Hardere acties op komst in strijd om cao's
Door John van Mullem
Eind januari werd na maandenlange onderhandelingen actie gevoerd bij AkzoNobel en DSM. Henk van Rees, vakbondsbestuurder bij DSM, vertelt aan de Socialist welk traject daaraan voorafging: ‘We waren vanaf mei 2009 verwikkeld in een stroef verlopende cao-onderhandeling. Het behoud van koopkracht door middel van een loonsverhoging van 2 procent en werkzekerheid waren de hoofdonderwerpen. De directie zette daarentegen in op een nullijn wat loonsverhoging betreft en ook de werkzekerheid kregen we niet rond.
‘In de zomer bleek dat we geen steek verder kwamen en we besloten om onze eisen kracht bij te zetten door een handtekeningenactie. Er tekenden 4000 werknemers van DSM. Aangezien dit geen nieuwe opening bood, vroegen we de ondernemingsraden het overleg op te schorten omdat we niet serieus werden genomen. Op de drukbezochte ledenraadpleging werd er een ultimatum gesteld, waarna er actie zou volgen.’
Volgens Henk zijn de arbeiders van DSM geen actievoerders pur sang. Als zij tot een werkonderbreking overgaan, is er echt iets aan de hand: ‘De directie had niet verwacht dat we actie zouden gaan voeren. Op 26 januari deden echter duizend mensen mee aan de eerste poortactie in Limburg. Dat vijftig procent kwam opdagen terwijl de gevoelstemperatuur min 10 was, laat wel zien hoe groot de actiebereidheid is. Hierna volgde nog een succesvolle actie in Hoek van Holland. De directie, die klaarblijkelijk de actiebereidheid had onderschat, koos toen eieren voor haar geld.’
Volgens Henk zijn dit soort momenten van overwinningen een stimulans voor andere sectoren om in beweging te komen: ‘Ik ben ook bestuurder bij Sabic en bij NedCar. Deze actie heeft een positieve bijdrage geleverd aan andere cao’s. Het laat zien dat we een alternatief hebben en dat is ook een voorbeeld voor de ambtenaren.’
Stakingen bij gemeenten
Ambtenaren van de gemeenten, de waterschappen en de provincies trekken voor het eerst sinds jaren weer samen op om hun eisen van 1,5 procent loonsverhoging en baanbehoud binnen te halen. De aftrap van de estafetteacties vond op 5 februari plaats in Middelburg, waar 300 provincieambtenaren het werk neerlegden. Daarna was Utrecht aan de beurt. Hier legden op 9 februari 400 vuilnisophalers 24 uur het werk neer om ‘centen te zien’. Op 17 februari deed personeel van de gemeentereiniging in Amsterdam hetzelfde. Bij een wilde actie van brandweerlieden werd het kantoor van de VNG in Den Haag ‘ontruimd’.
Er vonden bijna dagelijks drukbezochte acties plaats. Op 22 februari gingen 600 Haagse ambtenaren in staking en op 24 februari was het de beurt aan 500 Groningse ambtenaren. Volgens Minny Scheele, werkzaam bij de gemeente Haarlemmermeer, getuigt het van weinig respect dat de werkgevers de eisen van de vakbeweging naast zich hebben neergelegd: ‘Onze argumenten zijn absoluut niet serieus genomen. Nu is het tijd om onszelf meer te laten zien door werkonderbrekingen en ludieke acties te organiseren. Volgt er geen reactie van de werkgevers, dan gaan we wat mij betreft over tot hardere acties.’
Hoewel werkgevers aangeven dat bezuinigingen op de loonontwikkeling en flexibilisering van de arbeid ‘onvermijdelijk’ zijn, blijkt dat zodra arbeiders actie gaan voeren er wel degelijk ruimte is om eisen in te willigen. Soms is een dreiging van een staking al voldoende om de bazen overstag te laten gaan.
Op 18 februari werd bij het Gemeentelijk Vervoersbedrijf Utrecht een cao afgesloten die niet, zoals gewoonlijk, de cao voor gemeentepersoneel volgt. De 90 duizend automonteurs en fietsenmakers die onder de BOVAG-cao vallen, hebben met actiedreiging 1,9 procent loonsverhoging binnengehaald.
Ditzelfde geldt voor ICO in ’s Gravendeel waar de werknemers op 10 februari hun eis van 1,5 procent loonsverhoging en een verhoging van de eindejaarsuitkering met 0,5 procent binnenhaalden. Liliane Schoone van FNV Bondgenoten: ‘Het is aan de grote actiebereidheid onder de mensen te danken dat dit resultaat er nu ligt. Iedereen was bereid om mee te doen. Daardoor heeft ICO zich nog eens achter de oren gekrabd en haar eindbod ingetrokken.’
Langere werkonderbrekingen
Nu de onderhandelingen afgelopen week opnieuw zijn vastgelopen willen de bonden hardere acties gaan voeren. Het is de bedoeling dat werknemers van reinigingsdiensten in april het werk voor een week neerleggen. Met de acties van parkeercontroleurs willen de bonden de gemeenten in financiële zin raken. De AbvaKabo wil vanaf eind maart ook acties organiseren waarbij ambtenaren op de stadskantoren langere werkonderbrekingen houden. Voor 1 juni bereidt de bond een actie voor waarbij voor acht uur het werk wordt neergelegd.
De actiebereidheid die de laatste weken op allerlei werkvloeren opkomt is niet verwonderlijk. Terwijl ‘de broekriem aanhalen’ het devies van de BV Nederland is, gaat het gegraai aan de top van het bedrijfsleven door.
Volgens Henk van Rees is het te absurd voor woorden dat de gewone man en vrouw moeten opdraaien voor de economische crisis: ‘Ze kunnen beter de villasubsidies stopzetten en de vennootschapsbelasting verhogen dan morrelen aan onze lonen, banen en uitkeringen. Je kunt de gewone arbeider niet laten opdraaien voor de crisis waar hij niet verantwoordelijk voor is.’
Kom donderdag 18 maart aanstaande naar de discussiebijeenkomst ‘Overlegcrisis: Nederland uitgepolderd?’ in Amsterdam, met als sprekers Lei Delsen (Universitair Hoofddocent, Nijmegen School of Management, auteur van Exit poldermodel), Sjaak van der Velden (directeur van het Wetenschappelijk Bureau van de SP, auteur van Strikes around the world) en Peyman Jafari (Internationale Socialisten, promovendus Universiteit van Amsterdam). Meer informatie vind je in onze agenda.