Hoge druk op Sarkozy door massabeweging van arbeiders, studenten en scholieren
Foto: (boven) stakende arbeiders tijdens een demonstratie vandaag in Lille houden een masker omhoog van Sarkozy met daarop de woorden ‘in staking’ / (onder) studenten spreken elkaar toe tijdens een protestbijeenkomst op de universiteit van Nantes
Klassenstrijd raakt Frankrijk op grote schaal. Inmiddels sloten studenten zich in grote aantallen aan bij de pensioenstrijd, zowel bezorgd om hun ouders, als dat een later pensioen voor oudere arbeiders minder banen betekent voor jongeren. Volgens opiniepeilingen vindt 84 procent van de leeftijdsgroep van 18 tot 24 dat de stakers gelijk hebben. ‘Sarkozy, je bent de sigaar, de jeugd is op de straat’ was zaterdag de leus in Toulouse, een stad in het zuidwesten van Frankrijk. Twee dagen later was het aantal hogescholen dat betrokken is bij de staking, gestegen van 200 tot 700.
Terwijl jonge mensen tot actie overgingen, piepten regeringsministers dat 15-jarigen ‘te jong’ waren om te demonstreren en te staken, en dat ze ‘gemanipuleerd’ zouden worden. En dat komt uit de mond van een regering waarvan de minister van Justitie pas geleden voorstelde om de leeftijd waarbij jongeren gevangenisstraf kunnen krijgen voor misdaden, te verlagen tot 12 jaar. Daarnaast viel de politie vrijdag middelbare scholieren aan in een aantal steden. In Montreuil, waar ik woon, ligt een scholier in het ziekenhuis doordat de politie met plastic kogels op ze schoot. Ze hadden hun school namelijk geblokkeerd.
Actieve sectoren
De beweging is dan ook breder dan alleen een serie ééndaagse stakingen gecontroleerd door vakbondsleiders. Sinds vorige week woensdag, wordt op dagelijkse bijeenkomsten in de meest actieve sectoren elke dag gestemd over het voortzetten van de staking met nog eens 24 uur. Alle twaalf olieraffinaderijen hebben deze ‘hernieuwbare stakingen’ opgepakt. De helft van de treinen rijdt niet, en sommige bibliotheken en schoolkantines zijn gesloten, terwijl in andere sectoren honderden massabijeenkomsten worden gehouden om te beslissen over volgende stappen.
Vrachtwagenchauffeurs zijn begonnen om industriële zones te blokkeren uit solidariteit met de beweging, ondanks dat zijzelf door een speciale wet met 55 met pensioen kunnen. Een van de leiders van de chauffeurs legde uit dat het chauffeurs wel degelijk iets uitmaakt wat er gebeurt met de ondersteunende en administratieve arbeiders bij transportbedrijven – deze arbeiders zijn overwegend vrouw, en krijgen geen vervroegd pensioen zoals de chauffeurs.
Nog geen tien procent van de Franse arbeiders is vakbondslid, hoewel vele miljoenen meer stemmen op vakbondsvertegenwoordigers om zich in bedrijfsorganen te laten vertegenwoordigen. In opiniepeilingen zegt 53 procent van de bevolking en 60 procent van de handarbeiders dat ze de vakbonden vertrouwen. Het gevolg van de lage vakbondsdichtheid is dat de meeste werkplekken slechts een lage organisatiegraad hebben.
Daarom is het van essentieel belang om regelmatige bijeenkomsten te hebben, waar iedereen zijn mening kan geven en over de staking kan stemmen. Dat soort bijeenkomsten kan het vakbondsleiders ook moeilijker maken om stakingen uit te verkopen.
Publieke opinie
De publieke opinie staat aan onze kant. Meer dan 71 procent van de bevolking is tegen de ‘hervormingen’ van Sarkozy, 87 procent van de ‘witte en blauwe boorden’ arbeiders steunt de beweging daartegen. Een peiling vorige week liet zien dat twee derde van de bevolking vond dat de acties harder moest worden en 70 procent van de arbeiders wilden een algemene staking. Dit sentiment moet worden omgezet naar zelfvertrouwen om ook te gaan staken in sectoren waar dat nog niet gebeurde.
Volgens een enquête van Eurostat leeft 13 procent van de gepensioneerden in Frankrijk in armoede, tegen 17 procent in Duitsland en dertig procent in Groot-Brittannië, waar de neoliberale afbraak verder is doorgevoerd. Franse arbeiders zijn vastbesloten om zich niet te schikken naar die Europese maatstaven.
Maar de laatste twintig jaar staan de pensioenen onder druk. De officiële pensioengerechtigde leeftijd is nog steeds 60 jaar, maar een paar jaar geleden voerde de regering wel door dat je een aantal jaar gewerkt moet hebben voor een vol pensioen. In 1990 was dat nog 37,5 jaar, in 2012 zal dat 41 jaar zijn. Als je dit niet haalt kunnen ze wat van je pensioen afhalen tot dat je 65 bent, daarna krijg je wel een volledig pensioen. Sarkozy wil beide leeftijden met twee jaar verhogen. Het officiële pensioen gaat dan dus in op je zestigste en pas op je 67ste heb je een gegarandeerd volledig pensioen.
Sarkozy, in de zomer achtervolgd door corruptieschandalen bij zijn ministers (inclusief Eric Woerth, het hoofd van de pensioenhervormingen), zoekt wanhopig naar een ‘Thatcher moment’ om de vakbonden te breken. Dat moment is tot nu toe nog niet gekomen, ook niet bij vorige rechtse kabinetten.
