Goede linkse boeken voor een slechte rechtse zomer
The New Age of Catastrophe – Alex Callinicos
Op weg naar de volgende ramp. Waar zit de noodrem? We leven in gevaarlijke tijden. De vorige eeuw waren we getuige van twee wereldoorlogen, de wereldeconomische crisis en de Holocaust. Momenteel staat de mensheid tegenover nieuwe existentiële gevaren: nieuwe pandemieën, bosbranden, overstromingen en andere extreme weersomstandigheden veroorzaakt door de zich versnellende klimaatverandering, en de toenemende risico’s op (nucleaire) oorlog.
Deze gevaren, zo stelt de marxist Alex Callinicos in zijn The New Age of Catastrophe, hebben als gemeenschappelijke oorzaak een multidimensionale crisis van het kapitalistische systeem, dat tegen zijn grenzen aanloopt in de richting van maatschappelijke ineenstorting. Het omvat de in snelheid oplopende vernietiging van de natuur, de uitholling van (de kwaliteit van) de arbeid, een na de internationale financiële crisis stagnerende wereldeconomie, en escalerende inter-imperialistische conflicten tussen de VS, China en Rusland, waarbij Europa een deuntje meefluit. Maar Callinicos put hoop uit de wereldwijde strijd op terreinen van gender en antiracisme.
Ron Blom
De gebroken aarde 1 – Het Vijfde Seizoen – N.K. Jemisin
Mijn tip is het fantasy/sciencefictionboek Het Vijfde Seizoen van de zwarte vrouwelijke auteur N.K. Jemisin uit 2015, het eerste deel van de Gebroken Aarde-trilogie. Het boek won in 2016 terecht de Hugo Award, de prijs voor het beste fantasy/sciencefictionboek van het jaar.
Het Vijfde Seizoen begint op het moment dat de wereld vergaat. Want de trilogie speelt zich af in een wereld waarin dit om de zoveel tijd gebeurt. De mensheid heeft een cultuur ontwikkeld om daarmee te proberen om te gaan en te overleven. Dit boek heeft alles: het is subliem geschreven, met geweldige en diverse karakters, een verrassende verhaallijn, en een heel overtuigende denkbeeldige wereld. Het Vijfde Seizoen zit vol originele fantasy- en sciencefictionelementen en is zeer politiek over macht, onderdrukking en opstand.
Jelle Klaas
Een tuin voor verloren benen – Mahmoud Jouda
Deze lente is bij uitgeverij Jurgen Maas de roman Een tuin voor verloren benen uitgebracht van de Palestijnse schrijver Mahmoud Jouda. Het is een indrukwekkende vertelling van het leven in Gaza, ten tijde van de demonstraties in het kader van de Mars van de Terugkeer in 2018 en 2019. Dit waren vreedzame demonstraties en acties van burgerlijke ongehoorzaamheid die door Israël met bruut geweld werden beantwoord.
De hoofdpersoon in het boek is geen doorgewinterde activist en lijkt gebaseerd op Jouda zelf. Hij is een bedachtzaam persoon die bekendstaat als schrijver. Door vrienden en kennissen wordt hij opgeroepen om verhalen op te tekenen. Het zijn de verhalen van alledag over de manier waarop de verwachtingen en hoop van het leven onder de bezetting en blokkade een andere draai krijgen. Op spookachtige wijze keren hierbij de ‘verloren’ ledematen terug in het verhaal: in de ziekenhuizen, in dromen en tijdens ritjes in de taxi.
De publicatie van het boek vindt plaats te midden van het genocidale Israëlische geweld waarbij Israël probeert gericht Palestijnse journalisten te vermoorden. Jouda is hieraan ontkomen, geeft Gazanen een stem en schetst een beeld van onderaf.
Ewout van den Berg
De Voedselfuik – Chris van Tulleken
De Britse dokter Chris van Tulleken omschrijft in zijn boek De Voedselfuik een radicaal andere manier van denken over de dagelijkse voedingskeuzes die we allemaal maken. In plaats van de verantwoordelijkheid voor gezond eten bij de consument leggen, zoals zo vaak wordt gedaan, legt Van Tulleken uit dat de moderne westerse voedselomgeving ongezonde keuzes stimuleert.
De voedselindustrie beïnvloedt eetpatronen en de marketing daarvan met het doel van overconsumptie, want ze maakt meer winst als er meer van haar producten wordt gegeten. Hierbij speelt de gezondheid van de consument geen rol, tenzij een gezondheidsclaim op de verpakking kan leiden tot meer verkoop. Als consumenten kunnen wij niks tegen dit systeem doen, maar als burgers wel: de overheid moet de voedselindustrie reguleren om de volksgezondheid te waarborgen.
Daarnaast pleit Van Tulleken ervoor om de financiering van wetenschappelijk onderzoek door de voedselindustrie te verbieden. Het boek is gebaseerd op wetenschappelijke bronnen, maar toch heel toegankelijk geschreven.
Janna Bijpost
Kindred – Octavia E. Butler
Kindred (1976) van de Afro-Amerikaanse sciencefictionschrijfster Octavia E. Butler is een indringende historische roman met een door de tijd reizende hoofdpersoon. Dana, een jonge zwarte vrouw uit Los Angeles, wordt plots anderhalve eeuw terug in de tijd geworpen naar een slavenplantage in de staat Maryland. Daar redt zij de witte slavenhouder Rufus van de verdrinkingsdood. Dana ontdekt dat Rufus haar verre voorvader is, doordat hij bij een tot slaaf gemaakte vrouw een kind zal verwekken. In de loop van het verhaal wordt Dana letterlijk heen en weer geslingerd tussen heden en verleden.
Kan zij als moderne zwarte vrouw overleven in de gruwelijke werkelijkheid van de slavernij? Kan zij haar eigen toekomst redden van de wispelturige wreedheid van Rufus, met wie ze onlosmakelijk verbonden is? In de manier waarop Butler vijftig jaar geleden thema’s als racisme en klasse- en genderongelijkheid aan de kaak stelde was zij haar tijd buitengewoon ver vooruit.
Arwin van der Zwan
New York 2140 – Kim Stanley Robinson
New York 2140 van Kim Stanley Robinson biedt een meeslepende blik op een toekomstige wereld waarin de klimaatcrisis de sociale ongelijkheden verscherpt. In deze visionaire sciencefictionroman worden de sociale ongelijkheden en de wreedheden van het kapitalisme meedogenloos blootgelegd. Robinson schetst een New York dat deels onder water staat. Terwijl de rijken speculeren op zeespiegelstijging en vastgoed volgen we hoe verschillende lagen van de werkende klasse zich niet alleen staande houden maar zich ook verzetten.
Robinson toont ons een wereld waar de elite haar positie veiligstelt terwijl de massa lijdt onder de gevolgen van ecologische en economische rampen. Toch is er hoop te putten uit de solidariteit en veerkracht van de gewone mensen die strijden voor rechtvaardigheid.
New York 2140 is een inspirerend werk dat ons aanspoort tot revolutionaire verandering en de noodzaak benadrukt van een socialistische toekomst waarin mensen boven winst worden gesteld. Een must-read voor elke revolutionair die droomt van een betere wereld.
Steven van der Heijden