Griekenland: strijd van ERT is van ons allemaal

Op 11 juni besloot de Griekse regering om de publieke omroep ERT te sluiten. De regeringswoordvoerder Simos Kedikoglou kondigde aan dat de publieke televisie- en radiokanalen het zwijgen zou worden opgelegd. Binnen zes uur haalde de oproerpolitie de antennes neer terwijl het programma nog in de lucht was.
3 juli 2013

Door Antonia Proka

De beslissing was genomen zonder parlementaire toestemming, tegen de Griekse grondwet in, en verraste zelfs de andere twee partijen in de fragiele regeringscoalitie. Een paar dagen later verliet de partij Democratisch Links de regeringscoalitie, die daardoor nog slechts een meerderheid heeft van drie zetels in het parlement. De partij noemde de inzet ʻveel groter dan publieke televisie en [gaat] over het beschermen van de democratie en het primaat van de wet.ʼ

In het begin beweerde de regering dat de sluiting niets te maken had met de fiscale kloof. De aankondiging noemde de zender ERT ʻeen geval van een uitzonderlijk gebrek aan transparantie en ongelofelijke buitennissigheidʼ. De regeringswoordvoerder vergeleek ERT met andere commerciële zenders en beweerde dat de kosten drie tot zeven keer zo hoog zijn.

Wat hij vergat te zeggen is dat ERT niet een enkele tv-zender is maar bestaat uit drie binnenlandse tv-kanalen, vier landelijke radiozenders, regionale radiozenders, de buitenlandservice Voice of Greece, evenals vijf muzikale ensembles, en de bewaarder is van film, nieuwsverslagen en fotoʼs die teruggaan tot 1908.

De regeringswoordvoerder zei dat ERT wordt betaald door de Griekse burgers via ʻcharatsiʼ (belasting) op hun electriciteitsrekening, wat in totaal 300 miljoen euro opbrengt. Het woord zelf klinkt negatief omdat het geassocieerd wordt met de speciale nood-eigendomsbelasting – die voor een jaar zou gelden maar nu zijn derde jaar ingaat – opgelegd door de regering om het financieringstekort te verlagen. Wat de regeringswoordvoerder niet vertelde, is dat de ʻERT-belastingʼ stijgt naar 4,30 euro per huishouden per maand.

Doelstellingen

Toen premier Antonis Samaras het publiek toesprak – voor het eerst op een commerciële zender na 75 jaar ERT – zei hij dat de stap nodig was om de ontslagdoelstellingen te halen in de publieke sector die gesteld waren door Griekenlands geldschieters, de EU en het IMF.

Maar ondanks verwaarlozing is ERT drie achtereeenvolgende jaren winstgevend geweest. Het maakte €34 miljoen winst in 2010, €56,9 miljoen in 2011, en in 2012, ondanks Samaras’ besluit om €75 miljoen van de ERT over te hevelen naar LAGIE, het Griekse electriciteitsbedrijf, had ERT nog steeds een surplus van €15 miljoen, wat inhoudt dat de totale winst €90 miljoen was.

Werkers van de Griekse publieke omroep zeiden op een persconferentie dat, naast de nooduitkeringen van de 2650 personeelsleden, het schrappen van contracten voor tv- en radioprogrammaʼs en het verlies van inkomsten van uitzendingen waarvoor al was betaald, de regering nog eens 300 to 500 miljoen euro zou kosten. Zo waren de uitzendrechten van het WK in Brazilië in 2014 al betaald: deze bedragen 13 miljoen.

Dus wat was de echte reden voor de sluiting van de ERT?

De ERT is ervan beschuldigd om de Griekse regering onvoldoende te steunen, of er zelfs vijandig tegenover te staan. Dat gebeurde zelfs publiek door leden van de regeringspartij Nieuwe Democratie (de conservatieven). De sluiting van de ERT volgt op het mislukken van een grote privatisering waarbij Gazprom zich onverwacht terugtrok uit de biedingsprocedure voor de nationale Griekse gasaanbieder. Deze move veranderde de hele media-agenda, en overschaduwde een andere cruciale gebeurtenis.

