Hoe media de PVV groot maken
Door Ewout van den Berg
Volgens de NOS was de opkomst bij de aftrap van Wilders’ verkiezingscampagne ‘ongekend’. Met closeups suggereerde de omroep dat er veel mensen naar Spijkenisse waren gekomen. Dit waren alleen grotendeels (internationale) journalisten, en misschien tachtig PVV-stemmers. Voor een actie van de SP met tienduizend mensen ruimde het journaal veel minder tijd in.
Twee dagen, een Twitter-storm en een erg kritisch Volkskrant-artikel later, zag de NOS zich gedwongen een soort van excuses aan te bieden: ‘Alles bij elkaar nog hectischer dan veel bijeenkomsten rond Wilders in het verleden. Dat hebben we geprobeerd te omschrijven, maar daar hadden we dus andere woorden voor moeten kiezen.’
Structureel probleem
Dit is een belangrijk precedent, maar de houding van de NOS ten opzichte van Wilders is typerend voor de gevestigde media. Ondanks het antidemocratische karakter van de partij en haar programma, wordt zij meestal met alle egards behandeld. Dit terwijl Wilders weigert interviews te geven aan journalisten, partijleden verbiedt met de pers te spreken en hij bij voorkeur communiceert via Twitter. Media accepteren de disciplinering.
De ‘Partij Voor de Vrijheid’ werkt met de wortel en de stok. RTL werd gestraft, voor hun interview met zijn broer Paul Wilders, met de afzegging van een verkiezingsdebat, terwijl kritiekloze journalisten wel het privilege van een interview krijgen. Rick Nieman van Telegraaf-omroep Wij Nederland schonk hem een uur zendtijd voor politieke partijen. Hij verklaarde: ‘Ik wilde hem vooral zijn verhaal laten schetsen.’ Terecht maakte Arjen Lubach hier gehakt van.
Ook zonder Wilders wringen media zich in bochten om een podium te bieden aan Wilders’ racistische ideeën. Na de verkiezing van Trump stelde voorzitter van de Raad van Bestuur van de Publieke Omroep, Shula Rijxman: ‘Het is onze taak om alle geluiden en visies in de samenleving serieus te nemen en te laten zien en horen.’
Deze moeite om hun een podium te bieden, staat in schril contrast met de oorverdovende stilte op andere vlakken. Zo is de woede over de afbraak van de zorg door dit kabinet – vaak met steun van de PVV – amper terug te zien. Ook krijgen we geen inzicht in de (soms gewelddadige) gevolgen van Wilders’ haatpolitiek in het dagelijks leven van moslims en vluchtelingen.
Marx schreef dat de heersende ideeën onder normale omstandigheden de ideeën van de heersende klasse zijn. Politici, media en onderwijscurricula zorgen voor de (re-)productie van deze ideeën. De agenda van Wilders is een extremere uiting van de racistische politiek die ook partijen als VVD en PvdA erop na houden om de aandacht van bezuinigingsbeleid af te leiden. Om Wilders echt te ontmaskeren hebben we een brede en solidaire beweging op straat nodig die kritische berichtgeving kan afdwingen.