Hui-Hui Pan: We zijn geen virussen!

Hui-Hui Pan tijdens het evenement PAC x De Zwijger 2.0, 12 februari 2020. © Luo-Xin Luo
In de afgelopen maanden zijn talloze mensen in Nederland het mikpunt geworden van anti-Aziatisch racisme en geweld. Met het coronavirus als excuus worden Chinese en Aziatische Nederlanders op internet en op straat uitgescholden, bedreigd en mishandeld. Discriminatie van mensen met Aziatische roots is bepaald niet nieuw in Nederland, maar steeds meer Chinese Nederlanders zijn het zat om aangevallen te worden vanwege hun achtergrond – en spreken zich uit.
16 maart 2020

Een van die Chinese Nederlanders is Hui-Hui Pan. Als oprichter van het Pan Asian Collective zet Hui-Hui zich al tijden in om de stereotypering en stigmatisering van mensen met Aziatische roots te doorbreken. Zij is bovendien mede-initiatiefnemer van de petitie We zijn geen virussen!, waarmee ze samen met anderen het anti-Chinese racisme in Nederland aankaart. Deze petitie, die inmiddels al ruim 57.000 keer is ondertekend, werd op 8 februari gelanceerd nadat DJ Lex Gaarthuis op Radio 10 zijn racistische carnavalslied ‘Voorkomen is beter dan Chinezen’ uitzond.

Wat bewoog jou ertoe om je sterk te maken voor een eerlijke representatie van mensen met Aziatische roots in de maatschappij?

Ik ben in Deventer geboren en opgegroeid, als kind van ouders met een Chinees restaurant. Waar ik toen ik jong was altijd tegenaan liep is dat ik op de een of andere manier nooit als Nederlands gezien werd. Vroeger wilde ik het liefst gewoon heel ‘Nederlands’ zijn. Enerzijds heb ik mij heel erg afgezet tegen de Chinese cultuur, maar anderzijds was ik er ook nieuwsgierig naar. Die interesse in China was mij niet van huis uit meegegeven en kwam echt uit mezelf. Ik ben mij op jonge leeftijd gaan verdiepen in de geschiedenis en cultuur van China, maakte al heel vroeg werkstukken over China en ging ook Chinees studeren. Maar het was tegelijkertijd niet alleen interesse, maar ook een soort gevoel van: ik moet wel. Iedereen stelde mij namelijk alsmaar vragen over China en ik wilde daarop wel het juiste antwoord geven. Vanaf het moment dat ik ging werken, werd ik mij er meer van bewust dat diversiteit en inclusiviteit bij veel bedrijven en organisaties slechts een numbers game is. Diversiteit is in veel gevallen niets meer dan een kwestie van mensen met verschillende achtergronden bij elkaar zetten. Mensen die in Nederland niet bij de dominante cultuur horen, hebben zich daarom maar te assimileren.

Op welke manier kreeg jij zelf al van kleins af aan te maken met discriminatie?

Op de kermis in Deventer ben ik als lagere school scholier door een groepje kinderen belaagd. Omdat ik als ‘anders’ werd gezien, werd ik het mikpunt van agressie. Mijn bril werd kapotgemaakt, ik werd geduwd, geslagen en had overal blauwe plekken. Dat heb ik lange tijd aan niemand verteld. Pas in het afgelopen jaar ben ik er over gaan praten, omdat ik mij realiseerde dat het diepe sporen heeft achtergelaten. Maar toen ik jong was, wist ik niet hoe ik hiermee moest omgaan, want je hoorde dit soort verhalen niet te vertellen.

Welke rol speelt de gebrekkige representatie van mensen met Chinese roots in Nederlandse media in het ontstaan en voortleven van zulke stereotyperingen?