Terugkrabbelen
In 1995 werd na een maand van stakingen een aanval op de pensioenen al afgeslagen. Het meest beroemde moment was in 2006, waar een plan om slechtere werkomstandigheden voor jongeren onder de 26 jaar af te dwingen een ramp werd voor de regering. Nadat de wet door het parlement was geloosd brak er een enorme beweging van studenten ondersteund door de vakbonden los, die de regering deed terugkrabbelen.
De nachtmerrie van Sarkozy is dat dit nu weer kan gebeuren. Prive zei hij laatst: ‘Zolang jonge mensen er niet bij betrokken raken, kan ik een beweging tegen mijn pensioenplannen aan.’ Traditioneel geven presidenten de verantwoordelijkheid van impopulaire plannen aan de premier, en ontslaan hen als de oppositie te sterk wordt. Maar dit keer heeft Sarkozy zichzelf in de frontlinie geplaatst, iets wat hij hopelijk gaat betreuren.
Je zult misschien denken dat met zo’n publieke opinie de vakbondsleiders alle remmen los zouden gooien, maar professionele onderhandelaars denken niet zo. De algemene vakbondsfederaties zijn het tot nu toe eens gebleven over de noodzaak van massastakingen van een dag. Dat maakt het de regering onmogelijk om de standaardtactieken te gebruiken van het afkopen van secties van arbeiders en dit te gebruiken als propaganda om de publieke opinie mee te beïnvloeden.
Maar vakbondsleiders zetten niet in op nieuwe stakingen en roepen in plaats daarvan op voor onderhandelingen, niet om de pensioenwetten gewoonweg te verslaan. Op het officiële spandoek van de vakbond aan het hoofd van de demonstratie van afgelopen zaterdag stond: ‘Pensioenen, banen en lonen zijn belangrijk voor de samenleving!’, terwijl er had moeten staan: ‘Algemene staking tegen Sarkozy!’ Het is dus aan de gewone mensen op straat om aan een algemene staking te bouwen, alhoewel enkele regionale leiders ook voor dit idee beginnen warm te lopen.
Verkiezingen
De dalende steun voor Sarkozy en het feit dat er nog maar achttien maanden resten tot de volgende verkiezingen, leid er toe dat de Socialistische Partij (PS, de Franse equivalent van de PvdA) zich ook actiever opstelt in deze beweging. Ze hebben beloofd de maatregelen zoals die nu op tafel liggen terug te draaien als ze verkozen worden in 2012.
De PS is zoals Labour in Engeland twintig jaar geleden: verdeeld tussen een rechtervleugel die niets te maken willen hebben met wat voor protest van onderaf dan ook, en een linkervleugel die een mix tussen straatprotest en parlementarisme als beste weg zit richting sociale gerechtigheid. Dominique Strauss Kahn, presidentskandidaat voor de PS in 2012 is momenteel president-generaal van het Internationaal Monetair Fonds, de groep financiële gangsters die over de hele wereld bezuinigingen op de publieke sector en pensioenen proberen door te drukken.
De reformistische Linkse Partij en de Communistische Partij zijn actief in de beweging, maar veel van hun activisten worden gekanaliseerd richting een eis om een referendum. Sarkozy zal daar alleen aan toegeven als hij doodsbang is van de beweging, dus dan kunnen we net zo goed een beetje doorstoten. Een referendum zou zonde van de tijd zijn. Antikapitalistische groepen, zoals de Nouveau Parti Anticapitaliste (NPA), zetten alles op alles voor een algemene staking. Olivier Besancenot, woordvoerder van de NPA zei: ‘We hebben een Mei ‘68 van de 21ste eeuw nodig!’
Tot nog toe heeft Sarkozy kleine concessies moeten doen zoals voor vrouwen die met zwangerschapsverlof zijn gegaan. Ook in andere gebieden heeft hij concessies gedaan, in de hoop de woede tot bedaren te brengen. Een plan om huursubsidie voor studenten af te schaffen is van tafel. Ook kondigde hij aan nog eens te kijken naar een aantal belastingverlagingen voor de rijken. Maar duidelijk is dat de strijd nog niet is gestreden. De nieuwe voorstellen houden stand of worden gebroken. En als dat gebeurt zal het hoofd van Sarkozy ook gaan rollen.
Verdeel en heers
Het afgelopen jaar heeft Sarkozy klassieke verdeel en heers tactieken toegepast door de racistische kaart te spelen. De massadeportaties van Roma en het dreigement om de Franse nationaliteit af te pakken van veroordeelde immigranten hebben geleid tot protestbewegingen. Helaas werd een boerkaverbod gesteund door het grootste deel van parlementair links en radicaal links bleef stil uit angst voor islamofobe sentimenten in de eigen achterban.
Deze racistische tactieken hebben hun effect gehad en racistische aanslagen nemen toe. Een overwinning op de pensioenplannen van Sarkozy kan echter helpen een activistisch links te bouwen, dat ook het racisme van rechts kan aanpakken.
Slechts twee jaar geleden zei Sarkozy nog: ‘Als er nu een staking is in Frankrijk, heeft niemand het door.’ Nu hebben wij er echter voor gezorgd dat hij het wel door heeft. Als een golf van stakingen zijn aanval op pensioenen afslaat, betekent dat een grote stap voorwaarts in de verdediging van de Franse arbeidersklasse en een aanmoediging voor arbeiders in de hele wereld. De eerdere algemene staking in Spanje en de massastakingen in Griekenland tegen bezuinigingen, hebben laten zien dat Europese arbeiders klaar zijn voor het gevecht.
Dit is een vertaling door Mark Kilian en Joris Wiegersma van een artikel uit Socialist Worker