Inspirerende bijeenkomst tegen seksisme en racisme
Door Mylène Bolder
Na het seksueel geweld in Keulen werd het debat gekaapt door racisten waaronder Wilders. Hij deelde op de markt in Spijkenisse ‘verzetsspray’ uit om vrouwen te ‘beschermen’ tegen ‘islamitische testosterronbommen’. Tien vrouwen protesteerden hiertegen met leuzen als ‘Wilders racist, geen feminist’ en werden uitgescholden door Wilders’ seksistische aanhang. Vervolgens werden ze onrechtmatig gearresteerd.
Hierna volgde een golf van verontwaardiging. Er bleek een grote behoefte onder feminsten om te praten over strategieën voor verzet tegen seksisme en racisme.
Het panel van de avond bestond uit: documentairemaakster en feministe Sunny Bergman; Isabel Frey, student aan het Amsterdam University College; Teresa, actief binnen de University of Colour en Catherine Black van de Internationale Socialisten. Isabel, Catherine en Teresa waren deel van het protest in Spijkenisse en richtten ‘Feminsten voor Verzet’ op.
Voorafgaand aan de bijeenkomst spreek ik met Romy (21). Ze is studente culturele antropologie en volgt een minor Gender en seksualiteit. Ze geeft aan boos te zijn over de hypocriete reacties en mist een erkenning van links van het probleem met racisme rondom seksisme. Romy hoopt dat de avond diepgang biedt en verder gaat dan Wilders een hypocriet noemen.
Terugblik
De avond begint met een terugblik naar de actie van Feministen voor Verzet in Spijkenisse middels een filmpje. Volgens Catherine ziet het filmpje er heftiger uit dan dat het destijds voelde, maar het zet wel de toon.
De seksistische scheldtirades in Spijkenisse kwamen niet als een verrassing voor Isabel. Ze geeft aan dat je je kritisch moet afvragen wat er bedoeld wordt wanneer er wordt geschreeuwd om veiligheid voor vrouwen. Om welke vrouwen gaat het dan en wat voor veiligheid? De vrouwen kregen in Spijkenisse, behalve met agressieve PVV’ers, namelijk ook te maken met politie-intimidatie. Al vanaf het station werden zij door een politiebusje achtervolgd, werden er foto’s van hen gemaakt en werd hen als enigen om hun ID gevraagd. Uiteindelijk werden ze gearresteerd. Deze vrouwen werden niet beschermd, maar juist gecriminaliseerd.
Velen vonden het ironisch dat er juist bij de zogenaamde feministische actie van Wilders zulke seksistische opmerkingen werden geschreeuwd en feministen werden opgepakt. Maar Isabel doorbreekt dat idee meteen: ‘Er was niets ironisch aan’. Het was volgens haar allang duidelijk dat de beweegredenen van de PVV niets met feminisme te maken hadden, maar eerder met een nationalistisch gevoel dat ‘onze vrouwen’ beschermd moeten worden.
Het gaat volgens de vrouwen in het panel ook veel verder dan die dag op de markt met schreeuwende PVV’ers. Volgens Teresa is Wilders enkel een bliksemafleider, zodat de de rest van de politiek naast hem humaan afsteekt. Maar ‘de PvdA is verantwoordelijk voor het beleid dat nu gevoerd wordt’, zegt zij. Teresa voegt toe dat ze als groep de PVV niet willen stigmatiseren, want de angsten van PVV’ers zijn gegrond: ‘Er zijn inderdaad te weinig betaalbare woningen.’ Maar daar zijn volgens haar niet migranten de schuld van: er zou betaalbare huisvesting voor iedereen moeten zijn. Je kan geen feminist zijn zonder ook antiracist te zijn of het over kapitalisme te hebben.
Mythe
Want dat het in Nederland voor vrouwen zo fantastisch zou zijn, is deel van de racistische mythe. Catherine geeft aan dat seksueel geweld helaas ook in Nederland aan de lopende band plaatsvindt. ‘Het is een mythe dat het hier in Nederland zo fantastisch is. Want 45 procent van de vrouwen heeft te maken gehad met fysiek of seksueel geweld. En het Europees gemiddelde is 33 procent’.
