Irak: Eindelijk openheid?
Op 17 januari publiceerde NRC Handelsblad een geheim memorandum waaruit blijkt dat de Nederlandse steun aan de Irakoorlog tot stand kwam door selectief te winkelen naar argumenten die die steun konden rechtvaardigen. Al eerder was bekend dat de juristen van Buitenlandse Zaken genuanceerder dachten over de volkenrechtelijke onderbouwing dan het kabinet. Naar nu blijkt noemden zij de oorlog ronduit illegaal. Hun adviezen kregen echter geen plek in wat Balkenende nog steeds een ‘sluitende juridische redenering’ noemt. De facto steunde Nederland willens en wetens een onwettige oorlog.
De Tweede Kamer krijgt nu een onverwachte kans om de kwestie alsnog op te lossen op de plaats waar die staatsrechtelijk thuishoort. Zes jaar lang hebben de meeste volksvertegenwoordigers geweigerd hun plicht te vervullen door van de Nederlandse steun aan een omstreden oorlog een partijpolitiek twistpunt te maken. Niet het beantwoorden, maar het ontwijken van vragen is mode in Den Haag, zelfs als met onze steun een ramp is ontstaan en er Nederlandse levens in het geding zijn.
Hoezeer onze democratie slachtoffer van de Irak-oorlog is geworden bewijst de afspraak van coalitiepartijen CDA, PvdA en ChristenUnie, die inhoudt dat de regering op vitale onderwerpen niet gecontroleerd kan worden. De burger is hierdoor uit zijn eigen democratie geschreven. Terecht besloot de Eerste Kamer dit niet te accepteren door het werk van de Tweede Kamer over te nemen.
In dat proces heeft de Eerste Kamer in december hard geoordeeld over de nietszeggende antwoorden van het kabinet op 103 vragen. Het feit dat nu zelfs de VVD Balkenendes repeterende geneuzel zat is geeft aan hoe bont het kabinet het heeft gemaakt, en creëert voor het eerst een meerderheid voor een onderzoek. Er volgt nu een nieuwe ronde vragen, hoewel dat van de VVD en D66 niet meer had gehoeven. Beide liberale partijen zijn hun vertrouwen in de premier kwijt. Voor PvdA-senator De Vries ligt dat anders. Volgens hem hoort verantwoording voor steun aan een oorlog publiekelijk te worden afgelegd, ongeacht de uitkomst of de betrokken politici.
Balkenende doet er goed aan ditmaal mee te werken. Daardoor wordt een parlementaire enquete overbodig en gedraagt de premier zich eindelijk als de staatsman die hij zo graag wil zijn. Ook zou dit recht doen aan zijn mantra dat hij niets te verbergen heeft, en tegemoetkomen aan het deel van zijn achterban dat een enquete een kwestie van geld- en tijdverspilling vindt. Toch is dit scenario puur theoretisch. Balkenende is een koppige man voor wie het toegeven van fouten onbestaanbaar lijkt. Opnieuw kiest hij voor strijd in plaats van recht en redelijkheid. En net als de oorlog betreft dit een wanhopige missie.
Kijk ook op http://www.openheidoverirak.nu/