Digea

De sluiting van de ERT viel samen met consultaties over de tenders voor de digitale televisiefrequenties. Die consultaties eindigden op 19 juni 2013 en volgens de Secretaris-Generaal van het miniserie van Telecommunicatie en Post, Menelaos Daskalakis, werd verwacht dat de tender zou worden aangekondigd op 30 juni. Hoewel de regering zegt dat er geen tender zal plaatsvinden als de publieke omroep nog niet is gesloten, is het de moeite om te weten wie het enige levensvatbare bod heeft gedaan, terwijl de ERT niet deelnam in het biedingsproces voor de tender: Digea.

Digea’s hoofdactiviteit is het leveren van diensten voor digitale codering en uitzending voor terrestriale digitale televisie (netwerkprovider) en is gecertificeerd door de Griekse Commissie voor Telecommunicatie en Post, alleen voor de eerste fase van de overgang naar digitale tv op 23 locaties in Griekenland. Dit is ondanks het feit dat zowel Europese als Griekse wetten (wet 3592/2007) een netwerkprovider verbieden om ook contentprovider te zijn (namelijk een tv-zender), om te voorkomen dat een tv-station een monopolie krijgt op de markt.

Digea is een consortium van de zes grootste commerciële mediagroepen, die een gelijk aandeel hebben. Deze zenders zijn het eigendom van machtige elites uit de sectoren bouw, rederij en media, die een belangrijke rol spelen in de Griekse economie. In het verleden beschuldigden diverse Griekse premiers deze mensen dat ze de macht van hun mediagroepen misbruikten voor het verkrijgen van politieke invloed om hun zakelijke belangen te bevorderen. Tot de dag van vandaag is de band tussen deze machtige elites en de Griekse regeringen niet gebroken.

Ondanks internationale verontwaardiging over Samarasʼ besluit om de publieke omroep te sluiten en de overweldigende steun voor ERT, weigerde de regering om het signaal te herstellen en beval de arbeiders om het gebouw te verlaten. De uitspraken van het Griekse Hooggerechtshof en de Raad van State zijn als een modern Orakel van Pythia ontvangen met verwarring, omdat elke kant de woorden in zijn voordeel probeert uit te leggen.

ERT-werkers hebben een ontslagbrief gekregen van het ministerie van Financiën en manager en liquidator Gikas Manalis. Deze heeft geen enkele wettige legitimiteit, omdat hij niet aan de vereisten voldoet, zoals het officiële stempel van het bedrijf en de handtekeningen van de twee partijen. Tegelijkertijd heeft de European Broadcasting Union (EBU) ERT gesteund vanaf de allereerste dag, door de uitzending online te streamen, en roept urgent op om de publieke omroep in Griekenland te herstellen.

Op 2 juli heeft de viceminister die verantwoordelijk is voor ERT een voorstel gedaan voor een overgang naar een nieuwe publieke omroep, NERIT. Dit voorstel werd verworpen door de ERT-werkers, die zeiden dat acceptatie ervan de sluiting van ERT zou legitimeren. De arbeiders riepen de regering op om zich aan de wet te houden, de service te herstellen en de ERT-kanalen terug te brengen in de lucht. De wet over NERIT, die na de overgang in werking treedt, wordt waarschijnlijk morgen in het Griekse parlement behandeld.

Cruciaal

Publieke media, en hun onafhankelijkheid van regerings- en bedrijfsbelangen, zijn van cruciaal belang voor een democratische maatschappij. Een publiek tv-station is een poortwachter voor kwaliteit en een autoriteit voor betrouwbare informatie, en vormt een gids en een onderlinge band voor alle betrokkenen.

Na de sluiting door Samaras trokken de publieke tv-kanalen 4,5 miljoen unieke bezoekers per dag. ERT is veranderd in een uniek experiment in zelfbeheer waar de staf met meer passie werkt dan ooit tevoren. Zij bewijzen dat het kan werken als een echte publieke zender, democratisch, pluralistisch, creatief, en open voor de maatschappij.

ERT is het forum geworden voor publieke discussie over de brandende vraagstukken voor de Griekse maatschappij. Daarom is de strijd voor ERT de strijd voor democratie. Dit gevecht is van ons allemaal.

Antonia Proka is een onafhankelijk onderzoeker uit Griekenland, die woont in Nederland

Video: The lost signal of democracy