Haal die grijns van z’n gezicht: Oprutte met de nullijn en bezuinigingen

Even leek het erop dat Rutte en Wilders het niet eens konden worden achter de gesloten deuren van het Catshuis. Maar nog dezelfde dag dat de oppositie nieuwe verkiezingen onvermijdelijk noemde, meldden Haagse bronnen dat de onderhandelaars reeds ingrijpende plannen op tafel hebben liggen – waaronder een nullijn voor lonen en uitkeringen, verdere verhoging van het eigen risico in de zorgverzekering en het mes in ontwikkelingssamenwerking.

Door Max van Lingen

De Volkskrant meldde op 30 maart dat van de minstens 14 miljard aan bezuinigingen die in stelling worden gebracht, onder andere wordt overwogen de ruim 2 miljoen uitkeringen en alle lonen die de overheid financiert te bevriezen. Het gaat om alle ambtenaren en semi-ambtenaren in zorg en welzijn. Met een Loonwet willen de onderhandelaars proberen ook de salarissen in het bedrijfsleven te bevriezen. Daarnaast gaat het mes in de duur van de WW-uitkeringen.

Dergelijke maatregelen sluiten goed aan bij de wensen van de werkgevers. Enkele dagen eerder benadrukte VNO-NCW-voorzitter Bernard Wientjes in Buitenhof: ‘De heren in het Catshuis moeten bezuinigen, maar dat niet op de verkeerde manier doen door bijvoorbeeld belastingen te verhogen.’ Ook de hypotheekrenteaftrek blijft wat hem betreft buiten schot, tenzij het geld ten goede komt aan belastingverlagingen.

Wientjes pleit vooral voor een nullijn, ‘omdat draconische maatregelen nodig zijn’. Zijn boodschap is blijkbaar aangekomen in het Catshuis, en werd ook met instemming begroet door minister Kamp. Deze komt immers overeen met het beleid van bonussen voor de top en bezuinigingen voor de rest dat het kabinet nu al voert.

Jarenlang heeft Nederland gepleit voor harde maatregelen tegen andere Europese landen met een begrotingstekort van meer dan 3 procent. Nu laten de nieuwe berekeningen van het CPB zien dat het braafste jongentje van de klas zelf met een begrotingstekort van inmiddels 4,6 procent kampt.

Maar de grijns van Rutte is er niet minder om geworden – integendeel. Zijn kabinet ziet de cijfers vooral als een mooie aanleiding om nog harder te ‘snoeien om te groeien’. Met het veiligstellen van de winstgevendheid van het bedrijfsleven als doel is dat vanaf de eerste dag zijn inzet geweest.

Regelrechte aanval

Rutte schreef in de miljoenennota van afgelopen jaar al trots dat Nederland ‘goed is’ in bezuinigen. Wat hij er niet bij vertelde is dat zijn snoeimaatregelen de hoogste inkomens buiten schot laten, maar tegelijkertijd een regelrechte aanval zijn op de rechten, lonen en levensstandaard van de rest.

Zo werd er maar liefst 3,9 miljard weggeroofd uit de zorg door te korten op het persoonsgebonden budget en de geestelijke gezondheidszorg. Door bezuinigingen staan nu ook 70.000 banen op de tocht in de sociale werkplaatsen. Voor veel zwakkere groepen is het hierdoor bijna onmogelijk om de eindjes nog aan elkaar te knopen. De extra miljarden bezuinigingen zullen de groep getroffenen nog veel groter maken. Voor de meesten van ons geldt dat we onze baan, salaris en levenspeil niet meer zeker zijn.

Dat Rutte hiermee vooralsnog kan wegkomen, heeft niet te maken met een gebrek aan onvrede of actiebereidheid. Alleen al in maart protesteerden 15.000 mensen tegen de Wet Werken Naar Vermogen, 50.000 stakende leraren kwamen samen in de Arena, en schoonmakers gingen hun derde stakingsmaand in.

