Het verborgen leven van een Oostenrijkse held

Auteur en regisseur Terrence Malick herdenkt met A Hidden Life het leven van de Oostenrijkse boer Franz Jägerstätter, die werd geëxecuteerd omdat hij weigerde trouw te zweren aan Hitler toen hij voor de tweede keer werd opgeroepen voor militaire dienst in de Tweede Wereldoorlog.

Deze meditatieve film herdenkt het leven van Franz, zijn vrouw Franziska en hun jonge kinderen op hun boerderij in een beeldschone Oostenrijkse vallei: een wereld ver verwijderd van de verschrikkingen van de oorlogsmachine van de nazi’s.

De kijker brengt een groot deel van deze prachtig geschoten film door met de hoofdpersonen terwijl zij hun land bewerken: oogsten, zaaien, dieren uitlaten en graan malen. Regisseur Malick is duidelijk gefascineerd door de arbeid van de boeren en hun relatie met de wereld waarin ze werken.

Hun besloten en idyllische wereld wordt begrensd door de vallei waarin ze leven en het kleine dorp waar de boerderij deel van uitmaakt. De lengte van de camerashots dwingt het publiek tot een meditatieve houding (iets wat Malick zijn hele carrière al van zijn publiek verlangt). Bijvoorbeeld met shots van de herhalende zwaai van een sikkel of van vingers die door de grond woelen.

De sterkste delen van de film vangen de kijker volledig in het hier en nu. Dit effect wordt versterkt door het spel van August Diehl en Valerie Pachner die de hoofdpersonen vertolken. Hun relatie is heel ontroerend. Hoewel het script weinig dialoog bevat, spreekt de natuurlijke manier waarop ze fysiek met elkaar omgaan boekdelen.

De kijker wordt helemaal meegenomen in het tijdloze ritme van het eeuwenoude boerenleven. Maar de film herinnert de kijker door middel van originele beelden van nazi-bijeenkomsten ook aan de gruwelijkheden die op het punt staan het leven van de boeren binnen te dringen. Het contrast laat niets aan de verbeelding over. De verschrikkelijke oorlogsmachine van de nazi’s is volkomen vreemd aan het boerenleven van het gezin.

Regie

De film steunt op de cinematografie, de lichaamstaal van de personages en de muziek. De regisseur wijst dialoog met spanning volledig af. Er is ook geen spanning tussen de personages; de regisseur kiest ervoor zich te concentreren op de lijdensweg van de verontruste Franz door middel van close-ups.

Het grotere politieke verhaal passeert alleen zijdelings de revue middels fragmenten van gesprekken waarin aan Hitler wordt gerefereerd als de ‘antichrist’ die ‘dorpen plundert’. De verschrikkingen van de oorlog en de holocaust leven in het bewustzijn van het publiek, maar worden nooit expliciet gemaakt in de film.

De film is met een lengte van 170 minuten veel te lang: er had makkelijk een uur geschrapt kunnen worden zonder de plot aan te tasten. De personages ontwikkelen zich niet: ze zijn simpelweg slachtoffer van het feit dat hun ‘verborgen leven’ op zijn kop wordt gezet. Het welbehagen dat wordt gecreëerd met de sensuele schoonheid van de eerste helft, verdwijnt vrijwel volledig tegen het einde van de film.

Het zou interessant zijn geweest om iets te zien van de effecten die de opoffering van Franz had op degenen met wie hij in contact kwam tijdens zijn gevangenschap en rechtszaak. Maar de regisseur is alleen geïnteresseerd in het innerlijke leven van de hoofdpersonen en niet in het grotere plaatje en de invloed van Franz op de buitenwereld.