Hernieuwde erkenning te midden van een groeiende ontkenning
De focus van het boek ligt op Eilish Stack, een moeder van vier kinderen wier echtgenoot Larry onlangs is gearresteerd. Ze worstelt met het beschermen van haar gezin terwijl het land afglijdt naar totalitarisme. In de roman ontbreken alinea’s, wat een gevoel van meedogenloos momentum oproept. Deze onconventionele structuur zorgt voor spanning en intensiteit gedurende het hele verhaal.
Toen ik me verdiepte in Lied van de profeet voelde de timing bijzonder toepasselijk, omdat het lezen ervan samenviel met de dertiende verjaardag van de Syrische Revolutie. De roman roept een groot aantal herinneringen op, sommige aangrijpend, andere doordrenkt van trots.
Het boek helpt bij het reflecteren op dertien jaar van verzet en ballingschap. Te midden van een verontrustende trend waarbij de wreedheden van het Assad-regime worden ontkend, voelt Lied van de profeet als een geruststellende erkenning. Als een blijk van begrip uit onverwachte hoek, alsof een vreemde bevestigt: ‘Ik weet het, het had ons allemaal kunnen overkomen.’
In een recent interview onthulde Lynch dat zijn boek gedeeltelijk geïnspireerd was door het conflict na de Syrische Opstand en de daaropvolgende vluchtelingencrisis. Lynch’ streven naar radicale empathie is merkbaar in het hele verhaal en dwingt lezers om zich volledig onder te dompelen in de ervaring. Maar hoe vertaalt Lynch deze buitenlandse realiteit naar een denkbeeldig Ierland?
Vergroten van realisme
Aan het begin van de roman staat het land nog niet onder de onbeperkte macht van de geheime politiemacht GNSB. Pas na de invoering van een noodwet verwierf deze dienst dergelijke bevoegdheden. Hoewel dit scenario verschilt van de gebeurtenissen die voorafgingen aan de Syrische Revolutie in 2011, versterkt het juist het realisme dat de auteur aan de lezers wil overbrengen: in plaats van een geheel nieuw Ierland voor te stellen waar totalitarisme net als in Syrië altijd de norm is geweest, beschrijft Lynch een land dat afglijdt naar een staat die vergelijkbaar is met het Assad-regime.
Hierdoor kunnen lezers de zich ontvouwende gebeurtenissen ervaren alsof ze in het huidige Ierland plaatsvinden. Naarmate het verhaal vordert, laat de auteur zien hoe ook de rebellen fouten maken. Hierbij vermijdt Lynch echter om de rebellengroep als geheel te demoniseren en vervalt hij niet in een simplistische zwart-wit voorstelling van de situatie. Zo beschrijft hij vakkundig hoe de schuld onterecht kan verschuiven naar rebellengroepen, die uitsluitend zijn ontstaan als reactie op de agressie die door de nationale autoriteiten is geïnitieerd.
De gevangenneming van Larry Stack aan het begin van de roman zet een beklijvende toon, die doorklinkt in de daaropvolgende hoofdstukken. Zijn opsluiting laat diepe sporen achter op de familiedynamiek: ieder gezinslid worstelt met de nasleep ervan. Lynch legt bekwaam de verschillende uitingen van afwezigheid vast en toont dat elk personage op een eigen manier wordt gekweld door Larry’s abrupte verdwijning.
Solidariteit cultiveren
Een van de sterke punten van de roman ligt in Lynch’ nauwgezette onderzoek en toewijding om de recente Syrische geschiedenis zo authentiek mogelijk te weerspiegelen in het dystopische Ierland.
Dit varieert van beschrijvingen van de alledaagse details van het belegerde leven tot symbolische elementen als de ‘witte hoeden’, gedragen door vrijwilligers van de burgerbescherming. Lynch dicht zo de kloof tussen verre conflicten en onze gedeelde menselijkheid en moedigt een gevoel van internationale solidariteit aan.
In Lied van de profeet construeert Lynch op meesterlijke wijze een huiveringwekkend realistische setting die ons dwingt de confrontatie aan te gaan met het enge idee dat wat in Syrië gebeurde ook in Europa kan plaatsvinden. We zouden in actie komen en ons verzetten, zij het op onvolmaakte wijze, zoals bij de meeste daden van verzet het geval is. Onze kinderen zouden tot wanhoopsacties kunnen overgaan, zoals het verbranden van banden, wat kinderen in Aleppo deden om Syrische en Russische gevechtsvliegtuigen tegen te houden. We zouden zelfs extreme stappen kunnen overwegen, zoals het betalen van smokkelaars om de veiligheid te garanderen van onze vluchtende dierbaren.
Het boek van Lynch is een bewijs van de kracht van literatuur om kloven te overbruggen en reflectie op gedeelde menselijke ervaringen uit te lokken. Het is een tijdige herinnering aan het belang van empathie en solidariteit te midden van chaos en onzekerheid.
Paul Lynch, Lied van de profeet / Prometheus 2024 / 320 pagina’s / €23,99