In de jaren zeventig en tachtig ontstond in Nederland het beeld van Chinezen als hardwerkende, teruggetrokken mensen die slecht Nederlands spreken, hier pas recent wonen en een Chinees(-Indisch) restaurant bezitten. Dat eenzijdige beeld is eigenlijk nooit bijgesteld. Het enige dat je lange tijd op tv zag, waren stereotype Chinese karakters met quasi-grappige stemmetjes. Ook vandaag de dag zou je eigenlijk gewoon kunnen zeggen dat Chinese Nederlanders gewoon niet gerepresenteerd zijn in de Nederlandse maatschappij. Ik denk dat het met onze vertegenwoordiging op tv en in film nog slechter gesteld is dan bijvoorbeeld bij mensen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond. Hun representatie wordt mondjesmaat beter en dat is goed, maar ze hebben er hard voor moeten knokken. Eerlijkere beeldvorming kan bijdragen aan het doorbreken van stereotyperingen, maar omdat wij momenteel nauwelijks rolmodellen hebben, gaat dat lastig.

Welke veranderingen merkte je op in verbaal en fysiek racistisch geweld tegen mensen met een Aziatische achtergrond, nadat in december 2019 de berichtgeving over het coronavirus op gang kwam?

Allereerst was er al snel sprake van een bepaalde framing van het nieuws rondom de epidemie. Het coronavirus werd door verschillende outlets bijvoorbeeld het ‘Chinavirus’ genoemd. Ook social media heeft een aanjagende rol gespeeld in de escalatie van anti-Chinese sentimenten, zeker als ik het vergelijk met de berichtgeving rondom de uitbraak van het SARS-virus in 2003. Zo werden er op social media horrorfoto’s met bizarre bijschriften verspreid en werden er op internet spookverhalen gedeeld over Chinezen of mensen die vaak niet eens Chinees zijn.

In hoeverre draagt het huidige politieke klimaat in het westen bij aan het anti-Chinese racisme?

Het politieke klimaat in het westen draagt absoluut bij aan een verergering van het anti-Chinese racisme, zeker sinds het tijdperk Trump. Je moet je ook realiseren dat het sentiment ten opzichte van China een beetje afhankelijk is van wie er in dat land regeert. Hoe vaak ik bijvoorbeeld niet de vraag krijg wat ik vind van de omgang van de Chinese overheid met de Oeigoeren. Natuurlijk vind ik de onderdrukking van Oeigoeren verschrikkelijk, maar ik ben niet de belichaming van het Chinese beleid. Toch word ik er wel op aangesproken, alsof ik degene ben die dat beleid vormgeeft.

DJ Lex Gaarthuis speelde op 5 februari zijn racistische carnavalslied ‘Voorkomen is beter dan Chinezen’ af op Radio 10, onder het mom van een grap. Drie dagen later lanceerde je samen met anderen de petitie We zijn geen virussen!. Wat deed jou besluiten: tot hier en niet verder?

Ik was al een tijd bezig met het mailen naar redacties, met de boodschap: kijk wat er aan anti-Chinese teksten en plaatjes de ronde doet op social media en besef dat dit kan escaleren. Toen ik bericht ontving over dat carnavalslied van Radio 10, was mijn eerste reactie: dit moet zo snel mogelijk offline. Het is namelijk bedoeld als carnavalsnummer en dat wordt nagezongen door mensen tijdens carnaval. Samen met Vincent Yeers, Marco Jacobs en Bei Wang heb ik deze petitie uiteindelijk online gezet.

Kun je mij vertellen wat jij van plan bent te doen in de Week tegen Racisme van 16-20 maart? Wordt er een vervolg gegeven aan de petitie?

In de Week tegen Racisme gaan wij de petitie We zijn geen virussen! aanbieden aan de Minister van Binnenlandse Zaken. We willen bovendien een dialoog openen over discriminatie tegen mensen met Aziatische roots, en dus niet alleen over racisme tegen Chinese Nederlanders. Verder vertoont het Pan Asian Collective in samenwerking met Pakhuis de Zwijger op 16 maart de Amerikaanse documentaire ‘Hollywood Chinese’. Deze film gaat over hoe Chinezen in de afgelopen decennia zijn gestereotypeerd in films.

Meer weten over het Pan Asian Collective? Volg Hui-Hui Pan op social media.