Een prangende vraag uit het publiek is hoe het debat weer in handen kan komen van echte feministen.
Catherine is hoopvol: er is een stille meerderheid en moeten mensen overtuigd worden van het belang zich te laten zien en horen, zegt ze. Daar lijkt met de actie in Spijkenisse een opening voor te zijn gekomen. Catherine ziet om zich heen allerlei initiatieven om vluchtelingen welkom te heten en dat stemt haar positief. Maar de linkse politiek is volgens haar zwak als het over antiracistisch geluid gaat. Daarom wil ze met ‘feminsten in verzet’ een groter congres organiseren. Hier kunnen verschillende groepen bijeenkomen, discussiëren en hopelijk de handen ineen slaan.
Voor Sunny Bergman, zelf taboedoorbrekend met haar documentaires als Beperkt houdbaar over het schoonheidsidaal en Zo zwart als roet over de racistische karikatuur Zwarte Piet, was niet makkelijk om binnen de VPRO een diverser geluid te laten horen. In eerste instantie stuitte ze vooral op onbegrip. Ze voelde zich in een ‘zeurpositie’ gedwongen door steeds de onderwerpen weer aan te kaarten, ‘maar “Sletvrees” staat nu in de Dikke van Dale’.
Sunny voegt toe dat ze het lik-op-stuk reageren op sociale media een verademing vindt. Alsof de machtsposities dan een beetje verschuiven. Zo is er in Amerika black twitter en in Nederland werd al voor Keulen #zeghet in het leven geroepen, een oproep aan vrouwen om seksueel geweld in Nederland zichtbaar te maken.
Volgens Catherine moet je soms ook accepteren dat je in een ‘zeurpositie’ bevindt als vooruitstrevende activist. Activisten zijn party-poopers. Je kan je niet altijd comfortabel voelen en soms moet je grenzen over gaan om iets te veranderen, volgens haar. Teresa voegt daaraan toe dat er op de universiteit ook vaak wordt gezegd: ‘Zeg het maar niet op deze manier, dan schrik je mensen af’. Maar mensen in machtsposities hoeven niet te bepalen of en hoe je boos mag zijn. We moeten juist nog veel meer in verzet komen, volgens deze vrouwen.
Stappen
Else (24), Katinka (25) en Rachel (24) zijn studenten aan de UvA. Na de discussie-avond zitten ze in het publiek na te praten. Ze zijn het erover eens dat er veel gebeurt en zijn blij dat een onderwerp als feminisme leeft. Ze denken na over volgende concrete stappen en zijn van plan om naar het congres van ‘feministen voor verzet’ te gaan. Kathinka voegt nog toe dat dat niet het enige moet zijn: ‘Actie voeren is zo belangrijk.’
Ook Romy is erg blij dat ze naar de discussieavond is gekomen: ‘De discussie ging verder, zoals ik hoopte. ‘Ik dacht dat ik een doorgewinterde feminist was maar nu voel ik me weer uitgedaagd.’ Ze denkt erover om meer te gaan doen met de studentenprotesten op haar faculteit FMG of anderszins actief te worden. Ze voelt zich ‘empowered’ nu ze weer wat antwoorden heeft op mensen die in eerste instantie vragen waarom ze een feminist is.
De avond maakt duidelijk dat er een grote behoefte is aan meer discussie, maar vooral meer actie. De straat op gaan zoals de feminsten in Spijkenisse dit deden, leverde in een keer bewijs voor de hypocrisie van Wilders en gaf veel inspiratie. Een geluid tegen racisme en seksisme in tijden waar vluchtelingen eerst gebombardeerd worden, dan bij de grens als criminelen worden tegengehouden en vervolgens onterecht worden beschuldigd van verkrachting is misschien niet feestelijk, maar wel broodnodig.