Het potentieel om Griekenland lam te leggen
Foto: hardhandig politieoptreden bij een sitdown-actie in het centrum van Athene (20 mei)
Door Alex Callinicos
De strijd in Griekenland ontwikkelt zich momenteel richting een nieuwe fase, waarin een algemene staking van één dag, of een opeenvolging van algemene stakingen niet langer genoeg is om de woede van de arbeiders tot uiting te brengen. De omvang van de aanvallen is dusdanig – bezuinigingen op publieke voorzieningen, banen en pensioenen en het verhogen van de pensioenleeftijd – dat het niveau van strijd moet stijgen om de aanvallen te stoppen. Meer algemene stakingen van een dag zijn niet genoeg.
De strijd moet zich ontwikkelen in de richting van stakingen voor onbepaalde tijd door groepen arbeiders die het meest bedreigd worden. Arbeiders uit de energiesector zullen binnenkort staken. Als deze staking massaal wordt, heeft het de potentie om Griekenland lam te leggen. Maar er is een groot probleem voor de strijd. Hoewel radicaal links in Griekenland groter is dan waar dan ook in Europa, lijken de dominante krachten van links de boot te missen.
De Communistische Partij van Griekenland is heel groot, maar erg sektarisch. Haar strategie bestaat uit het zeggen: ‘Stem op ons, want wij hebben de antwoorden op de crisis.’ De radicaal linkse coalitie Syriza heeft altijd al gemanoeuvreerd tussen het combineren van opportunistische politiek en revolutionaire retoriek. Die tegenstrijdigheid kan in de huidige situatie niet blijven bestaan. SEK, de zusterpartij van de Internationale Socialisten, is betrokken bij de antikapitalistische coalitie Antarsya, die nu meer gewichtige krachten aan zich bindt en die enige invloed uitoefent op de strijd.
Er ontvouwt zich momenteel een zeer spannende situatie. Als we een stapje terug doen, kunnen we zien hoe de crisis bezuinigingsprogramma’s voortbrengt in geheel Europa. Kwetsbare regeringen nemen hoe langer hoe heftigere maatregelen om de markten tevreden te houden. Dit gebeurde al in Spanje en Portugal en het wordt nu duidelijk dat het ook elders gebeurt.
De illusies dat de crisis voorbij zou zijn, en het idee dat het vormgeven van het herstel nu voor onze leiders het dominante economische vraagstuk is, zijn kapotgeslagen. Markten zijn wakker geschrokken en beseffen hoe kwetsbaar de situatie is. De rijken zijn bezorgd over een dubbele recessie. Dit is een nachtmerriescenario voor de kapitalistische klasse.
De uitgestrekte crisis van de jaren dertig duurde tien jaar en ging door verschillende fases. De huidige crisis is vergelijkbaar. De fase van dit moment wordt gedomineerd door het zogenaamde probleem van de ‘soevereine schulden’. Dit zijn schulden die overheden afgelopen periode hebben opgebouwd en dit leidt nu tot een crisis die in het bijzonder de eurozone raakt. Regeringen hebben massaal geleend en geld uitgegeven om de crisis af te wenden.
In de eurozone valt de crisis van overheidsschulden nu samen met de structurele tekortkomingen van de eurozone. Er zijn daarbij twee hoofdproblemen.
Ten eerste is de euro uitsluitend gebaseerd op een monetaire unie, niet op een fiscale. De Europese Unie heeft niet de macht om belastingsmaatregelen of politieke uitgaven te reguleren – en dus moeten nationale staten omgaan met de crisis. Ten tweede brengt de euro Duitsland, een gigantische exportmachine, samen met een heleboel zwakkere economieën. Deze staten importeren veel Duitse goederen en hebben zwaar geleend om hiervoor te betalen – in het bijzonder van Duitse en Franse banken.
De zogenaamde redding van Griekenland is dan ook in essentie een poging om Franse en Duitse banken te redden. Als Griekenland failliet zou gaan, zou dat een nog hardere klap betekenen voor de banken die al verzwakt zijn door de bredere crisis. De tekortkomingen van de eurozone creëren een uitzonderlijk giftig mengsel.
Alex Callinicos van de Britse Socialist Workers Party is zojuist teruggekeerd uit Griekenland. Via deze link is een interview met hem te lezen in het Grieks.
Meer artikelen over de ontwikkelingen in Griekenland vind je via deze pagina. Daar vind je ook een verklaring van solidariteit met het Griekse verzet tegen het crisisoffensief.