Een van de voornaamste problemen is dat deze strijd niet wordt verbonden met een duidelijk alternatief voor de rechtse consensus. Sociaal-liberalen zoals D66 willen juist dat Rutte sneller hervormt, terwijl vanuit sociaaldemocratische hoek vooral wordt benadrukt dat er niet al te draconisch moet worden bezuinigd. De oppositie schippert tussen meegedogen en oproepen tot nieuwe verkiezingen, maar elk antwoord voegt zich uiteindelijk naar Ruttes mantra dat ‘bezuinigen onvermijdelijk is’.

Opvallend is hoe ook Wientjes hier in Buitenhof op wees: ‘De grote partijen hebben deze hervormingen in hun verkiezingsprogramma staan. Zij zullen ook begrijpen dat verkiezingen nu erg slecht voor Nederland zullen zijn.’ In plaats van met die neoliberale riedel mee te gaan, zouden de linkse partijen moeten aangeven dat de bezuinigingen nergens voor nodig zijn, omdat het geld makkelijk elders te halen valt – namelijk in de hoek van de grote graaiers.

Topbonussen

Afgelopen maand publiceerde Altijd Wat Wijzer een helder filmpje waaruit blijkt dat de topbonussen in 2011 met maar liefst 34 procent zijn gestegen. Erg wrang was het voorbeeld van de top van TNT Post die bij de splitsing van het bedrijf 12 miljoen euro aan bonussen mee kreeg, terwijl bij opvolger PostNL vervolgens duizenden postbodes hun baan verloren.

Ook elders valt voldoende te halen. Shell behaalde over het afgelopen jaar een winst van maar liefst 28,6 miljard euro. Genoeg om in één klap zowel het begrotingstekort van 4,6 naar 3 procent terug te brengen, als eerdere bezuinigingen terug te draaien.

Of neem het voorstel van Peter de Waard, economieredacteur van De Volkskrant. Hij pleit voor een herinvoering van de hogere belastingschijf die in 1990 is afgeschaft. Tot die tijd betaalden mensen met een inkomen van boven de 70.000 euro een belastingtarief van 72 procent. Geen gek idee als de regering aangeeft dat ‘iedereen moet inleveren’.

Tegelijk heeft het gekonkel door het vertrek van Hero Brinkman uit de PVV laten zien hoe kwetsbaar de gedoogconstructie in feite is. Met het nieuwe pakket aan bezuinigingen vanuit het Catshuisberaad zoekt Wilders een grotere invloed op het regeringsbeleid, maar hij maakt zich hiermee kwetsbaar door nog openlijker Ruttes rechterhand te zijn. Emile Roemer van de SP geeft aan dat als Wilders werkelijk tekent voor hervormingen – versoepeling van het ontslagrecht, bezuinigen op de zorg – zijn achterban door zal krijgen op wie ze gestemd heeft.

In die rechtse zwakte liggen inderdaad kansen voor links, maar dan moet ze die wel grijpen. Voorwaarde is dat zij begint met de eenduidige boodschap dat bezuinigen niet nodig is, en eisen stelt zoals het belasten van de top. Bovendien moet ze niet de zoektocht naar zetels als principe nemen, maar juist een verbinding maken met sociale strijd. Tegen zo’n gecombineerde aanpak zal de rechtse gedoogconstructie maar moeilijk bestand zijn.

Henk van der Kolk, voorzitter van FNV Bondgenoten, verklaarde eind maart dat hij zijn achterban wil warm maken om in verzet te komen, en dat daarbij ‘lastenverzwaringen geen taboe mogen zijn.’ Daarbij denkt hij aan het terugdraaien van de lagere vennootschapsbelasting, een nieuw toptarief en aftopping van de hypotheekrenteaftrek. De vakbondsman zegt te willen mobiliseren ‘totdat het hele Malieveld vol staat.’ Willen we de grijns van het gezicht van Rutte halen, dan moet het niet langer bij zulke woorden blijven.

Dit artikel verscheen in De Socialist 243. Steun ons om deze site gratis te houden en neem een abonnement !