboog hadden gekregen, was het land te klein. De hoofdredacteur van het sinterklaasjournaal meldde geschokt te zijn over de grote hoeveelheid racistische reacties die hij had gekregen naar aanleiding van deze uitzending.

Cultuur is niet statisch maar in een permanent proces van verandering. Vroeger aten we borstplaat met sinterklaas, nu zie je dat nog maar zelden. Vroeger zaten er echte munten in het strooigoed, nu zijn ze van chocolade. Vroeger kwamen de cadeaus in de vroege morgen van 6 december, nu in de avond van de 5e. Vroeger verbeeldde de zak en het snoep een zak graan en zaad en was het strooien een verbeelding van zaaien en een vruchtbaarheidsritueel. Niemand klaagt over verloren traditie als Sint in een stoomboot aankomt en niet op een antiek zeilschip. Zo zijn er talloze voorbeelden hoe het feest is veranderd. Hopelijk kunnen we op een dag zeggen dat het sinterklaasfeest een racistisch element bevatte, waar we gelukkig mee hebben afgerekend.