Het innige huwelijk tussen big tech en extreemrechts

Talloze Amerikaanse multinationals pasten hun beleid al aan om beter aan te sluiten bij Trumps stokpaardjes. Zo kondigde Zuckerberg op 7 januari aan dat Facebook en Instagram stoppen met factchecking en ‘censuur’. Met Meta’s beleidsomslag worden onderwerpen zoals gender en immigratie volgens Zuckerberg weer ‘bespreekbaar’. Maar in werkelijkheid leidt dit enkel tot nóg meer online haat tegen onderdrukte groepen. Na deze aankondiging werd bekend dat Meta zelf talloze anti-trans maatregelen had genomen, zoals het verwijderen van lhbtqia+-symbolen van Facebook en tampons uit de mannentoiletten van Meta’s kantoorgebouwen.
Hoe anders waren Zuckerbergs publieke uitlatingen in 2017, toen hij zich nog excuseerde voor de gevaarlijke invloed die propaganda en nepnieuws op Facebook hadden op de Trumps eerste presidentschap. Hielden multimiljardairs als Musk en Zuckerberg in 2017-2021 nog enige afstand tot Trump, tegenwoordig schurkt het grootkapitaal steeds schaamtelozer tegen extreemrechts aan.
Voor het kapitaal is winst immers leidend en politieke samenwerkingen zijn daarop afgestemd. Zuckerbergs steun aan Trump komt bijvoorbeeld voort uit frustratie over Joe Bidens beperkte inspanningen tegen EU-regels, die de macht en winsten van Amerikaanse techbedrijven aantasten. De Republikeinse Partij lijkt een meer betrouwbare bondgenoot in de strijd tegen regulering: vicepresident JD Vance dreigde bijvoorbeeld om de NAVO-steun te stoppen als de EU de platforms van Musk zou blijven lastigvallen met wetgeving.
Ondertussen zet big tech haar platforms nadrukkelijker in als politiek instrument van (extreem)rechts, terwijl linkse gebruikers steeds meer worden gecensureerd of verbannen. In de dagen na de aanval van Hamas op Israël in oktober 2023 werden pro-Palestijnse nieuwssites bijvoorbeeld geblokkeerd, zoals het TikTok-account van Mondoweiss en de Facebook-pagina van Quds News Network. Ook censureert Meta posts van gebruikers of geeft deze niet weer voor anderen, een vorm van censuur die ook wel bekendstaat als shadowbanning.
Deze voorbeelden onderstrepen hoe zorgelijk het is dat populaire social mediaplatforms, waarmee miljarden mensen met elkaar contact onderhouden, niet democratisch maar door geldbeluste multinationals beheerd worden. De enorme hoeveelheden privégegevens die bedrijven als X, Instagram en Facebook van miljarden gebruikers verzamelen om winstgevende en gepersonaliseerde advertenties aan te bieden, kunnen tenslotte ook worden ingezet voor politieke doeleinden.
Zo gebruikt de fascistische multimiljardair Musk ‘zijn’ X om propaganda te voeren voor extreemrechtse partijen als Alternative für Deutschland, om antisemitische en racistische complottheorieën te verspreiden, maar bijvoorbeeld ook om Tesla-werknemers te bedreigen die proberen een vakbond op te richten. Het bereik van dergelijke extreemrechtse propaganda, desinformatie en dreigementen is tegenwoordig gigantisch.
Sociale media worden bovendien steeds meer een wetteloos speelterrein voor bots en influencers. Bots zijn pseudopersonen die automatisch berichten kunnen liken of retweeten, wat bijvoorbeeld op X is toegestaan, terwijl influencers te koop zijn. Afgelopen november werd de extreemrechtse politicus Calin Georgescu bijvoorbeeld geholpen door een netwerk van TikTok-accounts om de meeste stemmen te krijgen tijdens de eerste ronde van de Roemeense presidentsverkiezingen. De resultaten van deze ronde zijn inmiddels ongeldig verklaard, maar tonen wel de impact van social media.
Alternatieve platforms zoals Bluesky en Signal winnen momenteel aan populariteit, maar zijn verhoudingsgewijs nog minuscuul. Bovendien kunnen activisten zich helaas niet volledig losmaken van het massaal gebruikte, door multinationals gedomineerde social medialandschap. Exclusief gebruik van alternatieve platforms beperkt het bereik van linkse politiek en kan leiden tot isolatie.
Social media blijven daarom een noodzakelijk kwaad voor politieke doeleinden, maar we moeten niet naïef zijn over de beperkingen ervan en alternatieven zo veel mogelijk stimuleren. Voor ons blijven klassieke, fysieke media zoals De Socialist daarom onmisbaar om een marxistische boodschap te verspreiden in een steeds vijandiger digitaal landschap.