It‘s kicking off – leren van de wereldwijde opstand

In verschillende delen van de wereld zien we massabewegingen van honderdduizenden of zelfs miljoenen mensen opkomen. De aantallen, maar ook de breedte van het verzet – van Chili tot Catalonië en van Libanon tot Haïti – hebben we lang niet meer gezien.

In Chili explodeerden de protesten tegen de verhoging van metrotickets in een opstand tegen de regering, de moorddadige politie en het neoliberalisme. Dokwerkers kondigden een algemene staking voor onbepaalde tijd af en riepen andere sectoren op om zich aan te sluiten. Mijnwerkers sloten zich snel aan en ook de grote vakbonden doen mee – zij het vooralsnog voor slechts twee dagen.

In Hong Kong, waar de protesten nu al twintig weken aanhouden, hebben demonstranten een zesde eis aan hun lijst toegevoegd: het gehate politiekorps van Hong Kong die de opstand probeert neer te slaan moet in zijn geheel ontbonden worden, een revolutionaire eis.

In Catalonië gingen vele honderdduizenden woedende demonstranten de straat op tegen de zware straffen voor leiders van de Catalaanse beweging. In Barcelona waren dat een half miljoen mensen, terwijl in het stadje Girona, dat zo’n honderdduizend inwoners telt, maar liefst 45.000 mensen demonstreerden.

De Libanese ‘oktoberrevolutie’ escaleerde verder nadat de regering van Hariri probeerde de gemoederen met concessies te sussen. De dagenlange protesten, die zeker anderhalf miljoen mensen trokken – een kwart van de bevolking – gingen over in een algemene staking om het regime weg te krijgen.

De massabewegingen hebben met andere woorden een onmiskenbaar revolutionaire dynamiek en een bewust internationalistisch karakter. Zo werd er in Hong Kong gedemonstreerd voor zelfbeschikkingsrecht voor de Catalanen die eerder tactieken van de beweging in Hong Kong overnamen.

Neoliberalisme en Armoede

De precieze aanleidingen en omstandigheden van de protesten verschillen per land. Maar de verslechterende economische situatie en de druk die dit legt op mensen die moeite hebben om het hoofd boven water te houden is zeker een belangrijk onderdeel van een verklaring voor de gelijktijdige opkomst van zoveel grootschalig verzet.

Over de hele wereld werd gezegd dat bezuinigingen de economie weer in de lift zouden brengen en dat iedereen dat zou merken in de portemonnee. Overal kregen we het tegenovergestelde.

In Nederland beloofde Balkenende dat na het ‘zuur’ (tientallen miljarden aan bezuinigingen) het ‘zoet’ zou komen. We kregen een economische crisis en de boodschap werd dat ‘de broekriem’ moest worden aangetrokken. Toen de economie weer ging groeien kwam dat slechts ten goede aan de allerrijksten en de multinationals. En nu horen we al een paar jaar dat we het nu toch allemaal echt gaan merken.

Ondertussen staat de volgende economische crisis voor de deur. Gewone mensen staan feitelijk al 40 jaar op de nullijn. De effectieve belastingdruk voor grote bedrijven daalde in de afgelopen tien jaar met maar liefst een kwart.

Dat het aantal grote stakingen in Nederland toeneemt en dat er dit jaar ook regelmatig massale demonstraties plaatsvonden is geen wonder. Maar veel effect heeft het vooralsnog niet.

Boeren

Dat staat in schril contrast met de demonstraties van de boeren die we de afgelopen maand hebben gezien. De politie legde hen – in tegenstelling tot klimaatdemonstranten – geen strobreed in de weg en de ene na de andere provincie besloot om de stikstofnormen te laten varen. De Nederlandse staat heeft gestimuleerd dat we nu een grote en op export gerichte landbouwsector hebben, dat paste in hun ‘topsectorenbeleid’. Dat boeren boos worden dat ze hun productie nu moeten beperken is daarom goed te begrijpen.

Maar dat zij zo gemakkelijk hun zin konden doordrijven heeft niet zozeer te maken met het feit dat boeren op tractoren rijden, maar met het feit dat hun eis om door te kunnen produceren volledig in lijn ligt met de belangen van grote bedrijven als veevoerproducenten en zuivelbedrijven als FrieslandCampina. Overheden laten in feite opnieuw hun oren hangen naar het grote kapitaal.

De strijdbaarheid van de boerenprotesten staat echter ook in schril contrast met de opzet van de vakbondsacties. In november zal het ziekenhuispersoneel voor het eerst een landelijke staking houden, ook de stakingen van de leerkrachten en de jeugdzorg gaan door. Maar leerkrachten worden opgeroepen om geen actie te voeren, maar iets op social media te doen. Nadat in september 5.000 stakende jeugdzorgwerkers op een manifestatie samenkwamen, wordt nu ingezet op een ‘streng ontbijt’ en een ‘indringend gesprek’ met de minister. De-escalatie dus. Het is nogal voorspelbaar dat dergelijke symbolische ‘actievormen’ weinig zoden aan de dijk zullen zetten.

Revolutie

Dat we van gevestigd links ook weinig te verwachten hebben wordt mooi gesymboliseerd door de brief van een Amsterdamse Groenlinksstemmer in het Parool. Hij maakte de balans op van het meest linkse college in de linkse stad: die komt vooral neer op hard repressief politiebeleid. ‘Geef de linkse stemmers een reden om de volgende keer weer naar de stembus te gaan, want ik zie ’m niet.’

Als er iets is duidelijk geworden in de afgelopen decennia dan is het dat polderen en kortzichtig electoralisme alleen verrechtsing heeft opgeleverd.

Het zijn juist de revolutionaire opstanden die laten zien dat mensen het zat zijn, dat ze door strijd overwinningen kunnen boeken en dat ze het systeem aan het wankelen kunnen brengen.

We moeten niet bang zijn om te zeggen wat ‘system change’ betekent: de revolutionaire omverwerping van het kapitalisme dat ons niets te bieden heeft dan armoede, repressie, oorlog, racisme en klimaatbarbarij. De toekomst van links ligt in de revolutionaire bewegingen en iedereen die dat inziet zou zich ten taak moeten stellen om aan revolutionaire organisaties te bouwen.